Nhiều người Trung Quốc lựa chọn công việc bán thời gian như mở quán vỉa hè hay giao hàng để sống sót qua đại dịch. Ảnh: Reuters
Hồi tháng 6, Qiu Xiaogang quyết định đóng cửa hàng mì Happy Noodle của mình nằm gần một tuyến đường cao tốc ở khu tự trị Nội Mông phía Bắc Trung Quốc, sau đó mở một quán ăn vỉa hè bán thịt xiên nướng.
Đây là lần thứ hai trong năm ông Qiu phải đóng cửa hàng. Lần đầu tiên do ảnh hưởng từ lệnh phong tỏa trong đại dịch COVID-19. Để kiếm được 200 nhân dân tệ (NDT)/ngày, ông còn phải xin một chân bê vác gạch trong một công trình xây dựng.
Sau khi lệnh phong tỏa được dỡ bỏ vào tháng 5, Qui mở lại cửa hàng, nhưng thu nhập vẫn không đáng kể so với con số 60.000 NDT thiệt hại từ việc đóng cửa đợt trước.
Không còn lựa chọn nào khả quan hơn, Qiu cùng vợ quyết định bán thịt xiên ở vỉa hè. Tháng trước, họ thu về lợi nhuận ròng khoảng 10.000 NDT.
Đối với ông Qiu, bán vỉa hè chỉ là chiến lược ngắn hạn vì công việc này bị hạn chế trong mùa đông – khi nhiệt độ tại đây thường xuống rất thấp. “Tôi bắt đầu nghiên cứu mình sẽ bán gì trong mùa đông. Trời thì lạnh và hàng quán vỉa hè không làm ăn tốt vào mùa này. Tôi đang tìm hiểu ít nhất có 20 món có thể bán qua ứng dụng giao hàng”, ông Qui chia sẻ.
Trước đây, các quán ăn vỉa hè phải hoạt động dưới sự giám sát của chính quyền, nhưng trong một vài tháng trở lại đây khi virus SARS-CoV-2 xuất hiện, mô hình bán hàng rong lại là thành phần quan trọng trong một thị trường việc làm đầy biến động.
Chiến lược mới nhất của chính phủ trung ương nhằm giảm bớt sức ép thất nghiệp là tập trung khuyến khích mọi người thành lập các cửa hàng nhỏ, tạo ra nhiều việc làm bán thời gian trong các lĩnh vực như bán lẻ, xây dựng, dịch vụ cộng đồng và giải trí trực tuyến. Những công việc bán thời gian có thể kể đến như gia sư, nhân viên giao hàng, tài xế công nghệ hoặc bán hàng ăn vỉa hè.
Trong tháng 8, Trung Quốc ước tính có khoảng 200 triệu lao động bán thời gian trên cả nước. Con số này gần bằng với số người làm việc tự do theo tính toán của một số nhà kinh tế. Một nghiên cứu của Đại học Bắc Kinh vào đầu năm nay cho thấy Trung Quốc có hơn 97 triệu gia đình tự kinh doanh, tạo khoảng 230 triệu việc làm.
Cục Thống kê Quốc gia (NBS) phân loại những người làm việc ít nhất một giờ một tuần là người có việc làm. Trong khi đó, các trường đại học và cao đẳng trên khắp Trung Quốc lại dùng định nghĩa công việc bán thời gian hoặc công việc tự do để giảm tỷ lệ thất nghiệp đối với các sinh viên trường mình. Các công việc tự do bao gồm blgger, nhân viên tiếp thị trực tuyến, game thủ e-sport…
Sinh viên mới tốt nghiệp tham dự một hội chợ việc làm ở khu tự trị Nội Mông ngày 20/5/2020. Ảnh: VCG
Chen Sisi - sinh viên vừa tốt nghiệp năm nay với tấm bằng cử nhân marketing tại một trường đại học ở tỉnh Hắc Long Giang, phía Bắc Trung Quốc - vẫn đang tìm kiếm một vị trí toàn thời gian tại một công ty công nghệ lớn. Tuy nhiên, trong bối cảnh nhiều công ty lớn đang có xu hướng cắt giảm hoặc giữ nguyên số lượng nhân viên, Sisi đành phải làm một "nhà điều hành truyền thông tự do" theo gợi ý của nhà trường.
Christine Peng – một thông dịch viên chuyên nghiệp tại Bắc Kinh trong hơn 5 năm – cho hay thu nhập của cô đã giảm 80% so với năm ngoái vì lệnh cấm đi lại do đại dịch dẫn tới nhiều hội nghị và sự kiện quốc tế bị hủy bỏ. May mắn, cô vẫn có hợp đồng làm người dẫn chương trình cho một đài truyền hình địa phương – một công việc mà trước khi đại dịch xuất hiện Peng chỉ coi là nghề tay trái để kiếm thêm thu nhập.
“Tôi từng nghĩ về những công việc bán thời gian khác, nhưng vẫn chưa có ý tưởng gì. Tôi sẽ coi năm nay là một năm nghỉ ngơi của mình”, Peng chia sẻ.
Theo nhà kinh tế học Yeung làm việc tại công ty ANZ, quảng bá các công việc bán thời gian hoặc tự do nằm trong mục tiêu tái cơ cấu nền kinh tế của Bắc Kinh.
Trong một văn bản chính sách hồi tháng 7, Chính phủ Trung Quốc đã huy động các bộ hỗ trợ kiểu công việc mới bằng cách thực thi các quy định ít nghiêm ngặt hơn, trong khi NBS được giao nhiệm vụ theo dõi các dữ liệu để nắm bắt mô hình việc làm mới này.
"Đó giống như chính sách ‘một mũi tên trúng hai đích’. Văn bản không chỉ ra giải pháp trực tiếp cho vấn nạn thất nghiệp trong đại dịch, mà đây là một chiến lược dài hạn hơn để hỗ trợ chuyển đổi kinh tế”, chuyên gia Yeung giải thích.