Phiên họp lần thứ nhất về phòng, chống phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt

Vũ khí hủy diệt hàng loạt (weapon of mass destruction, viết tắt: WMD) là những loại vũ khí có khả năng gây sát thương cao trên diện rộng và gây tổn thất lớn về cơ sở vật chất, môi trường sinh thái, tác động mạnh đến tâm lý, tinh thần của con người. Năm 2019, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 81/2019/NĐ-CP về phòng, chống phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt, tạo hành lang pháp lý nhằm ngăn chặn hoạt động phổ biến, tài trợ phổ biến, các hành vi trái pháp luật khác về vũ khí hủy diệt hàng loạt và ứng phó, khắc phục hậu quả do chúng gây ra; tuyên truyền, vận động tổ chức, cá nhân tham gia phòng, chống phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt.

Nghị định quy định: Bộ Quốc phòng là Cơ quan đầu mối quốc gia Việt Nam về thực hiện phòng, chống phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt (gọi tắt là Cơ quan đầu mối quốc gia). Bộ Tư lệnh Hóa học là Cơ quan thường trực của Cơ quan đầu mối quốc gia (gọi tắt là Cơ quan thường trực 81) - là cơ quan đại diện, thường trực thay mặt Cơ quan đầu mối quốc gia giải quyết các công việc liên quan đến công tác phòng, chống phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt.

Tại phiên họp, Thiếu tướng Hà Văn Cử, Tư lệnh Binh chủng Hóa học - Trưởng Cơ quan thường trực 81 đã công bố các quyết định của Bộ trưởng Quốc phòng liên quan đến Cơ quan đầu mối quốc gia về phòng, chống phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt; Cơ quan thường trực 81 công bố ra mắt Cổng thông tin điện tử về phòng, chống phổ biến WMD.

Sau hai năm triển khai thực hiện Nghị định số 81/2019/NĐ-CP về phòng, chống phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt, Cơ quan đầu mối quốc gia đã tham mưu, trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Kế hoạch triển khai thực hiện Nghị định; tham mưu Thủ trưởng Bộ Quốc phòng, Trưởng Cơ quan đầu mối quốc gia ban hành nhiều văn bản gửi các bộ, cơ quan ngang bộ, Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương về hướng dẫn, đôn đốc và yêu cầu báo cáo việc triển khai thực hiện Nghị định; ban hành các văn bản về việc triển khai thực hiện Nghị định số 81 trong Quân đội. Cùng với đó, Trang Thông tin điện tử về phòng, chống phổ biến WMD và đường dây nóng kết nối với Cổng Thông tin điện tử của Bộ Công an, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam và các đơn vị đầu mối được thiết lập và tổ chức hoạt động thường xuyên; song song với việc cập nhật thông tin, liên kết với trang web của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc để tiếp nhận và trao đổi thông tin về phòng, chống phổ biến và tài trợ phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt.

Cùng với đó, Cơ quan thường trực 81 đã ban hành Kế hoạch triển khai thực hiện Nghị định; chỉ đạo cơ quan hóa học toàn quân tham mưu cho thủ trưởng các quân khu, quân đoàn triển khai thực hiện Nghị định 81; tổ chức huấn luyện, tập huấn cho các lực lượng tham gia ứng phó; nghiên cứu khoa học nâng cao năng lực phòng, chống phổ biến, ứng phó tình huống phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt; triển khai xây dựng cơ sở dữ liệu về lĩnh vực phòng, chống phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt; xây dựng và vận hành Cổng thông tin điện tử của Cơ quan thường trực 81 trên nền tảng internet và mạng quân sự; phối hợp chặt chẽ với Cục Hóa chất (Bộ Công Thương) và Cục An toàn bức xạ và hạt nhân (Bộ Khoa học và Công nghệ) thực hiện chức năng đại diện của Bộ Quốc phòng triển khai thực hiện các điều ước quốc tế về phòng, chống vũ khí hủy diệt hàng loạt và các nội dung hợp tác quốc tế nâng cao năng lực phát hiện, phòng chống, ứng phó các nguy cơ về hóa học, sinh học, bức xạ và hạt nhân (CBRN). 

Cơ quan thường trực 81 cũng đã cử cán bộ tham gia các cuộc hội thảo quốc tế trực tuyến về phòng, chống phổ biến và ứng phó vũ khí hủy diệt hàng loạt do Tổ chức cấm vũ khí hóa học (OPCW), Cơ quan năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA), Liên minh châu Âu, Viện Đào tạo và Nghiên cứu của Liên hợp quốc tổ chức; hợp tác với Chương trình Kiểm soát xuất khẩu và an ninh biên giới của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ tổ chức 3 cuộc hội thảo, tập huấn cho các đơn vị đầu mối; đề xuất mở rộng hợp tác quốc tế với các đối tác nhằm nâng cao năng lực phòng, chống phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt...

Đồng thời, Cơ quan này đã tham mưu, đề xuất, soạn thảo nhiều văn bản của Bộ Quốc phòng trong quá trình phối hợp với các cơ quan quốc gia Việt Nam thực hiện các điều ước quốc tế về cấm vũ khí hóa học và vũ khí hạt nhân; tham gia hoạt động đánh giá đa phương và xây dựng, thực hiện kế hoạch hành động sau đánh giá đa phương của Nhóm châu Á - Thái Bình Dương về chống rửa tiền đối với Việt Nam.

Phát biểu tại phiên họp, Thượng tướng Võ Minh Lương nhấn mạnh: Mặc dù đây là lĩnh vực mới, lần đầu tiên triển khai thực hiện, tuy nhiên, các cơ quan liên quan trong Bộ Quốc phòng đã phối hợp, tổ chức triển khai thực hiện thực hiện Nghị định 81 khá tốt. Đánh giá cao Cơ quan thường trực 81 đã tham mưu thực hiện tốt chức năng quản lý nhà nước về phòng, chống phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt và triển khai hiệu quả các hoạt động tuyên truyền, nâng cao năng lực, Thượng tướng Võ Minh Lương yêu cầu các cơ quan, đơn vị, cá nhân căn cứ vào các quyết định, xác định nhiệm vụ, trách nhiệm trong triển khai thực hiện Nghị định 81, trong quá trình thực hiện có vướng mắc, bất cập, kịp thời báo cáo về Cơ quan đầu mối quốc gia.

Thượng tướng Võ Minh Lương giao Cơ quan thường trực 81 chủ trì, phối hợp với các cơ quan, đơn vị liên quan tham mưu cho Cơ quan đầu mối quốc gia tiếp tục triển khai thực hiện Nghị định 81 trong Bộ Quốc phòng; tham mưu cho Cơ quan đầu mối quốc gia hướng dẫn, đôn đốc các bộ, ban, ngành liên quan, các cơ quan đầu mối các tỉnh, thành trực thuộc trung ương xây dựng và triển khai thực hiện các nhiệm vụ được quy định trong Nghị định; tiến tới đề xuất thành lập Cơ quan quốc gia với thành phần gồm đại diện các bộ, ban, ngành liên quan; từng bước khắc phục các bất cập về hành lang pháp lý, cơ chế phối hợp; xây dựng kế hoạch, đề xuất Luật phòng, chống phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt.

Bên cạnh đó, Trưởng Cơ quan đầu mối quốc gia về phòng, chống phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt đề nghị các cơ quan, đơn vị liên quan xây dựng kế hoạch và đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến nội dung của Nghị định 81; thúc đẩy các hoạt động hợp tác quốc tế nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật quốc gia, nâng cao năng lực cho các cơ quan, đơn vị tham gia hoạt động phòng, chống phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt; phối hợp với các cơ quan chuyên môn nghiên cứu, tham mưu cho Thủ trưởng Bộ Quốc phòng, Cơ quan đầu mối quốc gia đề xuất với Chính phủ ban hành chỉ thị về phòng, chống phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt và mở rộng tổ chức, chức năng, nhiệm vụ của Cơ quan đầu mối quốc gia, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.