Tháng 9/2016, tỉnh Bình Thuận có văn bản gửi Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn xin điều chỉnh diện tích Khu bảo tồn biển Hòn Cau do các dự án của Trung tâm Điện lực Vĩnh Tân và cảng tổng hợp Vĩnh Tân nằm chồng lấn lên diện tích biển của Khu bảo tồn hơn 1.000 ha. Do đó, Bình Thuận đề nghị Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn xem xét cho cắt giảm 1.060 ha ở các vùng phục hồi sinh thái và vùng phát triển trong tổng 12.500 ha của khu bảo tồn biển này, nhằm nhường lại diện tích cho các nhà máy nhiệt điện ở Vĩnh Tân.
Bãi biển đảo Hòn Cau trong xanh và rất hoang sơ. Tuy nhiên hiện nay, Khu bảo tồn biển Hòn Cau đang đối diện với nguy cơ ô nhiễm môi trường do các nhà máy tại Trung tâm Điện lực Vĩnh Tân đi vào hoạt động. |
Theo văn bản của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn gửi UBND tỉnh Bình Thuận, Khu bảo tồn biển Hòn Cau là khu vực phân bố của các hệ sinh thái biển nhiệt đới điển hình (rạn san hô và thảm cỏ biển), có giá trị đa dạng sinh học cao. Đây là nơi sinh sống, bãi đẻ của nhiều loài thủy sinh vật quý hiếm có giá trị kinh tế và sinh thái quan trọng (các loài cá, sao biển, hải sâm, vích, đồi mồi, rùa xanh, tôm hùm…).
Nguồn lợi thủy sản xung quanh khu vực này đã góp phần duy trì, ổn định và nâng cao đời sống của cộng đồng dân cư địa phương. Sự đa dạng và phong phú tài nguyên sinh vật biển cùng với cảnh quan độc đáo của Hòn Cau là cơ sở quan trọng tạo điều kiện thúc đẩy sự phát triển của các ngành kinh tế thủy sản, du lịch và giải trí. Mặt khác, do nằm trong vùng chịu ảnh hưởng của hiện tượng nước trồi nên khu vực này được xem là nơi có ý nghĩa lớn trong duy trì và bổ sung đa dạng sinh học nội tại và phát tán ra những vùng lân cận nhờ vào khả năng thích ứng của rạn san hô.
Rạng sang hô tuyệt đẹp dưới biển Hòn Cau. |
Diện tích Khu bảo tồn biển Hòn Cau đã được tính toán để đảm bảo được các mục tiêu bảo vệ, bảo tồn các hệ sinh thái rạn san hô, cỏ biển, các loài động thực vật biển và các loài quý hiếm. Do đó, việc đề xuất điều chỉnh giảm diện tích đến 1.060 ha sẽ ảnh hưởng rất lớn đến các mục tiêu, chức năng và thậm chí phá vỡ quy hoạch Hòn Cau. Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định 742, ngày 26/5/2010 phê duyệt quy hoạch hệ thống khu bảo tồn biển Việt Nam đến năm 2020. Theo đó, mục tiêu đến hết năm 2015, ít nhất có 0,24% diện tích vùng biển Việt Nam nằm trong khu bảo tồn và 30% trong số đó được bảo vệ nghiêm ngặt. Tuy nhiên, đến nay, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và các địa phương chỉ mới thực hiện được khoảng 0,16% diện tích vùng biển và Khu bảo tồn biển. Việc điều chỉnh giảm diện tích Khu bảo tồn biển Hòn Cau sẽ làm ảnh hưởng đến mục tiêu chung đã được Thủ tướng Chính phủ quy định.
Vẻ đẹp hoang sơ bãi Tiên của Khu bảo tồn. |
Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng nêu rõ: Quyết định phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường của các dự án, thành phần liên quan đến dự án Trung tâm Điện lực Vĩnh Tân và cảng tổng hợp Vĩnh Tân được UBND tỉnh Bình Thuận gửi đến Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn không đề cập đến tác động của các dự án này. Trong khi việc thu hẹp diện tích khu bảo tồn biển ảnh hưởng rất lớn đến quần thể san hô nguyên thủy dài hơn 2 km với gần 234 loại san hô, cỏ biển và các động thực vật khác quý hiếm tại vùng biển này. Đáng chú ý là các rạn ngầm là bãi đẻ của tôm hùm bông, tôm hùm đỏ và tôm hùm xanh phân bố tại khu vực Hòn Cau.
Với những căn cứ nêu trên, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn không đồng ý với chủ trương điều chỉnh giảm diện tích Khu bảo tồn biển Hòn Cau. Bộ đề nghị UBND tỉnh Bình Thuận báo cáo Bộ Tài Nguyên Môi trường xem xét lại đánh giá tác động môi trường của dự án này tới Khu bảo tồn biển Hòn Cau. Nếu kết quả tính toán có tác động tới Hòn Cau, đề nghị điều chỉnh phạm vi và quy mô của dự án Trung tâm Điện lực Vĩnh Tân, cảng tổng hợp Vĩnh Tân để đảm bảo hài hòa giữa lợi ích kinh tế và công tác bảo tồn đa dạng sinh học biển; bảo vệ nguồn lợi thủy sản và môi trường biển tại khu vực biển Hòn Cau.