Sau nhiều năm đàm phán, Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov và người đồng cấp Estonia Urmas Paet ngày 18/2, đã đặt bút ký tại Moskva văn bản Hiệp ước biên giới Estonia - Nga. Văn bản này thực chất đã được hai bên thống nhất từ chín năm trước, nhưng Nga đã buộc phải rút lại chữ ký của mình. Tuy nhiên, để thực sự bình thường hóa mối quan hệ song phương, một hiệp ước biên giới quả là không đủ.
Báo Độc lập (Nga) ngày 19/2 cho biết việc thiếu thỏa thuận biên giới giữa Nga và Estonia đã trở thành một trong những vấn đề cấp bách nhất trong mối quan hệ giữa hai nước. Trong khi trên thực tế gói các tài liệu về phân giới cắm mốc, phân định, cơ quan đăng ký đất đai, vv cũng như các văn bản Hiệp ước đã được các cấp hữu quan chuẩn bị sẵn sàng, chỉ để được ký vào năm 1997, song nó đã bị trì hoãn trong nhiều năm vì lý do chính trị.
Năm 2005, việc Hiệp ước có hiệu lực đã bị phá vỡ hoàn toàn, sau khi Quốc hội Estonia đưa vào lời nói đầu của văn bản những điều khoản phê chuẩn đã làm thay đổi đáng kể nội dung được hai nước ký sơ bộ trước đó. Cụ thể, các nhà lập pháp Estonia dựa trên Hiệp ước Hòa bình Tartu cũ từ năm 1920 ký với Liên Xô, theo đó Liên Xô công nhận nền độc lập của nước Cộng hòa Estonia.
Tuy nhiên, khi đó, mối quan hệ giữa hai nước khá lạnh nhạt, nhiều lúc căng thẳng do mâu thuẫn chủ yếu liên quan vấn đề lãnh thổ kể từ sau khi Liên Xô tan rã, hay những quan điểm khác nhau về vấn đề lịch sử trước đây. Người Estonia coi người Nga là một lực lượng chiếm đóng đất nước họ còn người Nga lại cho rằng họ đã giải phóng Estonia thoát khỏi chủ nghĩa phát xít. Căng thẳng lên đến đỉnh điểm khi chính quyền Estonia quyết định di dời bức tượng đài chiến sĩ Hồng quân tại thủ đô Tallin hồi tháng 4 năm 2007 vì lí do tượng đài này gợi nhớ lại thời kỳ đau thương khi bị Liên Xô chiếm đóng.
Ngoại trưởng Nga Lavrov (phải) và Ngoại trưởng Estonia Urmas Paet. Ảnh RIA-Novosti |
Hậu quả của mối căng thẳng này không gì khác hơn là việc Nga đã từ chối phê chuẩn Hiệp ước và rút chữ ký của mình. Các cuộc đàm phán Nga - Estonia xung quanh việc ký Hiệp ước biên giới đã bị đóng băng, cho mãi tới cuối năm 2012, khi hai bên nối lại các cuộc đối thoại về vấn đề này.
Hoàn thành thủ tục pháp lý về biên giới có ý nghĩa quan trọng đối với bất kỳ quốc gia nào và việc Nga và Estonia hoàn tất thủ tục này đã góp phần giải quyết một vấn đề còn tồn đọng lâu nay trong quan hệ song phương giữa hai nước láng giềng. Đó là một tín hiệu tốt lành.
Phát biểu sau lễ ký, Ngoại trưởng Nga Lavrov khẳng định không có vấn đề gì nghiêm trọng trong việc hai nước trì hoãn ký văn bản Hiệp ước biên giới suốt 23 năm qua (từ năm 1991 khi Liên Xô tan rã). Tuy nhiên, để có thể thực hiện bước đột phá được tính bằng quãng thời gian 23 năm lại không đơn giản. Nó liên quan tới các quan điểm chính trị còn vênh nhau, cũng như liên quan các giai đoạn lịch sử từ thời Thế chiến thứ II.
Cũng tại lễ ký, hai nhà ngoại giao đầu ngành đã thảo luận về triển vọng quan hệ giữa Nga và Liên minh châu Âu (EU), bao gồm việc ký hiệp định khung, các vấn đề thị thực, cũng như các cuộc đối thoại năng lượng, được cho là những điểm then chốt trong quan hệ giữa Nga và Estonia- nước thành viên EU.
Quế Anh(P/v TTXVN tại Nga)