Lực đẩy nào cho dòng vốn mới?

Để tìm hiểu rõ hơn về các giải pháp thu hút dòng vốn mới khi thị trường được nâng hạng, phóng viên TTXVN đã phỏng vấn ông Nguyễn Sơn, Chủ tịch Hội đồng thành viên của Tổng Công ty Lưu ký và Bù trừ Chứng khoán Việt Nam (VSDC).

Bên cạnh việc hoàn thiện cơ sở pháp lý chuẩn bị cho kỳ đánh giá nâng hạng thị trường chứng khoán vào tháng 9, xin ông cho biết Việt Nam có sự chuẩn bị gì để thu hút các nhà đầu tư nước ngoài trong thời gian tới?  

Trong thời gian vừa qua, cơ quan quản lý cũng như các tổ chức vận hành thị trường và các thành viên thị trường đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp cho mục tiêu nâng hạng thị trường chứng khoán, từ thị trường cận biên lên thị thị trường mới nổi. Theo kỳ vọng của VSDC, vào kỳ đánh giá tháng 9 tới đây, thị trường chứng khoán Việt Nam sẽ được nâng lên thành thị trường mới nổi hạng 2 theo chuẩn mực của tổ chức xếp hạng quốc tế FTSE Russell.

Với việc thị trường chứng khoán được kỳ vọng nâng hạng vào tháng 9 tới đây, Việt Nam sẽ thu hút được các dòng vốn nước ngoài, đặc biệt là các định chế tài chính, các quỹ đầu tư nước ngoài. Với các chuẩn mực đầu tư của nước ngoài, họ thường đưa ra những hạn ngạch nhất định. Khi đầu tư vào một quốc gia với thị trường cận biên thì đầu tư ở mức độ thấp; thị trường mới nổi đầu tư ở mức cao và thị trường phát triển đầu tư ở mức rất cao, tức là có sự phân định rủi ro các dòng vốn đầu tư.

Để triển khai nâng hạng thị trường, Bộ Tài chính, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) cũng như các thành viên thị trường dưới sự chỉ đạo của Chính phủ trong thời gian qua đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp. Cụ thể, Thông tư 68/2024/TT-BTC ngày 18/9/2024 của Bộ trưởng Bộ Tài chính có hiệu lực từ 2/11/2024 đã cho phép nhà đầu tư nước ngoài được đặt lệnh mua cổ phiếu không yêu cầu đủ tiền (ký quỹ). Thứ hai, Việt Nam cũng triển khai cơ chế kiểm tra số dư giữa các ngân hàng lưu ký nước ngoài với các công ty chứng khoán trong nước khi triển khai đặt lệnh cho nhà đầu tư nước ngoài. Thứ ba, Việt Nam cũng tháo gỡ các điểm nghẽn, nhất là cơ chế cấp mã số giao dịch nhà đầu tư nước ngoài thông qua cơ chế cấp mã số trực tuyến; làm việc với Ngân hàng Nhà nước để cấp tài khoản tiền gián tiếp cũng thông thoáng như cấp tài khoản giao dịch chứng khoán.

Ngày 5/5/2025, Hệ thống giao dịch mới cho thị trường chứng khoán Việt Nam (KRX) đã chính thức đi vào vận hành, cho phép từng bước triển khai các nền tảng ứng dụng công nghệ mới, như là tiến tới đưa vào vận hành công ty đối tác bù trừ trung tâm, trực thuộc VSDC. Theo đó, việc đưa vào vận hành cơ chế đối tác bù trừ trung tâm này sẽ cho phép các nhà đầu tư không cần hoặc chỉ cần kí quỹ một phần rất nhỏ trước khi thực hiện các lệnh giao dịch. Ngoài nền tảng công nghệ này, khi đủ điều kiện, Việt Nam có thể triển khai các ứng dụng nghiệp vụ như: Giao dịch trong ngày, bán chứng khoán trở về, hoặc về dài hạn có thể cho phép thực hiện các cơ chế bán khống. Đây là những lộ trình khi đưa vào vận hành nền tảng công nghệ mới trên cơ sở chuẩn bị sẵn sàng đủ các điều kiện từ phía cơ quan quản lý, từ phía các sở giao dịch chứng khoán, VSDC có thể cho phép các nghiệp vụ này bắt đầu triển khai. Đây là những công việc mà cơ quan quản lý cũng như các tổ chức vận hành thị trường đang đưa ra lộ trình triển khai trong giai đoạn sắp tới, qua đó góp phần thu hút các nhà đầu tư nước ngoài đầu tư vào thị trường trong nước.

Bên cạnh việc chuẩn bị nền tảng công nghệ, cơ quan quản lý còn thực hiện các giải pháp gì để thu hút dòng vốn ngoại mới, thưa ông?

Hiện nay Chính phủ, Bộ Tài chính, UBCKNN đã có những hoạt động quảng bá, giới thiệu (roadshow) tiềm năng thị trường chứng khoán Việt Nam, môi trường đầu tư Việt Nam tại các thị trường quốc tế. Trong vòng ba năm lại đây, Bộ Tài chính đã tổ chức các roadshow tại Mỹ, Anh, Australia, Singapore, từ đó chia sẻ các thông tin về chính sách kinh tế, các cải cách, mở cửa các tháo gỡ chính sách kinh tế vĩ mô, những cam kết nhất quán, đổi mới doanh nghiệp nhà nước, phát triển kinh tế tư nhân theo tinh thần Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 của Bộ Chính trị… Điều này khẳng định cho cộng đồng nhà đầu tư quốc tế thấy được cơ chế mở cửa, đề cao vai trò kinh tế tư nhân cũng như các chính sách tháo gỡ cho nhà đầu tư nước ngoài vào Việt Nam. Bên cạnh đó, Việt Nam cũng có những cơ chế để tháo gỡ vướng mắc trong đầu tư trực tiếp và gián tiếp.

Minh chứng rõ nét là Việt Nam đang tiến tới thành lập các trung tâm tài chính quốc tế, trung tâm tài chính khu vực bằng những chính sách cụ thể để phát triển  nền tảng đó. Theo tôi, đây là các vấn đề nhà đầu tư quốc tế sẽ hiểu rõ hơn để có thể có những lộ trình nhất định rót vốn vào Việt Nam.

Bộ Tài chính đang đề xuất cá nhân chuyển nhượng chứng khoán sẽ chịu mức thuế suất 20% trên thu nhập tính thuế - xác định bằng giá bán trừ giá mua và các khoản chi phí hợp lý. Nếu không xác định được giá mua và chi phí, số thuế sẽ bằng tỷ lệ 0,1% nhân với giá bán chứng khoán theo từng lần, tức theo quy định hiện hành. Vậy đề xuất này có thể làm hạn chế dòng chảy vốn đầu tư vào thị trường không, thưa ông?

Mỗi quốc gia đều có mục tiêu về chính sách thuế khác nhau, từ đó có cơ chế điều chính chính sách khác nhau. Hiện nay, đối với lĩnh vực thuế trong chứng khoán, Việt Nam đang thực hiện cơ chế đánh thuế trên giao dịch bán cũng như thuế đánh vào cổ tức khi thanh toán bằng tiền mặt; hoặc chính sách đánh thuế vào việc trả cổ tức bằng cổ phiếu. Thực tế là nhiều quốc gia cũng đang áp dụng cơ chế này. Hoặc một số quốc gia đánh thuế trên thu nhập ròng hoặc đánh thuế trên lãi vốn. Hiện nay, Việt Nam cũng đang đưa ra lộ trình và xem xét điều chỉnh cơ chế đánh thuế trên thu nhập ròng của nhà đầu tư.

Theo tôi, mỗi cơ chế đánh thuế có những ưu nhược điểm nhất định. Cơ chế đang thực hiện là đánh thuế 0,1% trên doanh số bán. Đối với nhà đầu tư bán thì đơn giản dễ tính, dễ thực hiện. Việt Nam cũng từng có giai đoạn áp dụng mô hình song song, vừa đánh thuế trên doanh số bán, vừa đánh thuế trên thu nhập cuối năm cho nhà đầu tư lựa chọn. Bây giờ, Bộ Tài chính đề xuất phương án thứ ba là đánh thuế trên thu nhập. 

Mỗi phương án đều có ưu điểm nhất định và cơ quan thuế cũng đang nêu vấn đề để thảo luận. Tuy nhiên, phương án nào cũng cần cân nhắc để đảm bảo hỗ trợ nhà đầu tư, hỗ trợ các tổ chức nước ngoài khi vào Việt Nam.

Xin cảm ơn ông!