Linh kiện xe đạp trong vụ việc do Cục Kiểm tra sau thông quan và Cục Hải quan Bình Dương phát hiện. Ảnh: TCHQ.
Theo đó, để nâng cao hiệu quả công tác đấu tranh chống gian lận C/O, ông Nguyễn Tiến Lộc đề xuất lãnh đạo Bộ Tài chính và lãnh đạo Tổng cục Hải quan có quy chế phối hợp cụ thể giữa Bộ Công thương với Bộ Tài chính (cơ quan Hải quan) trong khi thực hiện Khoản 2, Điều 28, Nghị định 31/2018/NĐ-CP về kiểm tra xác minh xuất xứ đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu; phải có hướng dẫn cụ thể việc ghi nhãn hàng hoá, khai báo C/O hàng hóa xuất khẩu trong trường hợp hàng hóa không đủ điều kiện hưởng C/O Việt Nam.
Bên cạnh đó, Tổng cục Hải quan cũng kiến nghị Bộ Công thương cần có văn bản hướng dẫn cụ thể về tự chứng nhận C/O; nghiên cứu, quy định cụ thể về phương pháp xác định C/O, hành vi vi phạm tự chứng nhận C/O để đảm bảo tính khả thi trong xử phạt và phòng ngừa gian lận.
Theo ông Nguyễn Tiến Lộc, sau thời gian tích cực đấu tranh quyết liệt với các doanh nghiệp có dấu hiệu nghi vấn, toàn ngành Hải quan đã điều tra, xác minh 76 vụ việc, phát hiện 24 vụ việc vi phạm về xuất xứ hàng hóa. Cơ quan Hải quan đã tịch thu 3.590 xe đạp nguyên chiếc, hơn 4.000 bộ linh kiện xa đạp và hơn 12.000 bộ linh kiện lắp ráp tủ bếp là tang vật vi phạm…
Nhận định chung về phương thức, thủ đoạn gian lận xuất xứ thời gian qua, đại diện Tổng cục Hải quan cho biết: Qua công tác kiểm tra, giám sát, quản lý khi làm thủ tục hải quan đối với hàng hóa xuất nhập khẩu và công tác điều tra chống buôn lậu, kiểm tra sau thông quan, thanh tra, cơ quan Hải quan đã phát hiện nhiều phương thức, thủ đoạn khác liên quan đến gian lận, giả mạo xuất xứ, ghi nhãn hàng hóa
Cụ thể, đối với ghi nhãn hàng hóa, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, hàng hóa được sản xuất tại nước ngoài khi nhập khẩu về Việt Nam đã ghi sẵn dòng chữ “Made in Vietnam”, “Sản xuất tại Việt Nam”, “Xuất xứ Việt Nam”… Hoặc trên sản phẩm/ bao bì sản phẩm, phiếu bảo hành thể hiện bằng tiếng Việt các thông tin về nhãn hiệu, địa chỉ trụ sở doanh nghiệp, trang web, trung tâm bảo hành tại Việt Nam để tiêu thụ nội địa hoặc xuất khẩu.
Trường hợp khác, hàng hóa nhập khẩu từ nước ngoài, dán nhãn hàng hóa hoặc ghi xuất xứ hàng hóa được sản xuất tại nước ngoài hoặc không thể hiện nước xuất xứ trên nhãn hàng hóa nhưng khi đưa ra lưu thông, tiêu thụ nội địa thì doanh nghiệp thay nhãn mới ghi “Made in Vietnam” hoặc “Sản xuất tại Việt Nam” hoặc “Xuất xứ Việt Nam”…
Đặc biệt, có trường hợp lợi dụng quy định của văn bản quy phạm pháp luật chưa bắt buộc dán nhãn phụ ngay tại khâu thông quan để nhập khẩu các mặt hàng có thương hiệu nổi tiếng sau đó không dán nhãn phụ theo quy định mà thay đổi nhãn mác, bao bì, tên thương hiệu để tiêu thụ nội địa.
Còn có trường hợp nhập khẩu hàng hóa giả mạo nhãn hiệu đã được đăng ký bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ; lợi dụng loại hình quá cảnh để vận chuyển hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, giả mạo xuất xứ Việt Nam.
Đáng lo ngại là tình trạng hàng hóa có xuất xứ từ nước ngoài chuyển tải qua Việt Nam để hợp thức hóa hồ sơ hoặc xin cấp giấy chứng nhận xuất xứ sau đó xuất khẩu sang nước thứ ba. Mặt khác, có trường hợp sử dụng C/O giả hoặc C/O không hợp lệ, khai sai xuất xứ hàng hóa để được áp dụng thuế suất ưu đãi đặc biệt theo các Hiệp định FTA khi làm thủ tục hải quan.