Để đạt được mục tiêu này, Mỹ đang triển khai đồng thời hai cách tiếp cận. Thứ nhất là thúc đẩy đô la hóa như một giải pháp cho các quốc gia đang đối mặt với khủng hoảng tiền tệ. Thứ hai, và có lẽ quan trọng hơn, là chủ động gây áp lực lên các đối tác thương mại nhằm điều chỉnh lại một trật tự tỷ giá mà họ cho là đang bất lợi cho Mỹ.
Đồng USD. Ảnh: THX/TTXVN
Âm thầm khuyến khích quá trình đô la hóa
Giới chức Mỹ đang thảo luận về các biện pháp nhằm khuyến khích các quốc gia khác sử dụng đồng USD làm đồng tiền chính, trong bối cảnh có những nỗ lực nhằm làm suy yếu vai trò thống trị toàn cầu của đồng bạc xanh.
Trong mùa Hè vừa qua, các nhân viên từ nhiều cơ quan chính phủ – bao gồm Bộ Tài chính và Nhà Trắng – đã gặp ông Steve Hanke, một giáo sư tại Đại học Johns Hopkins và là chuyên gia hàng đầu về đô la hóa, để thảo luận về cách chính quyền có thể thúc đẩy chính sách này.
Trả lời phỏng vấn báo chí, ông Hanke cho hay phía chính phủ đang xem xét rất nghiêm túc chính sách này, nhưng mọi thứ vẫn đang trong quá trình xây dựng và chưa có quyết định cuối cùng nào được đưa ra.
Một người phát ngôn của Nhà Trắng cũng đã xác nhận các quan chức đã gặp ông Hanke, nhưng nhấn mạnh rằng chính quyền vẫn chưa đưa ra bất kỳ quyết định chính thức nào về việc có nên khuyến khích quá trình đô la hóa hay không.
Cuộc thảo luận về đô la hóa diễn ra trong bối cảnh Mỹ đang tham gia vào nỗ lực ổn định cuộc khủng hoảng thị trường ở Argentina khi Bộ Tài chính Mỹ gia hạn gói hỗ trợ tài chính 20 tỷ USD cho nước này. Một số nhà hoạch định chính sách và chuyên gia kinh tế coi quốc gia Mỹ Latinh này là một ứng cử viên hàng đầu cho việc đô la hóa, do tình trạng mất niềm tin thường xuyên vào đồng nội tệ peso.
Giới chức Mỹ đã bày tỏ sự lo ngại trước những nỗ lực thúc đẩy các thị trường mới nổi giảm sử dụng đồng USD trong các giao dịch xuyên biên giới. Ông Hanke cho biết một nhân vật có liên quan đến Nhà Trắng đã nêu rõ những mối lo ngại đó tại một cuộc họp vào cuối tháng Tám, trong đó nhân vật này đã nêu rõ rằng có một nhóm cấp cao trong chính quyền muốn củng cố vai trò quốc tế của đồng USD.
Trong các cuộc thảo luận bắt đầu từ tháng Tám, ông Hanke đã chia sẻ với các quan chức rằng Argentina sẽ là một trong những ứng cử viên rõ ràng cho chính sách này, bên cạnh Liban, Pakistan Ghana, Thổ Nhĩ Kỳ, Ai Cập, Venezuela và Zimbabwe. Một số nền kinh tế nhỏ hơn ở Mỹ Latinh như Ecuador và El Salvador đã sử dụng đồng USD.
Đô la hóa thường được nêu như một giải pháp cho các cuộc khủng hoảng tiền tệ lặp đi lặp lại của Argentina, cũng là một cam kết tranh cử cốt lõi của ông Javier Milei theo đường lối tự do trước cuộc bầu cử Tổng thống nước này hồi năm 2023. Quốc gia Mỹ Latinh này từng duy trì một cơ chế "hội đồng tiền tệ" neo giá vào đồng USD trong giai đoạn 1991-2002, nhưng nó đã sụp đổ sau vụ vỡ nợ quốc gia vào năm 2001. Ông Hanke tin rằng 76% khoản nợ mà Argentina tích lũy từ năm 1995 đã biến mất do tình trạng dòng vốn tháo chạy, bắt nguồn từ sự mất niềm tin kéo dài vào đồng peso.
Tuy nhiên, Bộ trưởng Kinh tế Argentina Luis Caputo hồi tháng 10 đã loại trừ đô la hóa như một lựa chọn ngắn hạn, nói rằng nước này không có đủ dự trữ USD để thực hiện quá trình đó. Nhưng ông cũng không hoàn toàn bác bỏ ý tưởng này.
Nỗ lực điều chỉnh tỷ giá toàn cầu
Việc chủ động thúc đẩy quá trình đô la hóa tại các nền kinh tế khác chỉ là một phần trong một chiến lược kinh tế lớn hơn của Mỹ. Phần còn lại, và có lẽ quan trọng không kém, là nỗ lực điều chỉnh giá trị của chính đồng USD so với các đồng tiền khác.
Đối với các nhà đầu tư, rào cản lớn nhất cho sự đi lên của đồng USD lại nằm ở Washington – và không chỉ ở Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed).
Chương trình nghị sự kinh tế của chính quyền Tổng thống Trump tập trung vào việc cắt giảm thâm hụt thương mại, khuyến khích các công ty Mỹ quay về nước để tái công nghiệp hóa, tăng khả năng cạnh tranh xuất khẩu và thu hẹp thâm hụt tài khoản vãng lai. Do đó, trọng tâm của tất cả những mục tiêu này là mong muốn điều chỉnh lại giá trị của đồng USD, vốn được cho là đã bị đẩy lên quá cao. Trên thực tế, tỷ giá hối đoái thực đa phương của đồng bạc xanh đã tăng gần 50% trong 15 năm tính đến năm 2024 và chỉ giảm khoảng 5% kể từ đó.
Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent mới đây đã công khai thúc giục Ngân hàng trung ương Nhật Bản (BoJ) tiếp tục tăng lãi suất, đồng thời kêu gọi chính phủ nước này cho phép BoJ theo đuổi một "chính sách tiền tệ hợp lý" và tránh "biến động tỷ giá quá mức" - ám chỉ đến việc tránh để đồng yen yếu đi. Đây là một động thái can thiệp bất thường, cho thấy chính quyền Mỹ hiện tại nhạy cảm ra sao với bất kỳ đợt tăng giá nào của đồng USD.
Lời can thiệp này diễn ra sáu tuần sau một tuyên bố chung giữa Bộ Tài chính Mỹ và Bộ Tài chính Nhật Bản về việc để tỷ giá hối đoái do thị trường quyết định. Nhưng việc điều chỉnh giá trị đồng tiền trong môi trường tỷ giá hối đoái thả nổi không hề dễ dàng. Một trong những cách tiếp cận là gây ảnh hưởng đến chính sách tiền tệ của Fed. Tuy nhiên, tỷ giá hối đoái là con đường hai chiều, đòi hỏi sự hợp tác từ quốc gia đối tác. Và điều đó dẫn đến một trụ cột khác trong quan điểm của ông Trump – cụ thể là ý tưởng rằng các quốc gia khác đã cố tình giữ cho đồng tiền của họ yếu một cách giả tạo trong nhiều năm để giành lợi thế thương mại.
Nhìn rộng hơn, phản ứng của thị trường tiền tệ trong năm nay đối với các biến động thương mại đã liên tục cho thấy một xu hướng không đối xứng nghiêng về một USD yếu hơn. Khi cú sốc thuế quan diễn ra vào tháng 4, đồng bạc xanh đã suy yếu mạnh - trái với những gì nhiều nhà kinh tế dự đoán. Kể từ đó, đồng USD đã ổn định nhưng không tăng giá dù các thỏa thuận thương mại mới xuất hiện.
Như trong mới đây, lập trường của Bộ trưởng Tài chính Mỹ về chính sách của BoJ dường như có tác động ngay lập tức: đồng yen đã mạnh lên trong tuần trước, sau khi ông Bessent phát biểu. Tương tự, khi ông Trump chuẩn bị gặp Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, đồng NDT đã đột nhiên mạnh lên và tiến gần mức cao nhất trong năm. Rồi khi ông Trump ký thỏa thuận thương mại với Hàn Quốc, đồng won cũng tăng giá.
Giờ đây, khi chính quyền ông Trump đã cho thấy họ có thể sử dụng thành công công cụ thuế quan, họ có thể tin rằng mình có quyền sử dụng công cụ đó cho bất kỳ mục đích nào. Một trong những mục tiêu hàng đầu mà họ có thể sẽ nhắm đến tiếp theo là ngăn chặn các quốc gia khác nếu họ để cho đồng tiền của mình yếu đi.