Thủ lĩnh băng đảng bị FBI truy nã gắt gao nhất tuyên bố đang ‘giải phóng Haiti’

Hình ảnh của Vitel'homme Innocent trong danh sách "10 kẻ bị truy nã gắt gao nhất" của FBI cho thấy một người đàn ông với đôi mắt trợn to, hoang dã, răng nhe ra. Đó là bức ảnh mà bạn thấy “dễ hiểu” về một thủ lĩnh băng đảng bị cáo buộc gây bất ổn cho quốc gia, đang bị FBI treo thưởng 2 triệu USD cho cái đầu của hắn vì các cáo buộc bắt cóc.

Về mặt cá nhân, Vitel'homme thể hiện một hình ảnh khác, ít nhất là với các vị khách:. mạnh mẽ - được bao quanh bởi những người vũ trang cẩn mật, thân thiện và có xu hướng nói chuyện đầy triết lý.

Sau nhiều tuần đàm phán, phóng viên CNN cuối cùng đã vào được vùng lãnh thổ xã hội đen của Haiti vào đầu tháng 4 để nói chuyện với Vitel'homme, thủ lĩnh Kraze – một trong các nhóm vũ trang đồng minh đã đẩy Haiti vào cuộc khủng hoảng vô luật pháp. Hắn là người có tiếng nói ảnh hưởng trong giới thủ lĩnh băng đảng của đất nước và là người tin rằng hòa bình phải được lập lại, tất nhiên là có điều kiện.

Ở rìa quận Tabarre ở thủ đô Port-au-Prince của Haiti vào tuần trước, một chiếc xe tải dẫn phóng viên đi qua những con đường đất ngoằn ngoèo, qua các trạm kiểm soát do lính gác có vũ trang đội mũ trùm đầu và đeo mặt nạ Halloween canh giữ. Nơi đây từng là một khu dân cư giàu có, còn bây giờ nó gần như là một thị trấn ma. Ôtô và xe máy bắt đầu bám theo, lái xe đeo mặt nạ, nòng súng dài chĩa ra ngoài cửa sổ.

Khoảng 45 phút sau, có một chiếc ô tô màu vàng chạy tới trước rồi dừng lại. Innocent tự mình bước ra ngoài. Hắn gầy gò và dường như không có vũ khí, mặc bộ đồ batik sọc sáng và đi giày đế mềm, với một chuỗi dây chuyền vàng lòng vòng và một cây thánh giá quàng quanh cổ.

“Haiti mà chúng tôi từng có, Haiti -  hòn ngọc của Antilles mà chúng tôi lớn lên, vẫn có thể trở lại là nơi đẹp nhất”, Innocent nói bằng giọng Creole nhẹ nhàng. “Một ngày nào đó, người ta có thể ngồi ở Champ de Mars và ăn kem.”

Hiện tại, công viên Champ de Mars mang tính biểu tượng của thủ đô đang là vùng chiến sự giữa các băng đảng và cảnh sát. Sau nhiều năm bất ổn chính trị và một loạt thảm họa thiên nhiên tàn khốc, vận mệnh đen tối của Haiti đã bị đẩy xuống mức thấp nhất vào tháng trước với làn sóng bạo lực băng đảng chưa từng có đã khiến thủ đô Port-au-Prince phải đóng cửa.

Cảng biển và sân bay chính của thành phố chìm trong bóng tối. Các bộ của chính phủ bị những người chạy nạn tiếp quản. Nhiều thi thể nằm giữa những đống rác không được thu gom trên đường phố và các khu dân cư chỉ còn lại những người dân đầy sợ hãi, nghi ngờ.

Những dấu hiệu rối loạn chức năng của thành phố hiện rõ trong thành trì Kraze Baryé. Bên trong ngôi nhà rộng lớn của Innocent, không khí tĩnh lặng và nóng bức; Những người lính đã phải làm việc cật lực để có được một chiếc máy phát điện cấp điện cho máy điều hòa hoặc một chiếc quạt. Không ai buồn dọn chiếc xe ô tô nát bét vẫn nằm cạnh bể bơi với cửa kính bị nổ tung và bốn lốp xẹp.

Nhưng người đàn ông ngồi trên chiếc ghế sofa lại thích nói về một tương lai tươi sáng hơn – tương lai mà hắn ta khẳng định các băng đảng Haiti đã sẵn sàng đón chào.

Bản thân Innocent đang bị Liên hợp quốc trừng phạt vì vi phạm nhân quyền trên diện rộng do băng Kraze Baryé thực hiện và bị Cảnh sát Quốc gia Haiti truy nã vì tội bắt cóc đòi tiền chuộc, giết người, hãm hiếp, trộm cắp và phá hủy tài sản. Băng đảng của hắn được cho là đã nhắm mục tiêu trực tiếp vào Cảnh sát Quốc gia Haiti và tìm cách chiếm giữ một số khu dân cư giàu có nhất của Port-au-Prince.

Trong cuộc phỏng vấn đầu tiên với báo chí nước ngoài, Innocent không phủ nhận những cái chết, vụ đốt phá, hãm hiếp hoặc bắt cóc do các băng nhóm đồng minh thực hiện và nói với CNN rằng hắn đã làm một số điều sai trái. Nhưng Innocent coi bạo lực đường phố chết người trong những tháng gần đây là tổn thất do cảnh sát gây ra khi họ từ chối đối thoại.

Trùm băng đảng 37 tuổi miêu tả việc liên minh các băng đảng tấn công các cơ quan chính quyền Haiti là một hoạt động mạo hiểm “tiến bộ”. “Giấc mơ của chúng tôi là loại bỏ những kẻ đầu sỏ ngăn cản đất nước phát triển”, anh ta nói về liên minh băng đảng có tên Viv Ansanm, có nghĩa là “Sống cùng nhau”.

Vào tháng 2, Viv Ansanm đã phát động một cuộc tấn công chưa từng có ở Haiti, tấn công các đồn cảnh sát, nhà tù, tòa nhà chính phủ, bệnh viện, cung điện quốc gia, thư viện quốc gia, tàu chở hàng và công ty điện lực công cộng. Các cuộc tấn công của họ trùng hợp với chuyến thăm của Thủ tướng Ariel Henry lúc bấy giờ tới Nairobi để thảo luận về việc Kenya dẫn đầu một lực lượng an ninh đa quốc gia nhằm hỗ trợ Cảnh sát Quốc gia Haiti dẹp loạn.

Ông Henry cuối cùng đã từ chức, theo yêu cầu của Viv Ansanm, nhưng Innocent nói rằng các băng nhóm hiện phản đối hội đồng quản lý chuyển tiếp được thành lập để thay thế ông.

Innocent chỉ trích hội đồng chuyển tiếp vẫn giống như cũ và nói rằng đã đến lúc giới tinh hoa chính trị cũ phải ra đi. Nhưng các băng nhóm này từ lâu đã có mối quan hệ cộng sinh với giới cầm quyền đất nước. Theo các chuyên gia, mối quan hệ này vẫn tiếp tục cho đến ngày nay - mặc dù các băng nhóm ở Haiti ngày càng hoạt động độc lập để tích lũy tiền bạc và quyền lực.

Innocent nói rằng, ngày nay chính các quan chức tham nhũng đã cung cấp vũ khí và đạn dược cho các băng đảng. “Hãy lấy một ví dụ rõ ràng. Chúng tôi không thể đi lại. Chúng tôi không thể nhập khẩu, không thể xuất khẩu. Tuy nhiên, luôn có vũ khí đổ vào. Luôn có đạn. Và chúng tôi không có đại diện nào ở biên giới. Chúng tôi không có đại diện tại hải quan. Tuy nhiên, tất cả những đó đều đi qua những kênh này”.

Tình trạng tham nhũng mà ô Innocent mô tả không có gì bí mật. Haiti hiện xếp thứ 172 trên 180 quốc gia về Chỉ số Nhận thức Tham nhũng Thế giới. Trong năm qua, các lệnh trừng phạt của Canada và Mỹ đã cáo buộc các cựu thủ tướng và tổng thống ở Haiti tham nhũng và tài trợ cho các băng nhóm trong nước.

Tuy nhiên, bà Marie-Lucie Bonhomme Opont, 55 tuổi, một nhà báo phát thanh và truyền hình nổi tiếng từng sống ở Tabarre, lại có cái nhìn khác về những kẻ đã biến khu phố này thành nơi hoang tàn như ngày nay.

Bà Opont nói rằng bà đã bị các thành viên băng Kraze Baryé cướp vào tháng 6 năm ngoái, sau đó bị bắt cóc, đòi tiền và bị đưa đến gặp chính Innocent.

Chồng bà, bị bắt cóc một tuần sau đó, cũng không được đối xử tốt. Ông Pierre-Louis Opont chỉ được Kraze Baryé thả sau khi họ đòi được một khoản tiền chuộc lớn từ gia đình ông.

Họ rời khỏi Tabarre ngay lập tức. Bà Opont không còn kiên nhẫn trước tuyên bố của các thủ lĩnh băng đảng là chiến đấu để giải phóng Haiti.

“Tại sao lại tấn công người dân bình thường nếu họ đang cố gắng đứng lên vì người dân?”, bà đặt câu hỏi, “Cả khu vực này liên tục bị bọn cướp có vũ trang khủng bố. Làm sao các băng nhóm có thể nói rằng họ làm việc vì lợi ích của đất nước khi họ cũng thực hiện các vụ bắt cóc, khi rất nhiều phụ nữ là nạn nhân của nạn cưỡng hiếp dã man?”