Trong một động thái cho thấy những khó khăn của quá trình đàm phán Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP), ngày 31/7, cuộc đàm phán cấp Bộ trưởng Thương mại về TPP diễn ra tại Hawaii đã kết thúc mà không đạt được một thỏa thuận cuối cùng vì tranh cãi giữa Nhật Bản và Mỹ liên quan tới lĩnh vực ô tô, yêu cầu của New Zealand đối với các sản phẩm bơ sữa và các nhà đàm phán không đạt được sự đồng thuận về thời gian giữ độc quyền đối với các loại thuốc thế hệ tiếp theo.Đại biểu các nước tại bàn đàm phán ngày 28/7. Ảnh: THX/TTXVN |
Vòng đàm phán 4 ngày (bắt đầu từ 28/7) đã tập trung thảo luận những trở ngại còn tồn đọng giữa các nước như quy định về quyền sở hữu trí tuệ, hoạt động của các doanh nghiệp, các điều khoản về thị trường lao động và bảo vệ môi trường, giải quyết các tranh chấp. Vào ngày đàm phán cuối cùng, các Bộ trưởng Thương mại của 12 quốc gia tham gia đàm phán TPP đã lùi cuộc họp báo ban đầu dự kiến diễn ra vào lúc 13 giờ 30 phút theo giờ Hawaii (6 giờ 30 phút ngày 1/8 theo giờ Hà Nội) tới 16 giờ cùng ngày (9 giờ sáng theo giờ Hà Nội). Đây được coi là một nỗ lực để giải quyết các bất đồng, song các quan chức cho biết đã không có bước đột phá nào vào phút chót. Một quan chức nêu rõ “rất khó để đi tới thỏa thuận cuối cùng”.
Phát biểu tại cuộc họp báo chung, Đại diện Thương mại Mỹ Michael Froman cho rằng các Bộ trưởng Thương mại TPP đã đạt được tiến triển đáng kể trong quá trình đàm phán và dù chưa đạt được thỏa thuận cuối cùng, song các bên sẽ tiếp tục thảo luận về những vấn đề còn khúc mắc. Bộ trưởng Thương mại Australia Andrew Robb cho hay bế tắc hiện nay liên quan tới bốn nền kinh tế lớn là Mỹ, Canada, Nhật Bản và Mexico.
Nhật Bản muốn Mỹ nhanh chóng dỡ bỏ các loại thuế đánh vào các linh kiện ô tô nước này xuất khẩu sang Mỹ, trong khi Mỹ muốn làm rõ nguồn gốc của các linh kiện đó có phải từ một khu vực thương mại tự do hay không. Trong khi đó, New Zealand tuyên bố nước này không ủng hộ một thỏa thuận nếu thỏa thuận đó không mở cửa mạnh mẽ các thị trường bơ sữa, ám chỉ Mỹ, Nhật Bản và Canada. Sau 4 ngày đàm phán căng thẳng tại đảo Maui thuộc quần đảo Hawaii, ông Froman cho biết bộ trưởng các nước đàm phán TPP sẽ ra về mà không ấn định thời điểm tiến hành vòng đàm phán TPP tiếp theo.
Bế tắc này khiến cơ hội TPP được Quốc hội Mỹ thông qua trong năm nay trở nên mong manh. Việc chưa thể hoàn tất TPP có lẽ là một thất bại đối với Tổng thống Mỹ Barack Obama vì ông coi TPP như một trụ cột kinh tế trong chính sách “xoay trục” sang châu Á-Thái Bình Dương và là một cơ hội để Washington cân bằng với tầm ảnh hưởng của Trung Quốc ở khu vực này.
Đàm phán TPP được khởi động từ năm 2005 và đến nay đã thu hút sự tham gia của 12 nước gồm Australia, Brunei, Canada, Chile, Nhật Bản, Malaysia, Mexico, New Zealand, Peru, Singapore, Mỹ và Việt Nam. Các nước này đang nỗ lực hướng tới việc ký kết thoả thuận trong thời gian sớm nhất, sau khi đã bỏ lỡ hạn chót đặt ra cuối năm 2013. Theo ước tính, một khi được ký kết, TPP sẽ trở thành khu vực thương mại tự do với 800 triệu dân, chiếm 30% kim ngạch thương mại toàn cầu và gần 40% sản lượng kinh tế thế giới.