Hoàn thiện thể chế, tháo gỡ điểm nghẽn, mở rộng không gian phát triển quốc gia

Với thời gian làm việc dự kiến 40 ngày, từ ngày 20/10 đến 11/12 tại Nhà Quốc hội, đây được đánh giá là một trong những kỳ họp có khối lượng công việc lớn nhất của nhiệm kỳ. Quốc hội đã xem xét, thảo luận và quyết định nhiều nhóm nội dung liên quan đến các vấn đề về kinh tế – xã hội, ngân sách nhà nước, giám sát và nhiều nội dung hệ trọng khác.

Theo đó, trong suốt kỳ họp, Quốc hội làm việc khẩn trương, trách nhiệm, tập trung vào các nội dung lớn từ xây dựng pháp luật, giám sát đến quyết nghị các cơ chế phát triển đặc thù cho các đô thị trọng điểm. Nhiều đạo luật nền tảng được xem xét kỹ lưỡng, cho ý kiến như Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi), Luật Quản lý thuế (sửa đổi), Luật Quy hoạch (sửa đổi), Luật Bảo hiểm tiền gửi (sửa đổi), Luật Xây dựng (sửa đổi), Luật Đầu tư (sửa đổi), Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quản lý nợ công và nhiều đạo luật khác thuộc các lĩnh vực kinh tế, tài chính, thương mại, nông nghiệp, môi trường, khoa học – công nghệ.

Một trong những điểm nhấn nổi bật tại kỳ họp lần này là việc Quốc hội dành thời gian thảo luận sâu về các đạo luật có ảnh hưởng lớn đến sản xuất – kinh doanh và đời sống người dân, như Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi) và Luật Thương mại điện tử. Với Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi), cơ quan soạn thảo đã tiếp thu nhiều ý kiến của đại biểu, đặc biệt là việc nâng mức doanh thu chịu thuế từ 100 triệu đồng lên 500 triệu đồng, nhằm phản ánh đúng bản chất hoạt động kinh doanh của các hộ kinh doanh nhỏ lẻ.

Nhiều đại biểu phân tích rằng việc tính thuế phải dựa trên lợi nhuận thực, không thể đánh thuế chỉ dựa vào doanh thu vì sẽ tạo gánh nặng cho người kinh doanh nhỏ và làm giảm động lực tham gia thị trường... Đại biểu Nguyễn Văn Riễn (đoàn Thành phố Hồ Chí Minh) cho rằng việc tính thuế phải dựa trên lợi nhuận thực, không nên đánh thuế theo doanh thu vì “nhiều hộ có doanh thu lớn nhưng lợi nhuận thấp”, dễ dẫn tới bất cập.

Đồng thời, Quốc hội dành thời gian thảo luận sâu về Luật Quy hoạch (sửa đổi) đạo luật được xem là “xương sống” của hệ thống quy hoạch quốc gia. Nhiều đại biểu đánh giá hiện nay công tác quy hoạch còn phân mảnh, chồng chéo, gây ách tắc cho nhiều dự án trọng điểm. Đại biểu Hà Sỹ Đồng (đoàn Quảng Trị) cho rằng, Luật sửa đổi lần này cần tạo bước chuyển thực chất, tháo gỡ điểm nghẽn, mở rộng không gian phát triển để quy hoạch thực sự trở thành động lực cho tăng trưởng quốc gia. Đại biểu Nguyễn Văn Riễn nhấn mạnh quy hoạch của các đô thị lớn như Thành phố Hồ Chí Minh cần tầm nhìn dài hạn, gắn với biến đổi khí hậu, ngập lụt và mở rộng không gian phát triển.

Bên cạnh lập pháp, Quốc hội cũng thảo luận hàng loạt nghị quyết quan trọng như điều chỉnh Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021 – 2030, tầm nhìn đến năm 2050; nghị quyết về cơ chế tháo gỡ khó khăn trong triển khai Luật Đất đai; nghị quyết phê duyệt chủ trương đầu tư nhiều dự án lớn như Cảng hàng không quốc tế Gia Bình, đường bộ cao tốc Vinh – Thanh Thủy; cùng các nghị quyết về cơ chế đặc thù cho Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng và nhiều lĩnh vực then chốt khác, tạo khuôn khổ pháp lý quan trọng cho sự phát triển kinh tế – xã hội trong giai đoạn tới.

Một mảng nội dung quan trọng khác được Quốc hội thảo luận là về các cơ chế, chính sách đặc thù cho Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh và Đà Nẵng. Đối với Hà Nội, Quốc hội thảo luận Nghị quyết thí điểm cơ chế nhằm triển khai các dự án lớn, quan trọng trên địa bàn Thủ đô. Nhiều đại biểu cho rằng Hà Nội đang chịu sức ép đặc biệt về hạ tầng, dân số và môi trường, do đó cần cơ chế vượt trội để rút ngắn thủ tục, phân cấp mạnh và tăng quyền chủ động cho chính quyền thành phố. Đại biểu Nguyễn Hữu Thông (Lâm Đồng) cũng cho rằng các vấn đề như ùn tắc giao thông, úng ngập, và ô nhiễm môi trường là những vấn đề "dai dẳng", mang tính "trầm kha" và là "đặc sản của Hà Nội" suốt nhiều năm

"Nếu không có cơ chế pháp lý đột phá để đẩy nhanh tiến độ các thủ tục chuẩn bị đầu tư thì chi phí xã hội sẽ tiếp tục tăng và ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống của hàng triệu người dân, cũng như làm suy giảm năng lực cạnh tranh đô thị trong dài hạn", đại biểu nhấn mạnh. Vì vậy, một số đại biểu ý kiến đề nghị gắn cơ chế đặc thù với trách nhiệm người đứng đầu và cơ chế giám sát độc lập.

Đối với Thành phố Hồ Chí Minh, Quốc hội thảo luận Nghị quyết sửa đổi, bổ sung Nghị quyết 98/2023/QH15 sau hơn một năm triển khai. Các đại biểu đánh giá nghị quyết đã tạo chuyển biến tích cực nhưng vẫn còn nhiều dư địa để Thành phố chủ động hơn trong thu hút đầu tư chiến lược, phát triển trung tâm tài chính và các mô hình đô thị sáng tạo.

Theo đại biểu Phan Chí Hiếu (Đoàn Hưng Yên), vẫn còn rất nhiều dư địa và cơ hội để xây dựng những cơ chế thực sự sát với thực tiễn của Thành phố Hồ Chí Minh, qua đó tạo động lực mạnh mẽ hơn cho sự phát triển của thành phố. Thực tế, cơ chế đặc thù cho Thành phố Hồ Chí Minh không chỉ phục vụ riêng thành phố mà còn vì lợi ích tăng trưởng chung của cả nước. Khi Thành phố Hồ Chí Minh phát triển, sự đóng góp cho tăng trưởng quốc gia là rất lớn. Do đó, nhiều đại biểu có ý kiến đề xuất mở rộng mô hình tài chính mới, đẩy mạnh đầu tư hạ tầng và tăng liên kết vùng để mở rộng không gian phát triển.

Tại Đà Nẵng, Quốc hội thảo luận Nghị quyết sửa đổi một số điều của Nghị quyết 136/2024/QH15 về tổ chức chính quyền đô thị và cơ chế phát triển đặc thù. Các đại biểu đánh giá Đà Nẵng đang bước vào giai đoạn chuyển mình mạnh mẽ hướng tới đô thị tiên phong về kinh tế số, logistics và dịch vụ chất lượng cao. Vì vậy, cần cơ chế sandbox trong các lĩnh vực thế mạnh như dữ liệu số, tài chính đô thị và tăng thẩm quyền đối với một số dự án quy mô lớn để tạo dư địa phát triển trong thời gian tới.

Ngoài ra, công tác giám sát và chất vấn tại kỳ họp cũng được đánh giá là có nhiều đổi mới. Đại biểu Phạm Văn Hoà (Đồng Tháp) nhận xét việc chất vấn bằng văn bản giúp tiết kiệm thời gian, đảm bảo các nội dung được trả lời rõ ràng, trách nhiệm. Đại biểu đánh giá cao việc các dự án luật được chuẩn bị kỹ lưỡng hơn, theo hướng quy định khung, giao Chính phủ hướng dẫn chi tiết nhằm đảm bảo tính linh hoạt và phù hợp thực tế. Tinh thần cầu thị của cơ quan soạn thảo cũng được thể hiện rõ khi nhiều ý kiến đại biểu được tiếp thu và chỉnh lý đầy đủ.

Bên cạnh lập pháp, Quốc hội dành thời gian đánh giá tổng thể tình hình kinh tế – xã hội. Các đại biểu nhận định kinh tế vĩ mô duy trì ổn định nhưng áp lực tăng trưởng còn lớn, đòi hỏi Chính phủ tiếp tục điều hành linh hoạt, tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, đẩy mạnh giải ngân đầu tư công và đảm bảo các cân đối lớn của nền kinh tế. Các vấn đề giáo dục, y tế, an ninh – quốc phòng và các chương trình mục tiêu quốc gia cũng được thảo luận kỹ, nhấn mạnh yêu cầu nâng cao hiệu quả thực thi chính sách và trách nhiệm của các cấp, các ngành.

Có thể thấy, kỳ họp thứ 10 Quốc hội khóa XV đã mang lại nhiều kết quả quan trọng, thể hiện tinh thần đổi mới, khoa học, quyết đoán và bám sát thực tiễn. Những luật, nghị quyết và cơ chế đặc thù được thông qua tại kỳ họp lần này không chỉ giải quyết các vấn đề trước mắt mà còn tạo nền tảng pháp lý lâu dài cho phát triển bền vững của đất nước. Đây cũng là minh chứng cho sự chuyển biến mạnh mẽ trong hoạt động lập pháp và giám sát của Quốc hội, hướng tới tính công khai, minh bạch, thực chất và vì lợi ích chung của nhân dân và quốc gia.