Một nhóm các nhà khoa học sinh học tại Nhật Bản đã phát triển một giống lúa mới có khả năng chịu mặn. Ảnh: japantimes.co.jp
Các nhà khoa học đã tìm ra được một loại gene chi phối góc độ phát triển của bộ rễ, có thể tạo ra nhiều giống lúa mới trong bối cảnh nguy cơ xâm nhập mặn ngày một lớn do Trái Đất ấm lên, kéo theo triều cường và bão lũ xảy ra thường xuyên. Theo nhà khoa học Yusaku Uga, việc sử dụng gene này có thể giúp định hình sự phát triển của bộ rễ sao cho phù hợp với điều kiện của đất canh tác. Loại gene này được tìm thấy ở một giống lúa của Indonesia, có rễ mọc lan theo bề mặt đất.
Nhóm các nhà khoa học Nhật Bản đã dành 4 năm (kể từ năm 2015) để theo dõi và so sánh sự phát triển của giống lúa lai giữa lúa Sasanishiki của Nhật Bản và giống lúa của Indonesia phát triển trên các cánh đồng ngập mặn, với giống lúa Sasanishiki thông thường. Kết quả cho thấy giống lúa lai được cải tiến gene đã giúp tăng 15% năng suất thu hoạch tại các ruộng ngập mặn. Giống lúa này không cho thấy sự khác biệt khi được gieo trồng trên các ruộng lúa thông thường.
Các nhà khoa học cho rằng bộ rễ nông giúp cây trồng dễ hấp thụ phốt-pho - một dưỡng chất thiết yếu của cây. Do đó, phương pháp cải tiến gene này cũng sẽ mang lại lợi ích cho nông dân ở các nước và vùng còn khó khăn, vốn không dễ dàng mua phân bón cho cây. Không chỉ vậy, việc tìm ra loại gene này cũng đã mở ra hướng nghiên cứu mới cho các nhà khoa học đối với các loại cây trồng khác trong đó có ngô và đậu tương - vốn có các gene tương tự chi phối sự phát triển của bộ rễ.
Các nhà nghiên cứu cho biết xâm nhập mặn được cho là sẽ tác động tới khoảng 1/2 diện tích đất canh tác vào năm 2050. Hiện nhiều khu vực duyên hải ở Nhật Bản và một số nước khác, trong đó có Bangladesh và Việt Nam, đang đối mặt nhiều thách thức do tình trạng xâm nhập mặn. Trong thời kỳ khô hạn, đất có độ mặn cao đã cản trở cây trồng hút nước. Không chỉ vậy, do chứa một lượng muối lớn nên đất trở nên cứng hơn, khiến oxy bị cạn kiệt.