Truyền thông Israel trích dẫn một nguồn tin ngoại giao của Mỹ cho biết: Thỏa thuận về chương trình hạt nhân của Iran sẽ bao gồm việc ngừng xây dựng lò phản ứng nước nặng Arak, đóng băng các hoạt động làm giàu urani.
Công trình xây dựng lò phản ứng nước nặng Arak tại thời điểm năm 2006. Ảnh: AP |
Tờ Haaretz ngày 17/11 đưa tin, đề xuất của 5 nước thường trực Hội đồng bảo an Liên hợp quốc và Đức (gọi tắt là Nhóm P5+1) cũng bao gồm cả việc Iran chấp thuận để quốc tế giám sát chặt chương trình hạt nhân của nước này. Đó có thể là việc thanh sát hàng ngày trong một số trường hợp cần thiết và đây được xem là “liều thuốc đắng” đối với Iran.
Chi tiết các đề xuất mới này được tiết lộ trong bối cảnh Nhà Trắng cố gắng thuyết phục Quốc hội dừng áp đặt các lệnh cấm vận mới, với lý do chúng có thể làm hủy hoại triển vọng đạt được một thỏa thuận. Các nguồn tin tại Washington cho biết, Tổng thống Obama dự kiến sẽ mời các thủ lĩnh của hai đảng Dân chủ và Cộng hòa ở lưỡng viện đến Nhà Trắng để thảo luận về chi tiết thỏa thuận này.
Theo tờ Haaretz, trong thỏa thuận đề xuất này, Tehran sẽ ngừng việc xây dựng lớn bên trong lò phản ứng hạt nhân nước nặng Arak, tuy vẫn được tiến hành các công trình hạ tầng bên ngoài. Israel và các nước phương Tây nghi ngờ lò phản ứng Arak, hay còn gọi là IR-40, có thể sẽ sản xuất đủ lượng plutonium cho 2 quả bom hạt nhân. Iran cũng sẽ phải ngừng việc tăng kho urani làm giàu. Điều này có nghĩa là Tehran sẽ phải trao trả số urani làm giàu đúng bằng mức các lò phản ứng ở nước này mới chiết xuất ra.
Tuy các yêu cầu này vẫn chưa hoàn toàn theo đúng mong muốn của Israel, nhưng nó sẽ là lá bài quan trọng để Nhà Trắng thuyết phục Quốc hội ngừng thông qua các lệnh cấm vận mới. Các nguồn tin giấu tên cho biết, tại đồi Capitol, ý tưởng đòi tăng cường áp đặt chống Tehran đã lắng xuống, sau khi thượng nghị sĩ John McCain bày tỏ quan điểm cá nhân sẵn lòng ngừng các lệnh cấm vận mới, nói rằng “tuy nghi ngờ về đàm phán với Iran, nhưng tôi vẫn sẵn lòng để cho chính quyền Obama một vài tháng”.
Tại Israel, tuy vẫn giữ thái độ phản đối, nhưng Thủ tướng Benjamin Netanyahu cũng đã bắt đầu nói đến khả năng về một thỏa thuận giữa Iran với Nhóm P5+1. Phát biểu hôm 17/11, ông Netanyahu cho biết, “chúng tôi đã có được thông tin rằng các nước, giới đầu tư, các tập đoàn đã sẵn sàng nhảy vào Iran do đoán biết trước được khả năng dỡ bỏ cấm vận". Người đứng đầu chính phủ Israel cũng tỏ ý làm dịu dư luận về căng thẳng gần đây giữa Jerusalem và Washington, nhấn mạnh về tình hữu nghị và quan hệ sâu sắc giữa 2 nước. Đề cập đến chuyến thăm Israel sắp tới của Ngoại trưởng John Kerry, ông Netanyahu bày tỏ: “Ông Kerry là một người bạn tốt lâu năm của tôi và là một người bạn của Israel. Ông ấy đang nỗ lực để thúc đẩy một thỏa thuận hòa bình giữa Israel và Palestine. Tôi muốn khẳng định rằng, không có sự bất đồng nào giữa những người bạn tốt nhất, đặc biệt là trong các vấn đề liên quan đến định mệnh và tương lai”.
HT (Haaretz)