Quốc hội đã thông qua 4 dự án luật liên quan đến lĩnh vực tư pháp

15 dự án luật và Nghị quyết, chương trình quốc gia được thảo luận sôi nổi

Về công tác lập pháp, Quốc hội đã thảo luận và cho ý kiến về các dự án luật: Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ; Luật Báo chí (sửa đổi); Luật Toà án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế; Luật Phòng, chống ma túy (sửa đổi); Luật Dự trữ quốc gia (sửa đổi); Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Điều ước quốc tế; Luật Đầu tư (sửa đổi); Luật Tiết kiệm, chống lãng phí; Luật Trí tuệ nhân tạo; Luật Quy hoạch (sửa đổi); Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn; Việc điều chỉnh Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050.

Ngoài ra, trong tuần, Quốc hội đã thảo luận về Chủ trương đầu tư Chương trình Mục tiêu quốc gia hiện đại hóa, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo giai đoạn 2026 - 2035 và Chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển giai đoạn 2026 - 2035; Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc thù nhằm nâng cao hiệu quả công tác hội nhập quốc tế.

Bên cạnh đó, Quốc hội cũng đã biểu quyết thông qua 4 dự án luật, gồm: Luật Dẫn độ; Luật Chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù; Luật Tương trợ tư pháp về dân sự; Luật Tương trợ tư pháp về hình sự.

Tích hợp quy hoạch để tránh chồng chéo

Một trong những dự án luật được đại biểu Quốc hội quan tâm, cho ý kiến thảo luận sôi nổi trong tuần qua, đồng thời thu hút sự quan tâm của cử tri cả nước, đó là dự thảo Luật Quy hoạch (sửa đổi).

Theo các đại biểu Quốc hội đánh giá, dự thảo Luật Quy hoạch (sửa đổi) có nhiều quy định đổi mới, mang tính kiến tạo, giải phóng các điểm nghẽn và phát huy hiệu quả công cụ quy hoạch cho phát triển kinh tế xã hội đất nước. Các đại biểu đã có nhiều đề xuất, góp ý, để góp phần hoàn thiện hơn dự thảo Luật Quy hoạch sửa đổi lần này, với mong muốn Luật thực sự đồng bộ, hiệu quả và đáp ứng yêu cầu phát triển, trở thành một Luật khung, làm nền tảng cho các Luật chuyên ngành liên quan đến quy hoạch.

Đại biểu Nguyễn Quang Huân, Đoàn ĐBQH TP Hồ Chí Minh, đề cập tới nội dung sửa đổi chuyển quy hoạch biển và quy hoạch đất cho các Bộ lập và Thủ tướng phê duyệt để tránh các vướng mắc mà hiện nay đang gặp phải. Theo đại biểu Quang Huân, cách tiếp cận như trên mới chỉ đúng một phần, bởi nếu chuyển quy hoạch không gian biển và quy hoạch sử dụng đất quốc gia cho Thủ tướng có khả năng gây xung đột với quy hoạch tổng thể quốc gia. Đại biểu Quang Huân nhấn mạnh: “Việc Thủ tướng phê duyệt rồi lại phê duyệt lại thì tôi nghĩ không giải quyết được vấn đề là cái xung đột của ba quy hoạch”.

Bên cạnh đó, đại biểu cũng phân tích Điều 70 của Hiến pháp 2013 có nội dung nêu rất rõ là Quốc hội sẽ quyết định vấn đề liên quan đến chiến tranh, hoà bình và chủ quyền quốc gia bao gồm không gian biển. Việc giao quy hoạch không gian biển cho bộ, ngành và Thủ tướng phê duyệt có thể chưa phù hợp với nội dung của Điều 70 của Hiến pháp 2013.

Để giải quyết hai vấn đề trên, đại biểu đề nghị nên tích hợp, đưa hai nội dung không gian biển quốc gia và quy hoạch sử dụng đất quốc gia vào quy hoạch tổng thể quốc gia. Đại biểu Quang Huân nhấn mạnh: “Chính phủ chỉ duyệt một quy hoạch tổng thể quốc gia để Quốc hội phê duyệt, bao gồm cả nội dung là không gian biển quốc gia và sử dụng đất quốc gia. Nếu đi theo hướng đó, Điều 5 (về hệ thống quy hoạch) cũng sẽ được sửa lại gọn, chỉ còn quy hoạch tổng thể quốc gia và quy hoạch ngành, quy hoạch vùng”.

Cũng nêu giải pháp về tích hợp quy hoạch, đại biểu Nguyễn Thị Ngọc Xuân, Đoàn ĐBQH TP Hồ Chí Minh, kiến nghị Ban soạn thảo xem xét rà soát lại một lần nữa quy hoạch ngành và quy hoạch chi tiết ngành tại phụ lục đính kèm. Theo đại biểu Xuân, dự thảo luật hiện nay vẫn còn đến 35 quy hoạch ngành, 14 quy hoạch chi tiết ngành, điều này có thể gây ra sự chồng chéo giữa các quy hoạch. Do vậy, đại biểu đề xuất: “Ban soạn thảo cần nghiên cứu mạnh dạn tích hợp các quy hoạch quan trọng của ngành vào quy hoạch quốc gia. Đây là cách tiếp cận phù hợp với xu hướng của nhiều quốc gia đã chuyển sang mô hình quy hoạch tích hợp đa ngành”.

Bên cạnh đó, đại biểu cũng kiến nghị Ban soạn thảo xem xét lại sửa đổi khoản 9 Điều 6; trong trường hợp quy hoạch tỉnh mâu thuẫn với quy hoạch chi tiết ngành, việc điều chỉnh theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ. Việc giao thẩm quyền cho Thủ tướng Chính phủ chủ trì chỉ đạo sẽ đảm bảo tính khách quan, linh hoạt và hiệu quả.

Còn đại biểu Lê Thanh Hoàn, Đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa, phân tích: Một số loại quy hoạch ngành, quy hoạch chi tiết ngành tại phụ lục kèm theo chưa thể hiện rõ tính chất định hướng, sắp xếp, phân bố không gian; yếu tố không gian chỉ ghi nhận mang tính hiện trạng và định hướng mang tính tổng quan.

Đại biểu Thanh Hoàn đề cập ví dụ cụ thể: “Quy hoạch kho viễn thông, tài nguyên Internet; quy hoạch tần số vô tuyến điện; quy hoạch ứng dụng năng lượng nguyên tử... Có quy hoạch vẫn có sự trùng lặp về nội dung với các quy hoạch khác như là quy hoạch bảo tồn đa dạng sinh học có nội dung trùng lặp với quy hoạch lâm nghiệp, quy hoạch bảo vệ và khai thác nguồn lợi thủy sản, quy hoạch tổng thể khai thác sử dụng bền vững tài nguyên vùng bờ đều do ngành nông nghiệp và Bộ Tài nguyên và Môi trường tổ chức lập”.

Do đó, đại biểu Thanh Hoàn đề nghị Chính phủ chỉ đạo các bộ ngành liên quan tiếp tục rà soát, tích hợp các quy hoạch ngành với nhau để thu gọn danh mục quy hoạch theo đúng tiêu chí nêu tại tờ trình của dự án luật: Khắc phục tình trạng chồng lấn về nội dung giữa các quy hoạch; hợp nhất các quy hoạch có nội dung liên quan chặt chẽ hoặc chồng lấn; bãi bỏ các quy hoạch không cần thiết, không phù hợp với nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, không phù hợp với khái niệm quy hoạch và xử lý các bất cập để bảo đảm tính khả thi, tránh lãng phí; bảo đảm nguyên tắc một cơ quan thực hiện nhiều việc và một việc chỉ giao cho một cơ quan chủ trì và chịu trách nhiệm chính.

Giải trình trước Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, phạm vi điều chỉnh của Luật nhằm phản ánh đúng tính chất, mối quan hệ giữa các quy hoạch và có đủ căn cứ xử lý mâu thuẫn giữa các loại quy hoạch, do đó dự thảo Luật đã chỉnh lý khái niệm "quy hoạch có tính chất kỹ thuật chuyên ngành" sang khái niệm "quy hoạch chi tiết ngành" và bổ sung vào phạm vi điều chỉnh của Luật.

Luật Quy hoạch là luật khung, chỉ điều chỉnh những quy định mang tính nguyên tắc về mối quan hệ, xử lý mâu thuẫn giữa các quy hoạch và yêu cầu nội dung của quy hoạch. Các Luật chuyên ngành sẽ quy định cụ thể về lập, thẩm định, phê duyệt, điều chỉnh và nội dung quy hoạch chi tiết ngành, quy hoạch đô thị và nông thôn.

Về mối quan hệ và xử lý mâu thuẫn giữa các quy hoạch, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, tiếp thu ý kiến của các đại biểu Quốc hội, dự thảo Luật đã quy định các nguyên tắc để bảo đảm cơ chế xử lý khi có mâu thuẫn giữa các quy hoạch ngành với nhau, giữa quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch vùng với quy hoạch tỉnh, và giữa quy hoạch chi tiết ngành với các quy hoạch khác trong hệ thống. Việc điều chỉnh quy hoạch trong trường hợp có mâu thuẫn giữa các quy hoạch được thực hiện theo trình tự thủ tục rút gọn. “Thực tế cho thấy, khó khăn lớn nhất chủ yếu vẫn là các quy hoạch ngành, các quy hoạch cùng cấp có mâu thuẫn và chồng lấn với nhau. Vấn đề này chính là vấn đề chúng ta đặt ra để cố gắng xử lý triệt để và nhanh nhất có thể khi có sự trùng lấn hoặc mâu thuẫn”, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng nhấn mạnh.

Về danh mục quy hoạch ngành và quy hoạch chi tiết ngành, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, theo thứ bậc, quy hoạch ngành là quy hoạch cấp quốc gia, được xếp trên quy hoạch tỉnh. Nội dung quy hoạch ngành và quy hoạch chi tiết ngành đã được lấy ý kiến kỹ lưỡng của các bộ, ngành liên quan nhiều lần. Đến nay, số lượng quy hoạch ngành, quy hoạch chi tiết ngành đã được rà soát, thu gọn tối đa để khắc phục sự chồng lấn về nội dung giữa các quy hoạch. Đồng thời, bãi bỏ các quy hoạch không cần thiết, không còn phù hợp.

Làm rõ về quy hoạch chi tiết ngành tại Dự thảo Luật, Bộ trưởng Bộ Tài Chính Nguyễn Văn Thắng nhận định, Luật Quy hoạch năm 2017 có quy định về khái niệm và danh mục quy hoạch có tính chất kỹ thuật chuyên ngành, nhưng lại không nằm trong phạm vi điều chỉnh. Điều này dẫn đến nhiều cách hiểu khác nhau về vai trò, vị trí của loại quy hoạch này, và đặc biệt là không có căn cứ pháp lý để xử lý mâu thuẫn giữa các quy hoạch trong hệ thống quốc gia và quy hoạch có tính chất kỹ thuật chuyên ngành.

Vì vậy, trong Dự thảo Luật lần này đã chỉnh khái niệm "quy hoạch có tính chất kỹ thuật chuyên ngành" thành "quy hoạch chi tiết ngành" và sửa đổi danh mục theo hướng giảm bớt số lượng quy hoạch. Chỉ lập quy hoạch chi tiết ngành đối với một số ngành về phát triển kết cấu hạ tầng tổng sử dụng tài nguyên để làm cơ sở cho quá trình triển khai các dự án.

“Việc bổ sung quy hoạch chi tiết ngành vào Dự thảo Luật sẽ giúp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc liên quan đến xử lý mâu thuẫn giữa các quy hoạch, đặc biệt là việc đánh giá sự phù hợp của dự án với quy hoạch trong bước chấp thuận chủ trương đầu tư hoặc quyết định đầu tư”, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng nhấn mạnh.

Thảo luận việc thực hiện nghị quyết của Quốc hội về giám sát chuyên đề, chất vấn

Bước sáng tuần làm việc thứ 7, Quốc hội tiếp tục thảo luận về các dự án luật quan trọng; trong đó có việc thực hiện một số nghị quyết của Quốc hội nhiệm kỳ khóa XIV và khóa XV về giám sát chuyên đề, chất vấn.

Về công tác lập pháp, Quốc hội tiếp tục thảo luận về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Địa chất và khoáng sản; Luật Chuyển đổi số; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tiếp công dân; Luật Khiếu nại; Luật Tố cáo. Biểu quyết thông qua Luật Tình trạng khẩn cấp; Luật Giám định tư pháp (sửa đổi); Luật Thi hành án dân sự (sửa đổi); Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Lý lịch tư pháp.

Cũng trong tuần này, Quốc hội sẽ thảo luận về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội quy định một số cơ chế, chính sách tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong tổ chức thi hành Luật Đất đai; Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đột phá cho công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân; Chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển giai đoạn 2026 -  2035; Chủ trương đầu tư Chương trình Mục tiêu quốc gia hiện đại hóa, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo giai đoạn 2026 - 2035.

Đặc biệt trong tuần này, Quốc hội sẽ thảo luận về báo cáo tổng hợp về việc thực hiện một số nghị quyết của Quốc hội nhiệm kỳ khóa XIV và khóa XV về giám sát chuyên đề, chất vấn, do Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình; Chánh án Tòa án nhân dân tối cao; Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối; Tổng Kiểm toán nhà nước trình trước Quốc hội.

Tiếp đó, Quốc hội thảo luận về chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về nông thôn mới, giảm nghèo bền vững, phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đến năm 2035. Thảo luận về các Báo cáo công tác nhiệm kỳ 2021 - 2026 của Chủ tịch nước, Chính phủ; Dự thảo Báo cáo công tác nhiệm kỳ khóa XV của Quốc hội; Các Báo cáo công tác nhiệm kỳ khóa XV của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội, Kiểm toán Nhà nước; Các Báo cáo công tác nhiệm kỳ 2021 - 2026 của Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao.