Dự án "Tăng cường lâm nghiệp cộng đồng Sơn La", được triển khai từ tháng 5/2012, nhận được sự tham gia tích cực của các cộng đồng tại địa phương trong việc quản lý tài nguyên rừng bền vững, góp phần nâng cao thu nhập và giảm nghèo cho đồng bào.
Bảo vệ rừng hiệu quả
Dự án “Tăng cường lâm nghiệp cộng đồng ở Việt Nam” được triển khai nhằm thúc đẩy sự tham gia tích cực của các cộng đồng địa phương vào việc quản lý tài nguyên rừng tự nhiên; góp phần nâng cao thu nhập và giảm nghèo đối với những cộng đồng sống dựa vào rừng. Tỉnh Sơn La là một trong 9 tỉnh tham gia dự án, được đầu tư hơn 4,4 tỷ đồng, với sự tham gia của 640 hộ dân. Diện tích rừng cộng đồng quản lý tại các bản là hơn 3.100 ha.
|
Mô hình bếp đun củi tiết kiệm của dự án Tăng cường lâm nghiệp cộng đồng. Chính Tới |
Theo ông Vũ Đức Thuận, Giám đốc Ban quản lý Dự án Tăng cường lâm nghiệp cộng đồng tỉnh Sơn La, rừng cộng đồng ở Sơn La được phân thành 3 loại: Rừng và đất do cộng đồng tự công nhận và quản lý theo truyền thống tự nhiên từ nhiều đời nay; rừng và đất được chính quyền địa phương giao cho cộng đồng; rừng và đất rừng do các tổ chức, cơ quan nhà nước, các nông lâm trường giao khoán cho cộng đồng. Hiện nay, rừng cộng đồng được quản lý theo dòng tộc, dân tộc; theo thôn, bản và theo nhóm hộ, sở thích.
“Việc trao quyền sử dụng và quản lý rừng cho người dân sẽ tăng cường sự tham gia của người dân vào việc đưa ra các quyết định có ảnh hưởng đến đời sống của họ. Giao rừng cho cộng đồng chính là giao quyền tự chủ cho dân, đảm bảo “dân biết, dân bàn, dân làm và dân kiểm tra”. Khi trực tiếp tham gia bảo vệ rừng, người dân sẽ biết nhiều hơn, có thêm một diễn đàn để thảo luận các vấn đề quan trọng đối với họ và kiểm tra các hoạt động của các cơ quan Nhà nước trong ngành lâm nghiệp, ông Vũ Đức Thuận nhấn mạnh.
Còn Đào Văn Thiệp, Phó Chủ tịch UBND xã Mường Do, huyện Phù Yên, tỉnh Sơn La, thì cho biết: “Với đặc thù là địa bàn miền núi, có nhiều dân tộc cùng sinh sống, rừng là yếu tố quan trọng trong văn hóa đồng bào dân tộc của xã. Từ lâu, cộng đồng thôn bản đã xây dựng hương ước và tập quán quản lý rừng. Nhiều bản của đồng bào Thái, đồng bào Mường vẫn tiếp tục bảo vệ các khu rừng nhỏ tồn tại lâu đời trên địa bàn. Họ xem đây là những khu rừng thiêng và chỉ thu lượm những cành cây đã chết về làm củi đun, chứ không chặt cây hay phát nương. Người dân bảo vệ rừng vì đó nơi trú ngự của những vị thần linh có ảnh hưởng đến đời sống của họ. Chính vì vậy, khi phát triển lâm nghiệp cộng đồng, những yếu tố này sẽ góp phần tích cực vào công tác bảo vệ rừng.
Tạo sinh kế cho người dân
Ở các vùng xa xôi hẻo lánh, điều kiện sống của người dân còn khó khăn, rừng là nguồn cung cấp tài nguyên cho người dân địa phương, đáp ứng nhu cầu thiết yếu và tăng thêm thu nhập. Tuy nhiên, nếu người dân tự ý khai thác sẽ vi phạm pháp luật, do vậy việc tham gia dự án lâm nghiệp cộng đồng là cơ sở để người dân vừa tham gia giữ rừng và được phép khai thác rừng theo quy định, góp phần mang lại nguồn thu chính đáng.
Ông Giàng A Da, Chủ tịch UBND xã Phiêng Cằm, huyện Mai Sơn, cho biết, trước đây người dân địa phương sống bằng sản xuất nông nghiệp và hái lượm lâm sản từ rừng. Tuy nhiên, bà con chỉ biết phát rừng để mở rộng diện tích canh tác, mà không nghĩ đến hậu quả tác động vào môi trường sinh thái. Nhưng từ khi thực hiện dự án lâm nghiệp cộng đồng, rừng được giao cho dân quản lý và được khai thác theo quy định, khi có sự đồng ý của cả cộng đồng.
Ông Nguyễn Huy Tuấn, Phó Giám đốc Ban quản lý Dự án Tăng cường lâm nghiệp cộng đồng tỉnh Sơn La cho biết, nhằm tạo điều kiện để người dân có thêm thu nhập, cải thiện đời sống, dự án đã hỗ trợ xây dựng mô hình cây giổi ăn quả cho 5 cộng đồng, với quy mô 5 ha, mức hỗ trợ bình quân là hơn 17 triệu đồng/ha. Hiện tại cây sinh trưởng tốt. Dự án còn hỗ trợ người dân xây dựng 42 bếp tiết kiệm củi, trị giá 2,5 triệu đồng/bếp.
Bên cạnh đó, Nhà nước đang thực hiện thí điểm chi trả dịch vụ môi trường rừng áp dụng ở hai tỉnh Lâm Đồng và Sơn La. Thông qua chính sách này, người dân sẽ được chi trả tiền tương ứng với diện tích rừng mà họ tham gia bảo vệ với mức là 250.000 đồng/ha/năm. Đây cũng chính là một nguồn thu nhập quan trọng cho người dân. Ngoài ra, đối với diện tích rừng và đất rừng chính quyền địa phương giao, cộng đồng có thể tận dụng khi rừng chưa khép tán hoặc đất trống chưa trồng rừng để canh tác kết hợp cây nông nghiệp.
Hữu Quyết - Chính Tới