Ông Hồ Quang Lợi, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam. Ảnh: NVCC
Xin ông đánh giá về những đóng góp, vai trò của báo chí Việt Nam, nhất là trong tình hình mới hiện nay?
Báo chí luôn đồng hành với sự nghiệp cách mạng của Đảng và nhân dân trong suốt những thời kỳ lịch sử đấu tranh giải phóng dân tộc trước đây cũng như trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hôm nay. Báo chí luôn bám sát phản ánh kịp thời, sinh động tất cả các lĩnh vực hoạt động của đời sống đất nước; nêu bật những thành tựu quan trọng; các gương điển hình tiên tiến, người tốt việc tốt, khích lệ những điều tốt đẹp trong xã hội. Báo chí luôn phát hiện, đấu tranh bảo vệ cái tốt, đấu tranh chống lại tiêu cực, những gì cản trở sự phát triển của đất nước.
Đặc biệt báo chí đã xuất sắc trong tham gia đấu tranh phòng chống tham nhũng, lãng phí, bảo vệ độc lập chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của đất nước, nhất là bảo vệ chủ quyền biển đảo trên Biển Đông. Đồng thời, báo chí cũng tham gia đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái của thế lực thù địch, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, giá trị văn hoá, tinh thần tốt đẹp, bảo vệ sự đoàn kết, hoà hợp dân tộc để tất cả người Việt Nam dù ở trong nước hay ngoài nước cùng chung sức đồng lòng để xây dựng đất nước ngày càng hùng cường và phồn thịnh.
Phẩm chất nổi bật nhất của báo chí cách mạng Việt Nam là tinh thần tiên phong, dấn thân, cống hiến, luôn bám sát ở những mặt trận nóng bỏng, quyết liệt, khó khăn nhất của đất nước. Các nhà báo bằng tinh thần, trách nhiệm, bằng lòng yêu nước, sự gắn bó với nhân dân đã có nhiều tác phẩm báo chí xuất sắc và đóng góp những phần hết sức quan trọng vào sự nghiệp chung của toàn Đảng, toàn dân, tô thắm thêm truyền thống vẻ vang của báo chí cách mạng Việt Nam trong 95 năm qua và của Hội Nhà báo Việt Nam trong 70 năm qua.
Trong bối cảnh nhiễu loạn thông tin, tin giả, thông tin trên mạng xã hội tràn lan khó kiểm soát như hiện nay, báo chí cần phát huy vai trò của mình như thế nào, thưa ông?
Chúng ta đang sống trong thời đại kỹ thuật số, trong đó có sự phát triển hết sức mạnh mẽ, khó kiểm soát của mạng xã hội. Vì thế thông tin trên mạng internet rất phong phú, đa dạng nhưng lại xô bồ, phức tạp; những tin giả không được kiểm chứng có thể gây tác hại với xã hội, làm vẩn đục môi trường truyền thông.
Trong bối cảnh đó, vai trò của báo chí rất quan trọng. Có người đặt vấn đề. Với sự phát triển mạnh mẽ, mạng xã hội có thể lấn át, thay báo chí để cung cấp thông tin cho xã hội. Tuy nhiên, càng trong bối cảnh như vậy, báo chí càng phải thể hiện vai trò to lớn, không thể thay thế của mình. Báo chí phải trả lời những câu hỏi mà mạng xã hội đưa ra bằng việc đưa những thông tin chính xác, kịp thời, có trách nhiệm. Báo chí có thể tương tác với mạng xã hội để chắt lọc thông tin, có thể sử dụng thông tin trên mạng xã hội nhưng phải qua kiểm chứng, không thể có chuyện nhà báo sử dụng thông tin trên mạng mà không kiểm chứng. Điều này rất nguy hiểm bởi dễ dẫn tới bị mạng xã hội dẫn dắt, báo chí có thể trở thành phương tiện lan toả, tiếp tay cho tin giả.
Thực tế, báo chí khó có thể thắng mạng xã hội về tốc độ đưa tin, nhưng sẽ vượt trội bằng tính chuẩn mực, trách nhiệm và đạo đức làm nghề của nhà báo. Sự tin cậy, sức thuyết phục chính là con đường sống của báo chí trong thời đại truyền thông kỹ thuật số.
Trong hệ thống báo chí của Việt Nam, các cơ quan báo chí chủ lực của nhà nước càng phải phát huy vai trò quan trọng của mình trong việc định hướng thông tin, đấu tranh phản bác lại những thông tin xấu độc, thông tin thiếu trách nhiệm trên mạng xã hội.
Muốn làm được điều đó, ngoài tăng cường chất lượng tác phẩm báo chí, các cơ quan báo chí còn phải vươn lên sử dụng nền tảng công nghệ mới, các thành tựu khoa học truyền thông. Báo chí không chỉ đúng mà còn nhanh , sắc sảo và kịp thời.
Ban Bí thư đã có Chỉ thị số 43-CT/TW ngày 08/4/2020 về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với hoạt động của Hội Nhà báo Việt Nam trong tình hình mới. Hội nhà báo Việt Nam có các chương trình, kế hoạch như thế nào để triển khai thực hiện Chỉ thị của Ban Bí thư, thưa ông?
Chỉ thị 43 được ban hành thời điểm này, nhân kỷ niệm 70 năm ngày thành lập Hội Nhà báo Việt Nam là kim chỉ nam cho hoạt động của Hội, thể hiện sự đánh giá cao vai trò, vị trí của báo chí, sự quan tâm sâu sắc của Đảng và Nhà nước đối với những người làm báo, tạo điều kiện thuận lợi để Hội Nhà báo Việt Nam làm tốt nhiệm vụ của mình.
Thông điệp lớn nhất mà người làm báo nhận thức được là làm báo là làm cách mạng, người làm báo là chiến sĩ tiên phong trên mặt trận tư tưởng- văn hoá của Đảng. Đó là yếu tố cốt lõi với nhận thức rất sâu sắc.
Để thực hiện Chỉ thị 43, Hội Nhà báo Việt Nam đã ban hành chương trình hành động trong đó nêu những nhiệm vụ như:
Đẩy mạnh công tác xây dựng Đảng trong các cơ quan báo chí, các cấp Hội Nhà báo. Thực hiện tốt Nghị quyết Trung ương 4 (Khoá XII) về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến” “tự chuyển hoá” trong các cơ quan báo chí và các cấp Hội Nhà báo. Thực hiện tốt Chỉ thị 05 của Bộ Chính trị về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh.
Phối hợp với cấp ủy, chính quyền các cấp, các cơ quan báo chí tăng cường công tác giáo dục tư tưởng, nâng cao bản lĩnh chính trị cho người làm báo, hội viên Hội Nhà báo Việt Nam, để những người làm báo nhận thức sâu sắc làm báo là làm cách mạng, người làm báo là chiến sĩ tiên phong trên mặt trận tư tưởng- văn hoá của Đảng. Thường xuyên tổ chức cho các nhà báo - hội viên nghiên cứu, quán triệt sâu sắc lý luận của chủ nghĩa Mác- Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước gắn với thực hiện tốt Luật Báo chí, các quy định về đạo đức nghề nghiệp của người làm báo Việt Nam; Quy tắc sử dụng mạng xã hội của người làm báo Việt Nam. Xây dựng các chương trình đào tạo, bồi dưỡng phù hợp, nâng cao trình độ chính trị, chuyên môn nghiệp vụ, kỹ năng làm báo cho hội viên, xây dựng đội ngũ những người làm báo Việt Nam ngang tầm đòi hỏi của nhiệm vụ cách mạng.
Xây dựng các giải pháp cụ thể để củng cố, xây dựng hệ thống tổ chức Hội Nhà báo Việt Nam thống nhất, chặt chẽ từ Trung ương đến địa phương hoạt động theo điều lệ. Với phương châm phát huy dân chủ, tăng cường kỷ cương, các cấp hội tiếp tục đổi mới nội dung, phương thức hoạt động bằng nhiều hình thức, biện pháp phong phú, sáng tạo, thiết thực, tập trung hoạt động vào 3 nhiệm vụ trọng tâm: Tăng cường công tác giáo dục tư tưởng, bản lĩnh chính trị, thực hiện tốt quy định về đạo đức người làm báo; đào tạo và bồi dưỡng người làm báo có chuyên môn, nghiệp vụ cao, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ; bảo vệ quyền hành nghề, lợi ích chính đáng, hợp pháp của hội viên. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm minh những hành vi vi phạm pháp luật, vi phạm đạo đức nghề nghiệp, vi phạm điều lệ Hội. Việc kết nạp và cấp thẻ hội viên Hội Nhà báo Việt Nam đảm bảo chặt chẽ, nghiêm túc theo đúng quy định của điều lệ.
Đạo đức nhà báo và bảo vệ nhà báo khi tác nghiệp đang là vấn đề đáng quan tâm. Ông đánh giá thực trạng này như thế nào và Hội Nhà báo Việt Nam có những đề xuất, giải pháp gì để giữ gìn đạo đức và bảo vệ nhà báo trong bối cảnh hiện nay?
Hiện có 2 vấn đề cần quan tâm là: Hội Nhà báo Việt Nam bảo vệ quyền hợp pháp, quyền lợi chính đáng của người làm báo, nếu có hành vi như cản trở, đe dọa, hành hung, xúc phạm danh dự, nhân phẩm của nhà báo hoạt động đúng pháp luật, Hội sẽ phối hợp với các cơ quan chức năng kiên quyết bảo vệ các nhà báo. Đồng thời, Hội cũng sẽ thực hiện đúng quy định về đạo đức nghề nghiệp, quy tắc sử dụng mạng xã hội để các hội viên, những người làm báo vi phạm cũng sẽ bị xem xét, xử lý nghiêm để đảm bảo môi trường làm nghề khách quan, công tâm, tôn trọng sự thật, bảo vệ công lý, lẽ phải, bảo vệ những điều tốt đẹp trong cuộc sống.
Gần đây có nhiều vụ việc hành hung, nhà báo làm việc đúng pháp luật, Hội Nhà báo Việt Nam đã vào cuộc xử lý, quyết liệt bảo vệ và yêu cầu pháp luật xử lý nghiêm minh người vi phạm.
Sự vào cuộc kịp thời, kiên quyết, mạnh mẽ của Hội Nhà báo Việt Nam đã tạo niềm tin, chỗ dựa vững chắc cho các hội viên, nhà báo; tạo niềm tin trong xã hội rằng những người làm báo là những người bảo vệ công lý và lẽ phải, bảo vệ những điều tốt đẹp trong xã hội thì phải được xã hội và pháp luật bảo vệ.
Xin trân trọng cảm ơn ông!