Ngày 4/11, ông Alexander Zakharchenko và ông Igor Plonitsky đã làm lễ nhậm chức, chính thức trở thành tổng thống của hai nước CHND Donetsk và CHND Lugansk tự xưng sau các cuộc bầu cử hôm 2/11. Diễn biến mới diễn ra trong bối cảnh Ukraine có thể sẽ hủy quy chế đặc biệt cho miền Đông và Nga phản đối ra nghị quyết lên án bầu cử ở miền Đông. Khủng hoảng Ukraine vốn đã phức tạp nay lại càng phức tạp hơn.
Xét lại quy chế đặc biệt Tuyên bố của Tổng thống Ukraine Petro Poroshenko đăng trên trang web cá nhân ngày 4/11 nói rằng Ukraine sẽ không bao giờ chấp nhận kết quả bầu cử ở Donetsk và Lugansk, vì đây là trò “giả tạo” và không đại diện cho nguyện vọng của nhân dân, vi phạm nghiêm trọng thỏa thuận Minsk. Ông Poroshenko cũng cho biết Hội đồng Quốc phòng và an ninh (NSDC) sẽ xem xét đề xuất hủy bỏ đạo luật trao “Qui chế đặc biệt tự quản địa phương” cho một số khu vực thuộc Lugansk và Donesk được quốc hội Ukraine thông qua hôm 16/9.
Ông Alexander Zakharchenko tại lễ tuyên thệ nhậm chức Tổng thống CHND Donetsk tự xưng. Ảnh: TASS |
Phiên họp khẩn của NSDC được triệu tập vào chiều muộn ngày 3/11 dưới sự chủ trì của ông Poroshenko, trong đó nội dung chủ yếu là thảo luận về vận mệnh vùng miền Đông, gắn với những thay đổi về mặt chiến lược của Kiev trước các bước đi của phe ly khai hậu bầu cử. Cùng lúc, ông Valeriy Chaly - Phó chánh Văn phòng Phủ Tổng thống nhìn nhận, các cuộc bầu cử ở miền Đông Ukraine đã tước đi cơ hội đối thoại giữa Ukraine với phe ly khai.
Phát biểu trước Tổ chức Hợp tác và An ninh châu Âu (OSCE) ở Vienna, Tổng Thư ký LHQ Ban Ki-moon ngày 4/11 cho rằng cuộc bầu cử ở miền Đông Ukraine là “diễn biến đáng tiếc và phản tác dụng”. |
Ngoài việc bàn về hủy quy chế cho miền Đông, Tổng thống Poroshenko và quan chức quốc phòng Ukraine ngày 4/11 cũng họp bàn về tương lai của thỏa thuận Minsk.
Về phần mình, lực lượng ly khai tuyên bố các cuộc bầu cử ngày 2/11 là phù hợp với các thỏa thuận đạt được tại Minsk (Belarus) ký kết hôm 5/9 vừa qua. Chính quyền hai nước cộng hòa tự xưng này bày tỏ sẵn sàng đối thoại chính phủ, khôi phục quan hệ với các vùng khác của Ukraine, kể cả việc cung cấp than cho các nhà máy điện, nhưng với điều kiện các cuộc tiếp xúc phải trên cơ sở bình đẳng. Chủ tịch Hội đồng nhân dân Lugansk Alexei Karyakin ngày 4/11 bình luận, việc chính quyền Ukraine tính hủy đạo luật về quy chế đặc biệt cho một số vùng ở Donbass là không đáng quan ngại, vì thực chất luật này đã không còn phù hợp.
Dư luận trái chiềuDiễn biến mới nhất tại Ukraine cũng có thể tạo ra những rạn nứt mới trong quan hệ giữa Nga và phương Tây. Rạng sáng ngày 4/11 (giờ Việt Nam), phát ngôn viên phái bộ thường trực của Nga tại Liên hợp quốc (LHQ) Alexei Zaisev thông báo phản đối dự thảo nghị quyết tại Hội đồng Bảo an LHQ do Litva soạn thảo, đệ trình theo hướng coi các cuộc bầu cử ở Donetsk và Lugansk là vi phạm thỏa thuận Minsk. Dự thảo này không đầy đủ và vì thế đã không được thông qua.
Trước đó, ngay sau khi có kết quả bầu cử, Bộ Ngoại giao Nga ra tuyên bố tôn trọng sự lựa chọn của người dân đông nam Ukraine, cho rằng việc làm này sẽ tăng tính hợp pháp của chính quyền ở Donetsk và Lugansk, tạo cơ hội giải quyết xung đột bằng giải pháp hòa bình.
Trong khi đó, Mỹ và phương Tây đồng loạt chỉ trích phe ly khai Ukraine và lên tiếng cảnh báo Nga. Nữ phát ngôn viên Hội đồng an ninh quốc gia Mỹ Bernadett Meehan tuyên bố Mỹ sẽ không công nhận bất kỳ một nhân vật nào lên nắm quyền ở Donetsk và Lugansk, vì các cuộc bỏ phiếu này là bất hợp pháp. Bà Meehan cũng cảnh báo, Nga sẽ phải trả giá hơn nữa bởi các lệnh cấm vận ngặt nghèo nếu Nga công nhận kết quả bầu cử, vì điều này đi ngược lại các điều khoản trong Thỏa thuận Minsk. Tổng thống Pháp Francois Hollande kêu gọi Nga không công nhận kết quả các cuộc bầu cử tại Lugansk và Donesk - nhân tố có thể phá vỡ sự toàn vẹn lãnh thổ của Ukraine.
Hoài Thanh