Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) ngày 14/11 đã công bố báo cáo cho biết, Iran đã giảm tốc độ mở rộng chương trình hạt nhân tới mức gần như là chấm dứt từ hồi tháng 8/2013. Báo cáo được đưa ra trong bối cảnh chính quyền Mỹ tiếp tục thuyết phục quốc hội nước này không áp dụng lệnh trừng phạt mới với Iran.
Lời đảm bảo rõ ràng
Theo báo cáo, Iran đã không tiến hành hoạt động mới nào tại các cơ sở hạt nhân, không làm giàu urani và cũng không xây dựng lò phản ứng nước nặng tại cơ sở Arak. Ngoài việc không lắp thêm máy ly tâm tân tiến thế hệ mới IR2M dùng để sản xuất urani làm giàu nhanh gấp năm lần tại cơ sở Natanz, Iran cũng không sử dụng đến các máy ly tâm đã lắp đặt trước đó. Trong suốt thời gian từ 28/8 đến nay, Iran chỉ lắp thêm bốn máy ly tâm cũ tại nhà máy Natanz, trong khi giai đoạn trước đó nước này lắp tới 1.861 máy.
|
Nhà máy nước nặng Arak, Iran. |
IAEA cũng cho biết, Iran đã bổ sung thêm 10 kg urani làm giàu ở mức độ trung bình vào kho urani của mình. Tổng lượng urani của Iran là 196 kg, thấp hơn nhiều so với mức 250 kg cần để tạo nhiên liệu hóa thạch cho một quả bom hạt nhân.
Ở Arak, thanh sát viên IAEA tìm thấy bằng chứng cho thấy các kỹ thuật viên Iran đã kết nối lò phản ứng với ống dẫn nhưng không lắp những thiết bị quan trọng như thiết bị phòng điều khiển, máy tiếp liệu và bơm làm mát lò phản ứng.
Giới phân tích nhận định, báo cáo của IAEA là một lời đảm bảo rõ ràng rằng Tổng thống Iran Hassan Rouhani nghiêm túc trong giải quyết bế tắc ngoại giao về chương trình hạt nhân kéo dài cả thập kỷ qua.
Mỹ phản đối trừng phạt Iran
Trong bối cảnh trên, chính quyền Mỹ ngày 14/11 kiên định với quan điểm “áp đặt lệnh trừng phạt mới với Iran chỉ dẫn tới chiến tranh”. Tổng thống Barack Obama cảnh báo quốc hội Mỹ rằng, hành động quân sự sẽ có ảnh hưởng nguy hiểm và “chỉ làm bùng lên tham vọng vũ khí hạt nhân” của Iran. Ông nói: “Những gì chúng ta đã làm được coi là cơ hội đạt được một thỏa thuận mà Iran sẽ ngừng phát triển chương trình hạt nhân”.
Cụ thể hơn, Tổng thống Mỹ muốn quốc hội kiên nhẫn thêm một thời gian nữa để chờ đột phá trong giải quyết vấn đề hạt nhân Iran bằng đàm phán hòa bình. Ông Obama đề xuất một thỏa thuận tạm thời là sẽ chờ sáu tháng để thử mức độ nghiêm túc của Iran trong kiềm chế chương trình hạt nhân. Nếu “bài kiểm tra” này thất bại, quốc hội Mỹ có thể tăng cường loạt biện pháp trừng phạt mới.
Trước đó, một nguồn thạo tin đã tiết lộ với phóng viên Reuters rằng phương Tây đã đưa ra đề nghị tháo gỡ sức ép kinh tế tạm thời cho Iran, theo đó cho phép Iran trong vòng 6 tháng bán lượng dầu mỏ trị giá 3,5 tỷ USD, sản phẩm hóa dầu 2-3 tỷ USD và vàng 1-2 tỷ USD. Nguồn tin trên cũng tiết lộ thêm rằng Nhóm P5+1 cũng đồng ý cho phép Iran nhập khẩu các mặt hàng cần thiết gồm thực phẩm và thuốc men với trị giá lần lượt là 7,5 và 5 tỷ USD.
Thùy Dương