Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải phát biểu tại phiên họp. Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN.
5 nhóm chính sách trong đề nghị xây dựng Luật
Trình bày Tờ trình tóm tắt dự án Luật Đấu thầu (sửa đổi), Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết, dự thảo Luật được xây dựng trên cơ sở 5 nhóm chính sách trong đề nghị xây dựng Luật đã được Quốc hội, Chính phủ thông qua, gồm 10 Chương, 92 Điều. So với Luật Đấu thầu năm 2013, Luật này đã sửa đổi 85 Điều, bổ sung mới 5 Điều, giữ nguyên 2 Điều, bãi bỏ 11 Điều.
Theo Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng, 5 nhóm chính sách trong đề nghị xây dựng Luật, bao gồm: Nhóm các quy định về phạm vi điều chỉnh và nguyên tắc áp dụng Luật Đấu thầu. Nhóm các quy định sửa đổi, bổ sung nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác đấu thầu, bảo đảm cạnh tranh, công bằng, minh bạch trong hoạt động đấu thầu. Nhóm các quy định sửa đổi, bổ sung nhằm đơn giản hóa quy trình, thủ tục thực hiện hoạt động đấu thầu lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư, cắt giảm thời gian, chi phí trong hoạt động đấu thầu. Nhóm các quy định sửa đổi, bổ sung nhằm thúc đẩy hoạt động đấu thầu mua sắm các sản phẩm đổi mới sáng tạo, sản xuất trong nước; tạo công ăn việc làm cho nhóm yếu thế, mua sắm xanh nhằm mục tiêu phát triển bền vững. Nhóm các quy định sửa đổi, bổ sung nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả của công tác quản lý nhà nước về đấu thầu; phòng chống tiêu cực, tham nhũng, lãng phí trong hoạt động đấu thầu.
Thẩm tra về dự án Luật Đấu thầu (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính Ngân sách (TCNS) Nguyễn Phú Cường, cho rằng: Sau 8 năm thực hiện, Luật Đấu thầu cùng với hệ thống văn bản hướng dẫn đã tạo cơ sở pháp lý quan trọng, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng vốn nhà nước trên nguyên tắc cạnh tranh bình đẳng, công khai, minh bạch trong lựa chọn nhà thầu thực hiện các dự án đầu tư, mua sắm công, quản lý sử dụng vốn, tài sản của nhà nước.
Tuy nhiên, thực tiễn thi hành Luật Đấu thầu trong thời gian qua đã bộc lộ nhiều hạn chế, khó khăn, vướng mắc, đó là: Một số quy định của Luật chưa phù hợp với thực tiễn hoặc quy định chưa đầy đủ dẫn đến khó khăn trong lựa chọn nhà thầu. Quy trình, thủ tục lựa chọn nhà thầu còn phức tạp, thời gian lựa chọn nhà thầu kéo dài, ảnh hưởng đến tiến độ triển khai thực hiện đầu tư, mua sắm công. Quy định về phân cấp, phân quyền, xác định quyền hạn, trách nhiệm của các chủ thể trong quy trình đấu thầu, lựa chọn nhà thầu trong một số trường hợp chưa đầy đủ, rõ ràng. Quy định về kiểm tra, giám sát, chế tài xử lý vi phạm chưa đầy đủ, chưa ngăn chặn được tình trạng gian lận, tiêu cực, tham nhũng trong đấu thầu diễn biến phức tạp. Một số quy định chưa bảo đảm thống nhất với các luật hiện hành khác như Luật Đất đai, Luật Lao động, Luật nhà ở, Luật Đầu tư công…
Thường trực Ủy ban TCNS tán thành về sự cần thiết sửa đổi Luật nhằm kịp thời khắc phục những hạn chế, bất cập của Luật hiện hành; bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật; góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả trong đấu thấu, lựa chọn nhà thầu và quản lý, sử dụng vốn, tài sản nhà nước.
Phát biểu tại phiên họp, bà Lê Thị Nga - Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp cho rằng, cần rà soát kỹ lưỡng dự án Luật này với các luật hiện hành để đảm bảo tính thống nhất trong hệ thống Luật.
"Trong đánh giá của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực cũng đã chỉ ra việc tham nhũng xảy ra trong đấu thầu rất nhiều. Vậy khi có tham nhũng, tiêu cực trong đấu thầu thì có nguyên nhân nào do hệ thống pháp luật không, trong dự án Luật đấu thầu sửa đổi lần này quy định vấn đề này ở điều nào", bà Lê Thị Nga đặt câu hỏi.
Luật Đấu thầu sửa đổi lần này có khắc phục được những hạn chế trong đấu thầu không?
Đặt câu hỏi về Luật đấu thầu (sửa đổi) lần này có khắc phục được những hạn chế trong đấu thầu không?, nhất là trong đấu thầu lĩnh vực y tế, ông Vũ Hồng Thanh - Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế nêu ý kiến và đề nghị cần làm rõ trong khâu đấu thầu thuốc và vật tư y tế.
Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho rằng, phải nhận diện rõ vấn đề trong đấu thầu đầu tư công, phần lớn là do thủ tục hành chính nên dẫn đến kéo dài... Vậy khi sửa đổi luật lần này cần nhận diện rõ ở điều nào, khoản nào gây ách tắc dẫn đến đấu thầu kéo dài, phải chỉ rõ ra.
Chủ tịch Quốc hội nêu ý kiến: Thực trạng hiện nay kết quả giảm giá qua đấu thầu rất thấp. Theo lý giải của các cơ quan đưa ra đều viện cớ để sau đó chỉ định thầu.
"Có tình trạng quân xanh - quân đỏ, thông thầu, tham nhũng, tiêu cực trong đấu thầu. Muốn bịt lỗ hổng trong vấn đề này cần làm thế nào, việc tiêu cực trong đấu thầu vẫn còn nhiều", Chủ tịch Quốc hội chỉ rõ.
"Cần luật hóa tất cả các khâu và công khai, tôi thấy trong sửa đổi Luật lần này lại không luật hóa được, hình như đang đi ngược với xu hướng?" Chủ tịch nêu ý kiến.
Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn phát biểu giải trình tại phiên họp. Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN.
Giải trình thêm những vấn đề được Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh đặt câu hỏi, Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn cho biết: Tình trạng thiếu thuốc và vật tư y tế thời gian qua có nhiều nguyên nhân; trong đó có cả chủ quan và khách quan.
Thứ trưởng Bộ Y tế cho biết, việc thiếu thuốc và vật tư y tế thời gian qua là do Bộ Y tế phải mất nhiều thời gian tổng hợp số liệu trên toàn quốc. Bên cạnh đó, sau đại dịch COVID-19, lượng bệnh nhân đến các cơ sở y tế khám chữa bệnh tăng vượt sự kiến. Ngoài ra, do dịch bệnh xảy ra trên toàn thế giới dẫn đến việc đứt gẫy nguồn cung ứng nguồn thuốc và vật tư y tế. Về chủ quan, sau khi xảy ra những sai phạm tại CDC ở các tỉnh, thành phố trên cả nước nên các bệnh viện cũng có tâm ý e dè trong khâu đấu thầu thuốc và vật tư y tế, từ đó dẫn đến việc các cơ sở y tế thiếu thuốc.
Mặt khác, Bộ Y tế quá tập trung vào việc phòng chống dịch nên việc mua sắm trang thiết bị, thuốc và vật tư y tế cũng chậm. Ngoài ra, việc thực hiện một số quy định trong Luật Đấu thầu về mặt bằng giá cũng có nhiều thay đổi. Để khắc phục tình trạng này, Thứ trưởng Trần Văn Thuấn cho biết: Bộ Y tế đã giải quyết, mua được 86/106 loại thuốc tập trung 19/65 loại thuốc biệt. Bộ Y tế cũng đang chỉnh sửa Thông tư 15 phân cấp phân quyền nhiều hơn cho cấp dưới trong việc mua sắm vật tư y tế...
"Nên chăng Bảo hiểm Xã hội Việt Nam cùng tham gia đấu thầu tập trung thuốc và vật tư, thiết bị y tế để giảm tải cho Bộ Y tế", Thứ trưởng Trần Văn Thuấn đề nghị.