Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov, Đặc phái viên Staffan de Mistura và Ngoại trưởng Mỹ John Kerry tại buổi họp báo. Ảnh: THX/TTXVN |
“Tôi tin rằng diễn biến ngoại giao ngày hôm nay là hứa hẹn, bởi lẽ tất cả những bên liên quan đã tới bàn đàm phán lần đầu tiên”, Ngoại trưởng Mỹ John Kerry phát biểu trước báo giới hôm 30/10, bên cạnh đó là sự xuất hiện của đồng cấp người Nga Sergei Lavrov và đặc phái viên của Tổng thư ký Liên hợp quốc (LHQ) về Syria, ông Staffan de Mistura. Ông Kerry bày tỏ, phái đoàn các nước dự hội nghị đều cam kết ủng hộ một nhà nước Syria độc lập, duy trì hiến pháp, bảo vệ quyền của người dân, đánh bại quân khủng bố Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng.
Đặc phái viên Mistura chia sẻ cảm cảm giác phấn khích khi lần đầu tiên đưa được Saudia Arabia và Iran cùng ngồi vào bàn đàm phán. “Mấy tuần trước đây, chẳng ai dám nghĩ đến việc chúng ta có thể thực hiện được điều mà Tổng thư ký Ban Ki-moon đã nêu nhiều tháng – đó là cần phải tạo lập ra một mô thức nào đó để cả Nga, Mỹ, Iran, Saudi Arabia và các bên liên quan đến xung đột (Syria) cùng ngồi vào bàn đàm phán. Trong cuộc thảo luận kéo dài 7 tiếng, không một ai bỏ ra khỏi phòng họp, không một đại diện nào thể hiện thái độ phản đối gay gắt về những vấn đề lớn”, ông Mistura nói.
Đặc phái viên LHQ gọi các bên tham dự Hội nghị quốc tế hôm 30/10 là “Nhóm tiếp xúc đặc biệt vì hòa bình ở Syria”. Ông nhấn mạnh, các thành viên trong nhóm đang dần đi tới điểm hội tự về những giải pháp mang tính bền vững, nhất là tìm kiếm khản năng thiết lập lệnh ngừng bắn ở Syria với thời hạn từ 4-6 tháng, mở hành lang vận chuyển hàng nhân đạo cứu trợ người dân nước này.
Ngoại trưởng Nga thì tỏ vẻ hài hước khi nói “Chúng tôi sẽ trở lại” (We will be back) “đặc sệt” chất giọng của nam diễn viên Arnold Schwarzenegger trong bộ phim “Kẻ hủy diệt” (Terminator), dù trước đó ông trả lời báo chí hoàn toàn bằng tiếng Nga. Thời điểm các thành viên trong “Nhóm tiếp xúc” về Syria nhóm họp trở lại dự kiến là giữa tháng 11 tới.
Gai góc tương lai chính trị ông Assad
Bế tắc lớn nhất trong hội nghị lần này là tương lai chính trị của Tổng thống Assad. Thứ trưởng Ngoại giao, thành viên phái đoàn đàm phán Iran Amir-Abdollahian cho biết, Tehran nhấn mạnh hai điểm then chốt nhất: Chống khủng bố và sau đó là bước đi chính trị. Theo quan điểm của Iran, tương lai của Syria phải do chính người dân nước này quyết định. Ngoại trưởng Nga Lavrov cũng chia sẻ một tầm nhìn tương tự khi phát biểu: “Tôi không nói ông Assad phải ra đi hay phải tại vị. Tôi nói vận mệnh của ông ấy phải do người dân Syria quyết đinh (thông qua cuộc bỏ phiếu toàn dân)”.
Quan điểm đối ngược đến từ Mỹ và một số đồng minh. Ông Kerry vẫn nói cứng rằng Washington giữ quan điểm Tổng thống Syria phải thoái lui quyền lực thì mới có thể mở đường chấm dứt nội chiến và chống IS. Quyết liệt hơn một mức, Ngoại trưởng Saudi Arabia Adel al-Jubeir tuyên bố Moskva và Tehran phải ấn định thời gian và hình thức để ông Assad rời khỏi Syria, cùng với đó là việc rút “lực lượng nước ngoài” khỏi quốc gia Trung Đông này.
Trả lời phỏng vấn kênh truyền hình Sky News Arabia hôm 31/10, ông Jubeir nói: “Chúng tôi có quan điểm khác họ về hai vấn đề: Một là, thời điểm và hình thức ông Assad rời Syria. Hai là, ngày giờ để bên ngoài, nhất là Iran, rút hết lực lượng khỏi Syria. Đấy là hai điểm then chốt nhất, mà nếu không đạt được thì sẽ không có giải pháp nào hết”. Ngoại trưởng Jubeir bày tỏ, các cuộc đàm phán ở Vienna diễn ra sau hai tuần nữa sẽ cho thấy Moskva và Tehran có thực chất mong muốn tìm kiếm một giải pháp hòa bình cho cuộc khủng hoảng ở Syria hay không.