Bút tiêm insulin được sản xuất tại công ty dược của Mỹ ở Fegersheim, miền đông Pháp. Ảnh tư liệu - minh họa: AFP/TTXVN
Quy định này được xem là “cơn địa chấn” đối với hệ thống y tế quốc gia, trong bối cảnh Mỹ vừa áp dụng cơ chế “quốc gia được đối xử ưu đãi nhất” về giá thuốc.
Theo phóng viên TTXVN tại Paris, cho đến nay, tại Pháp, chỉ giá niêm yết của thuốc được công bố công khai, còn mức giảm giá mà các hãng dược dành cho Bảo hiểm y tế – thường dưới dạng chiết khấu hoặc hoàn tiền – được giữ bí mật hoàn toàn. Năm 2024, tổng giá trị các khoản chiết khấu này lên tới 9 tỷ euro (hơn 10 tỷ USD), trên tổng chi 34,5 tỷ euro cho dược phẩm.
Nhóm nghị sĩ thuộc đảng Nước Pháp bất khuất cực tả và các đảng sinh thái – những người đề xuất sửa đổi luật – cho rằng “việc giữ bí mật các khoản chiết khấu tước đi quyền giám sát của người dân và Quốc hội đối với chi tiêu y tế thực tế”. Theo những ý kiến này, sự mập mờ như vậy khiến “không thể đánh giá được đâu là mức giá hợp lý cho thuốc, cũng như tính minh bạch trong chiến lược giá của ngành dược và hiệu quả sử dụng ngân sách công”.
Nếu Thượng viện không phủ quyết, điều khoản mới sẽ yêu cầu cơ quan trung ương của các tổ chức an sinh xã hội công bố “mọi khoản chiết khấu, giá ròng, biểu giá ròng và chi phí ròng” của từng công ty dược.
Theo chuyên gia kinh tế y tế Thomas Rapp thuộc Đại học Paris-Cité, đây là “chấn động thực sự đối với hệ thống y tế Pháp”, bởi các khoản chiết khấu là công cụ đàm phán chủ chốt giúp nhà nước có thể mua thuốc với giá thấp hơn. Bộ trưởng Y tế Stéphanie Rist cũng cảnh báo việc công khai này có thể khiến Pháp mất lợi thế trong thương lượng.
Các hãng dược từ lâu luôn yêu cầu giữ kín giá thuốc thực tế tại Pháp, bởi đây là một trong những thị trường có giá niêm yết thấp nhất thế giới. Họ chỉ chấp nhận giảm giá nếu chính phủ bảo đảm mức giảm đó không bị lộ – để tránh bị các nước khác, đặc biệt là Mỹ, dùng làm căn cứ đàm phán.
Tình hình trở nên nhạy cảm hơn kể từ khi Tổng thống Mỹ Donald Trump áp dụng “quy chế tối huệ quốc”, theo đó Mỹ không được trả giá cao hơn các nước phát triển khác cho cùng loại thuốc. Điều này khiến các hãng dược tìm cách nâng giá bán ở châu Âu để tránh ảnh hưởng đến lợi nhuận tại Mỹ. Nếu Pháp công khai giá ròng, dữ liệu này có thể trực tiếp được sử dụng làm căn cứ để Washington gây sức ép giảm giá thuốc trong nước.
Các chuyên gia cảnh báo hệ quả theo đó Pháp có thể bị các hãng dược “đưa xuống hàng sau” trong danh sách các thị trường được ưu tiên cung ứng sản phẩm mới. Bà Juliette Moisset, Giám đốc đối ngoại của Hiệp hội các hãng dược Pháp (Leem), nhận định: “Công khai giá thực có thể khiến giá thuốc tại Pháp tăng, làm chậm tiến độ đưa thuốc mới ra thị trường, thậm chí khiến một số hãng từ bỏ thị trường Pháp”.
Theo số liệu của Cơ quan nghiên cứu thống kê Drees, tổng giá trị chiết khấu mà các hãng dược dành cho Pháp đã tăng mạnh trong thập kỷ qua – từ mức 300 triệu euro năm 2013 lên 5 tỷ euro năm 2023 – phản ánh mức độ cạnh tranh gay gắt trong đàm phán giá thuốc.
Với quy định mới, Pháp trở thành quốc gia đầu tiên tại châu Âu yêu cầu minh bạch hoàn toàn giá thực của thuốc, mở ra một cuộc tranh luận lớn về ranh giới giữa quyền kiểm soát chi tiêu công và chiến lược bảo vệ lợi thế đàm phán quốc gia trong lĩnh vực y tế.