Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng phát biểu tại hội nghị.
Không chỉ ghi nhận về nỗ lực cải cách, việc nâng hạng còn là động lực để thu hút dòng vốn gián tiếp từ các nhà đầu tư nước ngoài - nguồn lực thiết yếu cho tăng trưởng kinh tế bền vững trong kỷ nguyên hội nhập sâu rộng.
Cơ hội thay đổi về chất cho thị trường chứng khoán
Phát biểu tại Hội nghị “Ngành quỹ trong tiến trình phát triển thị trường chứng khoán và thu hút dòng vốn đầu tư gián tiếp vào Việt Nam”, tổ chức ngày 17/10 tại TP Hồ Chí Minh, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng nhấn mạnh, việc thị trường chứng khoán Việt Nam vừa được tổ chức xếp hạng FTSE Russell công bố nâng hạng từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi thứ cấp đã góp phần nâng vị thế của Việt Nam trên bản đồ thế giới, khẳng định con đường phát triển đúng đắn, năng lực hội nhập ngày càng sâu rộng của Việt Nam vào hệ thống tài chính quốc tế.
Theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng, thị trường được nâng hạng sẽ mở ra cơ hội thu hút dòng vốn đầu tư gián tiếp nước ngoài, bổ sung nguồn lực cho phát triển kinh tế. Đây cũng là cơ hội để thay đổi về chất cho thị trường chứng khoán; trong đó có sự thay đổi về cấu trúc cơ sở nhà đầu tư, tăng tỷ trọng nhà đầu tư tổ chức, thúc đẩy sự phát triển ngành quỹ đầu tư trở nên chuyên nghiệp hơn, tăng trưởng và bền vững.
“Trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu đang phục hồi, kinh tế trong nước ổn định, tăng trưởng, ngành quỹ đầu tư đang đứng trước nhiều cơ hội để phát triển, đổi mới và hội nhập. Việc thúc đẩy tính chuyên nghiệp, minh bạch và hiệu quả trong hoạt động đầu tư không chỉ là xu hướng tất yếu mà còn là yếu tố then chốt để ngành quỹ ngày càng khẳng định vai trò của mình trong việc kết nối nguồn vốn và phát triển thị trường chứng khoán bền vững, thu hút hơn nữa dòng vốn đầu tư gián tiếp vào Việt Nam, phục vụ phát triển kinh tế đất nước trong kỷ nguyên mới” - Bộ trưởng Bộ Tài chính nhấn mạnh.
Thời gian qua, hoạt động quản lý quỹ đầu tư tại Việt Nam đã đạt được những kết quả nhất định, từng bước góp phần vào sự phát triển bền vững của thị trường chứng khoán. Đến nay, thị trường có 43 công ty quản lý quỹ, quản lý khối tài sản với giá trị hơn 800.000 tỷ đồng, gấp hơn 7 lần so với thời điểm năm 2014, với tốc độ tăng trưởng bình quân khoảng 20%/năm.
Giới phân tích cho rằng, việc Việt Nam được nâng hạng lên thị trường mới nổi không chỉ là "tin vui" trong ngắn hạn mà còn là cơ hội mang tính chiến lược lâu dài. Nếu có thể tận dụng tốt dòng vốn đầu tư gián tiếp, đồng thời phát triển ngành quản lý quỹ bài bản, Việt Nam sẽ xây dựng được một thị trường tài chính sâu sắc, ổn định và đủ sức cạnh tranh khu vực.
Ông Nguyễn Quốc Dũng, Tổng Giám đốc Quỹ Eastspring Việt Nam nhận định, ngành quản lý quỹ đang đứng trước cơ hội tăng trưởng đột phá, đặc biệt khi Chính phủ triển khai nhiều chính sách chiến lược. Đáng chú ý là Đề án phát triển ngành quản lý quỹ, trong đó định hướng xây dựng hệ sinh thái quỹ đa dạng như quỹ hạ tầng, quỹ hưu trí, quỹ ESG, quỹ tiền tệ… giúp tiếp cận nhà đầu tư cá nhân dài hạn tốt hơn.
Theo ông Nguyễn Quốc Dũng, sự phát triển của ngành quản lý quỹ chính là chìa khóa để đa dạng hóa sản phẩm đầu tư, tăng cầu bền vững cho thị trường chứng khoán và bổ sung dòng vốn trung và dài hạn cho nền kinh tế.
Những giải pháp cần ưu tiên để đi xa hơn
Phiên thảo luận về phát triển ngành quỹ đầu tư chứng khoán, thu hút dòng vốn đầu tư gián tiếp vào Việt Nam.
Bà Nguyễn Hoài Thu, Phó Tổng Giám đốc Công ty Quản lý Quỹ VinaCapital cho rằng, ngành quỹ Việt Nam có tiềm năng lớn, nhưng còn ở giai đoạn sơ khai. Hiện nhà đầu tư cá nhân chiếm tới 90% giao dịch, trong khi tỷ trọng nhà đầu tư tổ chức vẫn rất thấp. Tổng tài sản do các quỹ đầu tư quản lý mới đạt khoảng 6% GDP, thấp hơn nhiều so với các nước ASEAN. Tỷ lệ người dân đầu tư vào chứng chỉ quỹ dưới 0,5% dân số, trong khi con số này ở Thái Lan hay Hàn Quốc là 20 - 50%.
Dù một số quỹ mở (như các quỹ cổ phiếu do VinaCapital quản lý) đạt tăng trưởng ấn tượng từ 20-22%/năm, quy mô ngành quỹ vẫn còn quá nhỏ, cho thấy tiềm năng tăng trưởng lớn nhưng cũng phản ánh giai đoạn phát triển ban đầu nhiều khó khăn.
Theo bà Thu, để tiến tới sự phát triển lâu dài, Việt Nam cần tăng quy mô và tỷ trọng nhà đầu tư tổ chức, nâng cao tính chuyên nghiệp, và khuyến khích sự tham gia của quỹ đầu tư để phân bổ vốn hiệu quả hơn, đồng hành cùng mục tiêu vốn dài hạn của doanh nghiệp, qua đó giảm sự lệ thuộc vào hệ thống ngân hàng, giúp nền kinh tế phát triển bền vững.
Để tận dụng hiệu quả cơ hội từ việc nâng hạng thị trường trong việc thúc đẩy ngành quỹ, đại diện VinaCapital đề xuất một loạt cải cách đồng bộ và thực chất. Trước tiên, cần nâng cao chất lượng "hàng hóa" trên thị trường chứng khoán thông qua thúc đẩy cổ phần hóa, khuyến khích IPO từ khu vực tư nhân, đa dạng hóa ngành nghề niêm yết và áp dụng chuẩn mực kế toán quốc tế (IFRS) nhằm tăng tính minh bạch.
Song song đó, cần tăng cường giám sát và kỷ luật thị trường, xử lý nghiêm các hành vi thao túng và gian lận để củng cố niềm tin nhà đầu tư. Đặc biệt, việc cải thiện khả năng tiếp cận thị trường cho nhà đầu tư nước ngoài là yếu tố then chốt để hướng tới nâng hạng MSCI, bao gồm: nới room sở hữu, triển khai cơ chế CCP, đơn giản hóa thủ tục ngoại hối và cho phép sử dụng công cụ phòng ngừa rủi ro tỷ giá.
Giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô là nền tảng để thu hút dòng vốn dài hạn, cùng với phát triển các sản phẩm quỹ mới (như quỹ hạ tầng, quỹ hưu trí, ESG…), mở rộng kênh phân phối và nâng cao nhận thức đầu tư trong cộng đồng. Khi những yếu tố này được kết nối liền mạch và triển khai hiệu quả, thị trường chứng khoán Việt Nam sẽ từng bước phát triển bền vững, minh bạch và chuyên nghiệp hơn.
Bà Nguyễn Ngọc Anh, Tổng Giám Đốc Công ty Quản lý Quỹ SSI (SSIAM), thị trường chứng khoán Việt Nam đang có bước phát triển tích cực, với quá trình nâng hạng và hoàn thiện khung pháp lý, hạ tầng ngày càng rõ nét. Tuy nhiên, để thúc đẩy sự phát triển của ngành quỹ, cần giải quyết một số điểm nghẽn quan trọng.
Theo bà Ngọc Anh, một trong những vướng mắc lớn hiện nay là việc nhà đầu tư nước ngoài chưa có công cụ phòng ngừa rủi ro tỷ giá khi đầu tư vào thị trường chứng khoán Việt Nam. Điều này dẫn đến thiệt hại do biến động tỷ giá và làm giảm sức hấp dẫn thị trường. Do đó, cần mở rộng cơ chế phòng ngừa rủi ro cho các khoản đầu tư, ngoài sản phẩm trái phiếu chính phủ.
Chính sách thuế và phí cũng cần điều chỉnh để khuyến khích đầu tư qua quỹ. Các quy định hiện tại còn thiếu đồng bộ giữa thuế thu nhập cá nhân và thuế thu nhập doanh nghiệp, chưa tạo công bằng giữa cổ phần công ty đại chúng và chưa đại chúng. Đối với quỹ hưu trí tự nguyện, nên nâng mức miễn thuế và mở rộng đối tượng được hưởng ưu đãi.
Bên cạnh đó, đại diện SSIAM cũng đề xuất cơ quan quản lý hoàn thiện cơ chế vay vốn cho quỹ mở; cho phép quỹ mở sử dụng sản phẩm phái sinh để tìm kiếm lợi nhuận, giống như thông lệ quốc tế, với điều kiện quản trị rủi ro chặt chẽ. Những đề xuất này nhằm hoàn thiện hành lang pháp lý, tăng tính cạnh tranh và thu hút dòng vốn trung dài hạn, góp phần phát triển thị trường chứng khoán Việt Nam một cách bền vững.
Giới phân tích cho rằng, với bối cảnh kinh tế vĩ mô ổn định, khuôn khổ pháp lý ngày càng hoàn thiện, cùng việc thị trường chứng khoán được nâng hạng, ngành quản lý quỹ Việt Nam đang đứng trước cơ hội bứt phá mạnh mẽ. Tuy nhiên, để tận dụng hiệu quả cơ hội này, cần sự phối hợp đồng bộ từ phía Chính phủ, cơ quan quản lý, doanh nghiệp và nhà đầu tư trong việc hoàn thiện chính sách, nâng cao năng lực thị trường và đẩy mạnh giáo dục tài chính cộng đồng. Khi những yếu tố này được triển khai một cách bài bản, ngành quản lý quỹ sẽ trở thành trụ cột bền vững, hỗ trợ tăng trưởng dài hạn của nền kinh tế Việt Nam.