Thủ tướng: Không nhân nhượng với hành vi vi phạm an toàn thực phẩm

Theo báo cáo của Bộ Y tế, sau 2 năm thực hiện Chỉ thị 13, cơ quan chức năng đã khởi tố 28 vụ với 42 bị can về tội vi phạm các quy định về an toàn thực phẩm và buôn bán hàng giả là lương thực, thực phẩm, phụ gia thực phẩm. Đây là một điểm mới trong xử lý vi phạm an toàn thực phẩm so với trước khi có Chỉ thị 13.

Từ năm 2017, tiêu chí bảo đảm an toàn thực phẩm đã được đưa vào là một trong những tiêu chí xây dựng nông thôn mới. Đã tập trung xử lý dứt điểm các vấn đề nóng gây bức xúc trong nhân dân như sử dụng hóa chất, kháng sinh trong chăn nuôi gia súc, gia cầm, nuôi trồng thủy sản. Từ đầu năm 2017 đã không phát hiện các mẫu thịt nhiễm Salbutamol, tỷ lệ thực phẩm vi phạm các chỉ tiêu về kháng sinh giảm mạnh (năm 2018 chỉ còn 0,2%, so với năm 2016 là 1,76%).

Giai đoạn trước năm 2016, nông sản thực phẩm được tiêu thụ tại các chợ dân sinh, chợ truyền thống, chợ tạm, chợ cóc... chiếm 90%, giai đoạn 2016 đến nay đã giảm xuống còn khoảng 70%, song song với đó là tỷ lệ nông sản thực phẩm tiêu thụ tại các cửa hàng tiện ích, siêu thị được kiểm soát an toàn thực phẩm đã tăng từ 10% lên 30%.

Năm 2019, toàn quốc ghi nhận 76 vụ ngộ độc thực phẩm làm gần 2.000 người mắc, 1.918 người đi viện và 8 trường hợp tử vong. So với năm 2018, số vụ giảm 32 vụ (29,6%), số mắc giảm 1.478 người (42,6%), số  đi viện giảm 1.135 người (37,2%), số tử vong giảm 9 người (52,9%).

Bộ Y tế cho biết, thách thức lớn nhất là sản xuất nhỏ lẻ (với trên 8 triệu hộ) với nhiều nguy cơ về an toàn thực phẩm, nhất là các thói quen, tập quán canh tác, sản xuất, mua bán, tiêu dùng nhỏ lẻ... đòi hỏi phải tiếp tục tuyên truyền vận động và nhất là thúc đẩy việc hợp tác, liên kết sản xuất quy mô lớn, chuyên canh, áp dụng quy trình tiên tiến. Việc kiểm soát giết mổ gia súc, gia cầm, đặc biệt là các cơ sở giết mổ nhỏ lẻ, trong khu dân cư không đảm bảo an toàn thực phẩm vẫn hết sức khó khăn. Thói quen lạm dụng thuốc bảo vệ thực vật, tình trạng thuốc bảo vệ thực vật không bảo đảm chất lượng, không rõ nguồn gốc vẫn còn.

Phát biểu chỉ đạo Hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh việc tổ chức Hội nghị vào thời điểm cận Tết Nguyên đán nhằm quán triệt tinh thần bảo vệ quyền quan trọng của con người là sức khỏe, là mạng sống. Thủ tướng đánh giá cao nhiều tỉnh, thành phố đã ban hành chỉ thị, kế hoạch, giải pháp rất cụ thể trong lãnh đạo, chỉ đạo công tác an toàn thực phẩm đến tận cấp xã, để chuyển biến từ cơ sở, từ người sản xuất.  

Đánh giá về công tác bảo đảm an toàn thực phẩm, Thủ tướng cho rằng, các thành phố như Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Hải Phòng… đều chú trọng phát triển chuỗi sản xuất, cung ứng thực phẩm sạch trong kết nối với các vùng sản xuất lân cận. Đa số tỉnh, thành phố đã ban hành quy hoạch các cơ sở giết mổ tập trung, dần xóa bỏ các cơ sở nhỏ lẻ, không bảo đảm vệ sinh. Nhiều doanh nghiệp đầu tư cơ sở giết mổ tập trung với tiêu chuẩn quốc tế.

“Vai trò của cơ sở, xã phường rất quan trọng, vai trò, trách nhiệm của cửa hàng trưởng, bếp trưởng, chủ căng-tin cũng rất quan trọng. Khi anh bưng một đĩa thức ăn cho khách dùng thì phải nghĩ đến an toàn thực phẩm như thế nào mà nếu có gì xảy ra thì chủ căng-tin chịu trách nhiệm thế nào”, Thủ tướng nói.

Nhắc lại chuyến thị sát vệ sinh an toàn thực phẩm tại Đông Anh, Hà Nội vào sáng sớm năm 2016, Thủ tướng cho biết đã hỏi người sản xuất và cán bộ xã thì cán bộ xã biết rất rõ hộ này sản xuất như thế nào, quy trình làm sao, thời gian nào sử dụng loại thuốc nào và mẫu thuốc đó lưu giữ thế nào.

“Người lãnh đạo, trưởng thôn, chủ tịch xã biết từng hộ sản xuất, quy trình sản xuất. Phải sâu sắc như thế”, Thủ tướng nói. Nếu truy đến cùng nơi sản xuất thực phẩm, nông sản làm ảnh hưởng đến sức khỏe, gây ngộ độc cho người dân thì ngoài người sản xuất trực tiếp, cả chính quyền cơ sở phải chịu trách nhiệm.

Thủ tướng nêu rõ xử lý nghiêm vi phạm an toàn thực phẩm, hoặc xử lý hành chính hoặc hình sự, chứ không bỏ qua bất cứ vụ việc nào, chứ không chỉ tuyên truyền, giáo dục, vận động mà cả xử lý nghiêm. Theo Thủ tướng, thời gian qua, nhờ xử lý quyết liệt, mạnh tay mà nhiều vấn đề nóng, bức xúc về an toàn thực phẩm như sử dụng hóa chất cấm, thuốc bảo vệ thực vật… đã hạ nhiệt.

“Tinh thần chỉ đạo quyết liệt và hành động không nhân nhượng với hành vi vi phạm an toàn thực phẩm” đã đưa đến những chuyển biến rõ rệt. Thực phẩm không an toàn không còn là vấn đề bức xúc như những năm trước đây. Các bức xúc về thực phẩm bẩn, không an toàn đã giảm mạnh, cả về số lượng, mức độ, hiện tượng”, Thủ tướng nói. Hiện tượng “lợn hai chuồng, rau hai luống” đã giảm hẳn.

Tuy nhiên, Thủ tướng lưu ý, công tác bảo đảm an toàn thực phẩm còn đối diện nhiều khó khăn, thách thức. Quy mô sản xuất nhỏ lẻ với trên 8 triệu hộ nông dân đưa đến nhiều nguy cơ mất an toàn thực phẩm. Tình trạng sử dụng thuốc bảo vệ thực phẩm không rõ nguồn gốc, không bảo đảm chất lượng còn nhiều. Ý thức của một bộ phận người dân, doanh nghiệp còn kém.

Đưa ra một số định hướng, làm kim chỉ nam cho các hành động bảo vệ an toàn thực phẩm, Thủ tướng nêu rõ, quyền tiếp cận thực phẩm an toàn là quyền cơ bản của con người. Công tác bảo đảm an toàn thực phẩm phải được tăng cường, đây là trách nhiệm của toàn xã hội, của cả hệ thống chính trị, trực tiếp là Chính phủ, chính quyền địa phương các cấp, các cơ quan chức năng. Thủ tướng nhấn mạnh vai trò của cấp cơ sở trong vấn đề này.

Thủ tướng yêu cầu cần phân công nhiệm vụ cụ thể, rõ ràng. Trung ương ban hành văn bản pháp luật, quy chuẩn, tiêu chuẩn còn địa phương trực tiếp quản lý, thanh tra, kiểm tra, chủ động điều phối nguồn lực cho công tác bảo đảm an toàn thực phẩm. Tăng kinh phí Nhà nước cho công tác an toàn thực phẩm là cần thiết nhưng cần đẩy mạnh xã hội hóa công tác này. Năm 2020 phải có bước chuyển biến thực chất, rõ nét hơn nữa về công tác an toàn thực phẩm ở tất cả các cấp.

Nhấn mạnh vai trò và trách nhiệm đi đầu, đứng mũi chịu sào của chính quyền các cấp, nhất là cấp cơ sở, Thủ tướng cho rằng, vai trò này cần đề cao hơn nữa. Cần tiếp tục hoàn thiện thể chế về an toàn thực phẩm, có hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn phù hợp với thông lệ quốc tế. Đề xuất mô hình tổ chức quản lý an toàn thực phẩm ở địa phương.

Bài toán lớn hiện nay là quy hoạch các vùng sản xuất, nhân rộng các mô hình sản xuất, kinh doanh theo chuỗi, làng nghề thực phẩm, chợ đầu mối thực phẩm an toàn, quy trình quản lý chất lượng tiên tiến. Hoàn thiện đề án phát triển nông sản hữu cơ, trình Thủ tướng phê duyệt.

Nhấn mạnh việc truyền thông đầy đủ về an toàn thực phẩm, Thủ tướng nêu rõ, không đẩy mạnh tuyên truyền, sao nhãng một bước thì ảnh hưởng lớn, gây chùn bước, thụt lùi không chỉ về an toàn thực phẩm mà cả các vấn đề khác như môi trường.  

Sau Hội nghị này, Thủ tướng đề nghị Văn phòng Chính phủ tập hợp các ý kiến, hoàn thiện trình Thủ tướng ban hành một chỉ thị về tăng cường quản lý Nhà nước đối với an toàn thực phẩm.