Thủ tướng Israel (phải) gọi điện video cho lãnh đạo Somaliland để thông báo về việc công nhận. Ảnh: Al Jazeera
Theo kênh Al Jazeera, quan chức phụ trách đối ngoại của Somalia, ông Ali Omar, nói trong một cuộc phỏng vấn ngày 27/12 rằng chính phủ nước này sẽ theo đuổi mọi biện pháp ngoại giao hiện có để phản đối hành động của Israel.
Phản ứng này xuất hiện một ngày sau khi Israel trở thành quốc gia đầu tiên trên thế giới chính thức công nhận Somaliland, gây ra làn sóng lên án nhanh chóng trên khắp các quốc gia châu Phi và Arab.
Somaliland tách khỏi Somalia năm 1991 sau một cuộc nội chiến tàn khốc nhưng chưa bao giờ giành được sự công nhận của bất kỳ quốc gia thành viên Liên hợp quốc nào. Cộng hòa tự xưng này đã thiết lập đồng tiền, quốc kỳ và quốc hội riêng, dù các vùng lãnh thổ phía Đông vẫn còn tranh chấp.
Ông Omar nói: “Điều này sẽ không bao giờ được chính phủ và người dân chúng tôi chấp nhận hay dung thứ, những người đang đoàn kết bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ”. Ông nhấn mạnh: “Chính phủ chúng tôi khuyến cáo mạnh mẽ Nhà nước Israel hủy bỏ các hành động gây chia rẽ và tuân thủ luật pháp quốc tế”.
Trong nhiều tuần qua, lãnh đạo Somaliland, ông Abdirahman Mohamed Abdullahi (còn được gọi là Cirro), đã phát tín hiệu rằng sắp có một quốc gia công nhận họ dù ông không nói rõ đó là nước nào. Trong những tuần gần đây, tại Hargeisa - thành phố mà Somaliland coi là thủ đô, đã xuất hiện nhiều biển quảng cáo thông báo với người dân về sự kiện sắp được công nhận.
Ông Omar cho biết tầm quan trọng chiến lược của Sừng châu Phi đang thúc đẩy động thái can thiệp và quan tâm từ bên ngoài. Ông nói: “Tầm quan trọng của khu vực này không phải là điều mới mẻ. Khu vực này đến nay vẫn rất quan trọng đối với thương mại quốc tế”.
Ông nói với kênh Al Jazeera về mục đích của Israel: “Một trong những động lực là di dời người Palestine khỏi Gaza”.
Bộ Ngoại giao Palestine ủng hộ Somalia, nhắc lại rằng Israel trước đây đã xác định Somaliland là một điểm đến tiềm năng để ép di dời người Palestine khỏi Gaza, điều mà phía Palestine mô tả là một “lằn ranh đỏ”.
Ngày 27/12, ông Cirro đã bảo vệ động thái của Israel, khẳng định rằng việc này không nhằm chống bất kỳ quốc gia nào và cũng không gây ra mối đe dọa đối với hòa bình khu vực.
Vài giờ sau khi Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu tuyên bố công nhận Somaliland ngày 26/12, văn phòng Thủ tướng Somalia đã ra tuyên bố mô tả hành động của Israel là một cuộc tấn công có chủ ý vào chủ quyền của Somalia và là một bước đi phi pháp, đồng thời nhấn mạnh rằng Somaliland vẫn là một phần không thể tách rời của lãnh thổ Somalia.
Ông Netanyahu mô tả bước đột phá ngoại giao với Somaliland phù hợp với tinh thần của Thỏa thuận Abraham và cho biết ông sẽ vận động cho Somaliland trong cuộc gặp với Tổng thống Mỹ Donald Trump vào ngày 29/12. Ông Netanyahu cũng đã mời ông Cirro tới Israel và lời mời này đã được chấp nhận.
Tuy nhiên, ông Trump đã nói với báo The New York Post rằng ông sẽ không làm theo Israel.
Bộ trưởng Công chính Somalia Ayub Ismail Yusuf hoan nghênh lập trường của ông Trump, viết trên mạng xã hội: “Cảm ơn sự ủng hộ của ngài Tổng thống”.
Những phát biểu của ông Trump đã thay đổi so với tháng 8, khi ông nói trong một cuộc họp báo rằng chính quyền của ông đang làm việc về vấn đề Somaliland. Trong những tuần gần đây, Tổng thống Mỹ thường xuyên chỉ trích cộng đồng người Somali tại Mỹ và Somalia.
Mỹ cũng bày tỏ thất vọng với Somalia khi đại diện nước này nói tại một cuộc họp gần đây của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc rằng chính quyền Somalia đã không cải thiện an ninh trong nước dù nhận được hàng tỷ USD viện trợ, đồng thời phát tín hiệu sẽ không tiếp tục tài trợ cho một sứ mệnh gìn giữ hòa bình tốn kém.
Trong khi đó, Chủ tịch Liên minh châu Phi Mahamoud Ali Youssouf đã bác bỏ mọi sáng kiến nhằm công nhận Somaliland là một quốc gia độc lập, cảnh báo rằng điều này sẽ tạo ra một tiền lệ nguy hiểm với những hệ quả sâu rộng.
Tổng Thư ký Liên đoàn Arab Ahmed Aboul Gheit cũng nói rằng việc Israel công nhận Somaliland là vi phạm rõ ràng luật pháp quốc tế.
Trong lịch sử, Somalia có quan hệ căng thẳng với Israel, bắt nguồn từ các mối liên hệ lâu đời của Israel với Ethiopia, đối thủ khu vực của Somalia.