Tư lệnh đặc nhiệm Iran “buộc” Nga can dự tại Syria như thế nào?

Chuyến đi của Thiếu tướng Qasem Soleimani tới Nga chính là bước đầu tiên đưa tới kế hoạch can dự của Moskva, giúp đảo ngược tình thế xung đột tại Syria, thúc đẩy liên minh mới Iran-Nga hậu thuẫn cho chính quyền Damascus. Khi mà máy bay Nga dội bom quân nổi dậy, sự hiện diện của lính đặc nhiệm Iran sẵn sàng cho một chiến dịch tấn công trên bộ cho thấy một thực tế, chính ông Assad trước đó nhiều tháng đã lên kế hoạch tiếp cận với hai đồng minh thân cận nhất của mình, sau khi quân chính phủ Syria liên tiếp hứng chịu các tổn thất trên chiến trường trước đà tiến công của quân nổi dậy đối lập.

Soleimani là Tư lệnh lữ đoàn Al-Quds – đạo quân đặc nhiệm đặc biệt tinh nhuệ thuộc lực lượng Vệ binh Hồi giáo Iran (IRGC). Đội quân này được cho là nhận lệnh chỉ đạo trực tiếp từ Đại giáo chủ Ayatollah Ali Khamenei. Các nguồn tin cấp cao tại khu vực cho biết, tướng Soleimani chính là người giám sát các chiến dịch trên bộ chống quân nổi dậy Syria và hiện nay là “bộ não” của liên minh Nga – Iran trong chiến dịch phản công trợ giúp ông Assad giành lại các vùng đất bị thất thủ. Họ nói rằng, “Tướng Soleimani chẳng khác gì công dân Damascus – ông ấy tới đây quá nhiều. Mọi người có thể nhận ra ông ta trong các cuộc gặp với Tổng thống Barsha al-Assad, đi thị sát chiến trường như những người lính khác”.

Cuộc gặp ở Mosvka đã giúp Nga thấy rõ được tình hình Syria: Phe nổi dậy, chống đối đang trên đường đánh chiếm vùng duyên hải phía Tây, tạo ra mối đe dọa đối với ông Assad, cộng đồng người Alawite và kế đến là Nga - khi cơ sở hải quân duy nhất của Moskva tại Địa Trung Hải ở Tartous lọt vào tầm ngắm của phiến quân. “Ông Soleimani đặt tấm bản đồ Syria lên bàn. Đối tác Nga ngay lập tức cảm nhận được mức độ nghiêm trọng của tình huống, đe dọa sự tồn vong của chính quyền Damascus. Phía Iran trấn an rằng vẫn có khả năng thay đổi cục diện. Tại thời điểm đó, ông Soleimani đóng vai trò rất quan trọng để người Nga hiểu rằng họ vẫn chưa mất hết tất cả các con bài”, một nguồn tin khu vực tiết lộ.

Ba quan chức cao cấp khác nói rằng, chuyến đi hồi tháng 7 của ông Soleimani là kết quả của các cuộc tiếp xúc cấp cao giữa Moskva và Tehran trước đó, với việc hai bên đạt thỏa thuận chính trị cần phải có bước hỗ trợ mới cho chính quyền Assad khi quân đội Syria liên tục thất thế. Điều đó có nghĩa là Nga, Iran đã thảo luận cách thức bảo vệ chính quyền Damascus ngay tại chính thời điểm giới chức phương Tây còn đang “mừng thầm” về một quan điểm linh hoạt của Nga đối với tương lai chính trị của ông Assad. Trước các đợt không kích, Iran đã trợ giúp thông qua việc huy động các chiến binh dòng Shiite chiến đấu sát cánh với quân đội Syria, cử cố vấn, chuyên gia quân sự. Về phần mình, Nga chịu trách nhiệm cung cấp vũ khí, phá vỡ sức ép ngoại giao nhằm vào Damascus khi phương Tây cố tìm cách cấm vận Syria tại LHQ.

Quyết định về hành động quân sự phối hợp Nga – Iran ở Syria được đưa ra tại cuộc gặp giữa Ngoại trưởng Nga Sergei Ivanov với Đại giáo chủ Khamenei vài tháng trước đây – một quan chức cấp an ninh cấp cao tại khu vực chia sẻ. “Tướng Soleimani - người phụ trách tác chiến từ phía Iran theo sự chỉ đạo của ông Khameni, tới Moskva để thảo luận chi tiết. Ông này cũng tới Syria nhiều lần”, nguồn tin này nói. Đại giáo chủ Khamenei cũng cử một phái viên cấp cao khác tới điện Kremlin gặp Putin. Tại đó, Tổng thống Nga được cho là đã tuyên bố “Đồng ý, chúng tôi sẽ can dự. Hãy cử ông Soleimani tới”.

Cuối cùng, can dự quân sự tại Syria được thực hiện theo thỏa thuận giữa Moskva và Tehran: Các đợt không kích của Nga sẽ hỗ trợ cho chiến dịch tấn công trên bộ được đảm trách bởi binh sĩ Iran, Syria, phái Hezbollah – một quan chức cấp cao khu vực nói. Thỏa thuận cũng bao gồm các điều khoản về việc Nga cung cấp vũ khí hiện đại cho Syria; thành lập các Sở chỉ huy tác chiến đặt tại Damascus và Baghdad.