Cả quân đội Ukraine lẫn lực lượng ly khai ở miền Đông đều cho tăng cường hoạt động, khiến giao tranh lớn bùng phát trở lại chỉ còn là vấn đề thời gian. Chiến sự tại vùng Donbas trong quãng thời gian mùa hè là điều dễ gặp, kể cả khi lệnh ngừng bắn vẫn còn hiệu lực. Nhưng những đợt giao tranh mới nhất đã vượt khỏi giới hạn đó. Dường như cả hai bên đều đang cố tìm cách đổ lỗi cho đối phương làm phá sản Thỏa thuận Minsk-2, coi đó là cái cớ để cho phép bản thân mình phát động các cuộc tấn công quy mô lớn. Chưa biết Kiev hay ly khai, hoặc cả hai đang tái khởi động chiến tranh, nhưng có một điều cả Nga và phương Tây đều không mong muốn chứng kiến xu thế này.
Phần việc duy nhất trong Thỏa thuận Minsk được thực hiện cho đến lúc này là thiết lập lệnh ngừng bắn và rút vũ khí hạng nặng khỏi đường giới tuyến, nhưng cũng không thật sự triệt để. Những điều khoản về chính trị nhằm hối thúc sự tái hòa nhập từng bước của Donetsk và Lugansk vào chính thể Ukraine thông qua các cuộc bầu cử địa phương, nối lại các liên kết kinh tế và giao quyền kiểm soát biên giới cho chính quyền trung ương không có bước tiến triển đáng kể nào. Mỹ và Liên minh châu Âu (EU) luôn tuyên bố sẽ xem xét dỡ bỏ cấm vận kinh tế nhằm vào Moskva khi Thỏa thuận Minsk được thực thi nghiêm túc. Thế nhưng cả Ukraine và Nga cho đến lúc này đều đổ lỗi cho nhau phá hoại thỏa thuận.
Cảnh tượng đổ nát vì chiến sự thường thấy ở miền Đông Ukraine. Ảnh: AP |
Một diễn biến được đề cập nhiều nhất liên quan đến miền Đông Ukraine chính là việc binh sĩ, vũ khí của cả quân chính phủ và quân ly khai lại đổ ra chiến trường, nhằm “tái khởi động” những lựa chọn chính sách theo toan tính của từng bên. Trong vòng một năm qua, lực lượng đòi độc lập Donetsk và Lugansk đã xây dựng được một lực lượng vũ trang mà theo đánh giá của Kiev là “một đội quân hiện đại, có kỉ luật, với khoảng 40.000 quân”, tương đương với quy mô quân đội một nước bậc trung ở châu Âu. Về phần mình, quân chính phủ cũng được tăng cường đáng kể sau 6 đợt tổng động viên, cùng với viện trợ vũ khí, huấn luyện quân sự của Mỹ, Canada và nhiều quốc gia châu Âu. Đội quân này hiện đang sẵn sàng phát động cuộc chiến tổng lực chống lại phe ly khai, bất chấp có những thông tin về tình trạng trốn nghĩa vụ quân sự, đảo ngũ, mất tinh thần chiến đấu.
Hôm 17/8, Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov cáo buộc Kiev đang chuẩn bị cho những đợt dàn trận cuối cùng. Ông ngầm cảnh báo về sự thất bại của Ukraine khi cho rằng tình hình hiện nay giống với thời điểm một năm trước đây - đó là lúc quân chính phủ gần như thất bại tuyệt đối trước phe ly khai trong nỗ lực bao vây thủ phủ Donetsk để rồi buộc phải ngồi vào vòng đàm phán. Về phần mình, chính quyền Tổng thống Petro Poroshenko chỉ trích Nga tập trung tới 50.000 quân trên tuyến biên giới nhằm gây sức ép với Ukraine. Ông Poroshenko cũng nói rằng việc Nga hậu thuẫn cho lực lượng ly khai (điều mà Moskva luôn phủ nhận) là một thách thức đối với thế giới văn minh, là gốc rễ của xung đột tiếp diễn.
Một số chuyên gia bình luận rằng cả Kiev và Mosvka hiện đều dõi theo nhau và điều tai hại nằm ở chỗ bên nào cũng cho rằng thời điểm chín muồi đang thuộc về mình. Giới lãnh đạo Ukraine thì tin là, với sự hậu thuẫn của phương Tây và các lệnh cấm vận đang hủy hoại nước Nga, thời gian trụ vững của Nga chỉ còn tính bằng ngày. Ở phía bên kia, người Nga cũng rất phấn khích với những câu chuyện được báo chí, truyền thông đăng tải về sự lụi tàn của kinh tế Ukraine và đó sẽ là nguyên nhân khiến chính quyền Kiev sớm sụp đổ.
Vấn đề thời sự thì vẫn còn nguyên: Đó là Thỏa thuận Minsk không được tuân thủ, thời gian thì cứ trôi nhanh và chẳng bên nào sẵn lòng cho bước thỏa hiệp thực chất. Điều gì sẽ xảy ra tiếp theo? Không có những nỗ lực ngoại giao mới của cả Nga và phương Tây để thúc đẩy một giải pháp chính trị cho khủng hoảng, chiến tranh ở miền Đông Ukraine là xu thế chính.