Lệnh Hoàn Thành (trái) và anh trai Lệnh Kế Hoạch. |
“Kẻ thổi còi” Edward Snowden đã làm rúng động, gây tổn hại to lớn cho nước Mỹ về nhiều mặt, nhất là an ninh và uy tín, hình ảnh quốc gia với việc tiết lộ hàng loạt thông tin tuyệt mật liên quan tới chương trình theo dõi toàn cầu PRISM.
Sau khi những thông tin đầu tiên liên quan tới việc Lệnh Hoàn Thành (em trai nguyên Chánh Văn phòng Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc Lệnh Kế Hoạch) đang tị nạn ở Mỹ bị rò rỉ, đã có cơ quan truyền thông bên ngoài Trung Quốc tiết lộ khi chạy trốn, doanh nhân giàu có và đầy tên tuổi trong giới chính trị Trung Quốc này đã đánh cắp gần 3.000 tài liệu cơ mật.
Những tài liệu nêu trên liên quan tới hàng loạt lĩnh vực trọng yếu như chính trị, quân sự, kinh tế, văn hóa..., khi được tung ra được cho là có thể gây chấn động không khác gì “bom hạt nhân chính trị”. Vì thế, sự kiện Lệnh Hoàn Thành thậm chí được đánh giá là có ảnh hưởng có lớn hơn cả sự kiện Snowden của Mỹ.
Vào ngày 15/1 vừa qua, khi trả lời phỏng vấn của hãng tin Reuters (Anh), Cục trưởng Cục Hợp tác Quốc tế thuộc Ban Kiểm tra Kỉ luật Trung ương Trung Quốc Lưu Kiến Siêu cho biết nước này đang xử lý và liên lạc với Mỹ để thảo luận về vụ Lệnh Hoàn Thành.
Đây là lần đầu tiên Trung Quốc thừa nhận việc này. Tuy nhiên, Trung Quốc muốn dẫn độ Lệnh Hoàn Thành về nước, trước tiên phải giải quyết hai vấn đề.
Thứ nhất, cần xác định quá trình Lệnh Hoàn Thành nhận được tư cách công dân Mỹ có hợp pháp hay không? Trung Quốc và Mỹ chưa ký kết hiệp định dẫn độ, cho nên, muốn đưa ai đó chạy sang Mỹ về nước quy án chủ yếu phải thông qua hai phương thức: khuyên nhủ hoặc hồi hương.
Trong trường hợp của Lệnh Hoàn Thành, phương thức hồi hương có khả năng cao hơn. Nhưng nếu Lệnh Hoàn Thành nhập cảnh, định cư và làm việc ở Mỹ trước khi vụ án Lệnh Kế Hoạch xảy ra và việc nhập cảnh của Lệnh Hoàn Thành là hợp pháp, vấn đề sẽ phức tạp hơn nhiều.
Trong một phát biểu được tờ “Tin tức Thế giới” (Mỹ) trích dẫn, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Luật Hình sự Quốc tế thuộc Đại học Sư phạm Bắc Kinh (Trung Quốc) cho biết nếu đương sự là kẻ tình nghi phạm tội hình sự ở Trung Quốc và phía Trung Quốc đã khởi động tiến trình tư pháp, dù đương sự có tư cách cư trú hợp pháp tại Mỹ, theo Hiệp định Chống phạm tội và tham nhũng Trung-Mỹ, phía Trung Quốc vẫn có nhiều lựa chọn để hồi hương Lệnh Hoàn Thành.
Chúng bao gồm việc điều tra quá trình cấp tư cách lưu trú tại Mỹ của Lệnh Hoàn Thành có vi phạm pháp luật hay không hay điều tra Lệnh Hoàn Thành có chuyển tài sản phi pháp sang Mỹ, có hành vi rửa tiền ở Mỹ hay không. Sau khi hoàn thành điều tra có thể khởi động trình tự hồi hương.
Thứ hai, làm thế nào để chứng minh Lệnh Hoàn Thành vi phạm Luật Hình sự của Trung Quốc? Theo ông Hoàng Phong, trên phương diện pháp luật, then chốt nhất là phía Trung Quốc phải chứng minh Lệnh Hoàn Thành có vi phạm Luật Hình sự của Trung Quốc hay không chứ không dừng lại ở mức coi Lệnh Hoàn Thành là kẻ tình nghi vi phạm Luật Hình sự.
Từ sau Đại hội 18 của Trung Quốc tới nay, mức độ hợp tác truy bắt tội phạm và thu hồi tài sản phạm tội có được giữa Trung Quốc và Mỹ đã tăng lên rõ rệt. Chỉ cần phía Trung Quốc có chứng cứ chứng minh tương ứng, khả năng hồi hương những kẻ đào tẩu ở Mỹ tương đối cao.