Mỹ đã áp đặt hàng loạt lệnh trừng phạt Liên bang Nga liên quan đến xung đột ở Ukraine, bao gồm đối với cả các cơ sở lọc dầu. Trong ảnh: Cơ sở lọc dầu Antipensky của Liên bang Nga. Ảnh: TASS/TTXVN
Theo báo The Kyiv Post (Ukraine) ngày 3/2, kể từ khi xung đột Nga-Ukraine nổ ra, Mỹ đã áp đặt hơn 15.000 lệnh trừng phạt nhằm vào Nga. Tuy nhiên, việc thực thi còn nhiều kẽ hở đang làm suy yếu hiệu quả của các biện pháp này, cho phép Nga tiếp tục duy trì nguồn lực cho chiến dịch quân sự tại Ukraine.
Khuôn khổ trừng phạt của Mỹ và đặc điểm
Biện pháp trừng phạt của Mỹ, được giám sát bởi Văn phòng Kiểm soát Tài sản Nước ngoài (OFAC), tập trung vào ba lĩnh vực trọng yếu của nền kinh tế Nga: năng lượng, tài chính và kim loại. So với châu Âu, cách tiếp cận của Mỹ được đánh giá là quyết liệt và đơn phương hơn, tận dụng vị thế thống trị trong hệ thống tài chính toàn cầu.
Gần đây, Mỹ cũng đã ban hành lệnh trừng phạt mới nhằm vào ngành năng lượng Nga và "hạm đội bóng tối" - bao gồm hàng trăm tàu có quyền sở hữu không rõ ràng được sử dụng để bí mật vận chuyển dầu của Nga. Động thái này nhằm thắt chặt các tuyến đường kinh tế quan trọng của Moskva.
Những kẽ hở trong thực thi
Bất chấp những nỗ lực của Mỹ, các trung gian ở nước thứ ba vẫn tạo điều kiện cho thương mại với Nga thông qua các kênh khó kiểm soát. Số liệu thương mại cho thấy xuất khẩu sang Kazakhstan đã tăng 70% chỉ riêng trong năm 2024. Theo báo cáo của Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), các chất bán dẫn và linh kiện điện tử tiên tiến của Mỹ vẫn được tìm thấy trong thiết bị quân sự của Nga trên chiến trường.
Trong lĩnh vực kim loại, các công ty Nga tiếp tục xuất khẩu thông qua các trung gian ở Trung Quốc và Thổ Nhĩ Kỳ. Điển hình như trường hợp của NLMK, một trong những nhà sản xuất thép lớn nhất Nga, vẫn duy trì việc cung cấp sản phẩm bán thành phẩm cho các nhà sản xuất châu Âu.
Các nhà tài phiệt Nga đã thể hiện khả năng thích ứng đáng kể trước các lệnh trừng phạt. Ví dụ như Oleg Deripaska, người sáng lập Rusal, dù bị Mỹ trừng phạt từ năm 2018 nhưng đã giảm cổ phần sở hữu để đảm bảo công ty được dỡ bỏ lệnh trừng phạt vào năm 2019. Theo Bộ Ngoại giao Mỹ, năm 2023, một cựu quan chức cấp cao FBI đã nhận tội âm mưu vi phạm lệnh trừng phạt bằng cách bí mật hợp tác với ông Deripaska.
Các nhà phân tích nhận định rằng nếu không cải thiện cơ chế thực thi, vòng trừng phạt mới nhất nhằm vào các ngành dầu mỏ và kim loại của Nga sẽ không tạo ra đủ áp lực kinh tế như mong muốn.