Năm cầm quyền đầu tiên của Tổng thống Indonesia: Dấu ấn và thách thức

Trong bối cảnh quốc tế đầy biến động, từ chiến tranh thương mại leo thang, đứt gãy chuỗi cung ứng, đến địa chính trị rối loạn, Indonesia dưới sự lãnh đạo của ông đã ghi dấu nhiều bước đi đáng chú ý trên cả mặt trận ngoại giao, kinh tế và nội chính. Nhưng bên cạnh đó, cũng xuất hiện không ít thách thức rõ ràng mà chính quyền mới phải sớm giải quyết nếu muốn hiện thực hóa tham vọng lớn.

Ngoại giao chủ động nâng vị thế Indonesia

Một trong những dấu ấn rõ nét trong năm đầu tiên cầm quyền là cách Prabowo tham gia ngoại giao quốc tế với cường độ cao. Ông đã thực hiện ít nhất 15 chuyến thăm cấp nhà nước tới 24 quốc gia, từ các nước láng giềng ASEAN, tới Mỹ, Trung Quốc, Brazil, UAE… Sự kiện ông xuất hiện tại Đại hội đồng Liên hợp quốc (LHQ) ở New York vào tháng 9/2024, lần đầu tiên sau nhiều năm Indonesia không có nguyên thủ tham dự chương trình cấp cao, được xem là một bước nâng tầm rõ ràng cho vị thế quốc gia này.

Chuyên gia quốc tế về quan hệ Indonesia, ông Teuku Rezasyah từ Đại học Padjadjaran, nhận xét: “Prabowo đã thiết lập được sự gần gũi tâm lý với nhiều nhà lãnh đạo thế giới cùng một lúc, dù họ thường cạnh tranh nhau. Điều này cho thấy Indonesia đang tìm cách trở thành nhân tố quan trọng hơn tại khu vực và toàn cầu”.

Việc ông tái khẳng định cam kết với chủ nghĩa đa phương, với vai trò đối tác trung thành của LHQ, và ủng hộ giải pháp hai nhà nước cho Palestine đã gửi đi thông điệp: Indonesia muốn “thân thiện với tất cả quốc gia, không tạo ra kẻ thù, đặc biệt là giữa các nước láng giềng”.

Ngoại giao chủ động của Indonesia cũng được thể hiện qua các sáng kiến và chỉ dấu như tham gia Hội nghị Hòa bình Gaza tại Sharm El-Sheikh (Ai Cập) hoặc bên lề kỳ họp LHQ.

Trả lời phóng viên TTXVN tại Jakarta, ông Beni Sukadis, điều phối viên cao cấp của Viện Nghiên cứu Quốc phòng và Chiến lược Indonesia (Lesperssi) cho rằng, ông Prabowo đang thể hiện rõ quan điểm rằng Indonesia cần thúc đẩy nhanh việc tạo ra các mối quan hệ hợp tác tốt đẹp hơn, không chỉ ở cấp độ song phương mà cả đa phương.

Trong đó, ASEAN vẫn là nền tảng và vai trò của Indonesia là trở thành một nhân tố ổn định trong các thành viên ASEAN. Indonesia cũng có thể đóng vai trò quan trọng trong việc giảm thiểu căng thẳng, không chỉ giữa các thành viên ASEAN mà còn với các bên khác như trong vấn đề liên quan đến Biển Đông.

Kinh tế ổn định, nhiều chương trình xã hội nền tảng

Các chuyên gia đánh giá nền kinh tế Indonesia đã vận hành ổn định trong năm đầu tiên với chính sách tài khóa được quản lý thận trọng, thâm hụt ngân sách duy trì dưới 3% GDP và nợ công ở mức dưới 40% GDP.

Các chính sách của Tổng thống Prabowo nhìn chung mang lại lợi ích cho người dân, song vẫn cần tiếp tục điều chỉnh để tối ưu hóa hiệu quả tăng trưởng.
Một trong những trở ngại lớn đối với tăng trưởng là tính giải ngân còn hạn chế khi lượng tiền khổng lồ vẫn chưa được khai thông mà vẫn đang được cất giữ tại Ngân hàng Trung ương. Mục tiêu tăng trưởng kinh tế 8% mà Tổng thống Prabowo đặt ra có thể “lạc quan thận trọng” nhưng cần một lộ trình dài hơn.

Chính phủ đã ban hành Chỉ thị Tổng thống số 1/2025 về cắt giảm ngân sách nhà nước tới Rp 306,69 nghìn tỷ (29,8 tỷ USD) nhằm tái phân bổ khoản chi cho chương trình phục vụ người dân.

Các chương trình xã hội trọng tâm được triển khai thực hiện như chương trình Bữa ăn dinh dưỡng miễn phí cho học sinh và phụ nữ mang thai, thể hiện hướng tiếp cận “con người là trung tâm”.

Có thể nói, trong bối cảnh thế giới đầy biến động, Indonesia đã giữ được “thái độ bình tĩnh”, điều mà giới phân tích quốc tế coi là thành tựu không nhỏ. Như bình luận của East Asia Forum: “Mô hình quản trị tập trung của Prabowo thể hiện sức mạnh nhưng cũng tiềm ẩn những căng thẳng… Ông ấy phải cân bằng giữa chủ nghĩa thực dụng và tầm nhìn”.

Về nội bộ, Tổng thống Prabowo thể hiện là một nhà lãnh đạo muốn giữ thế chủ động khi thực hiện cải tổ bộ máy, thành lập nội các lớn nhất kể từ 1966 với 109 thành viên. Trong 1 năm qua, ông đã cải tổ nội các 4 lần nhằm hoàn thiện bộ máy.

Ông Beni cho rằng, Tổng thống Prabowo đã nỗ lực lựa chọn và bổ nhiệm những người tài năng, những bộ trưởng giỏi, để xây dựng một nội các vững chắc. Mục tiêu là để đất nước có thể tiến tới các mục tiêu phát triển, đặc biệt là đạt được phúc lợi cho người dân nói chung.

Thách thức từ những lời hứa

Tuy nhiên, theo ông Beni, hiệu quả hoạt động của Nội các chưa đồng đều, chưa thể hiện một định hướng rõ ràng, thống nhất, và một số chính sách vẫn còn gây tranh cãi. Điển hình như vấn đề quản lý năng lượng được đặt ra khi các trạm xăng tư nhân rơi vào tình trạng thiếu nhiên liệu. Lời hứa cải cách lực lượng cảnh sát quốc gia (Polri) vẫn chưa được thực hiện triệt để khiến các kế hoạch cải cách bị đình trệ…

Trong năm đầu tiên cầm quyền, Tổng thống Prabowo Subianto đã đặt ra hàng loạt cam kết lớn lao, từ việc đưa Indonesia trở thành nền kinh tế lớn thứ tư thế giới vào năm 2045, cải thiện phúc lợi xã hội, tự chủ quốc phòng, cho tới hiện đại hóa nông nghiệp và thúc đẩy công nghiệp hóa xanh. Tuy nhiên, chính những lời hứa này cũng đặt ra thách thức to lớn cho chính quyền trong giai đoạn tiếp theo.

Trước hết là bài toán cân bằng giữa chi tiêu xã hội và kỷ luật tài khóa. Việc mở rộng các chương trình trợ cấp, như hỗ trợ tiền mặt và an sinh cho nông dân, đòi hỏi nguồn ngân sách khổng lồ trong bối cảnh nợ công đang tăng và nguồn thu chưa tương xứng. Thứ hai, Prabowo phải chứng minh năng lực quản trị khi điều hành một nội các đa đảng, tập hợp nhiều phe phái chính trị với lợi ích khác nhau, yếu tố có thể làm chậm tiến trình cải cách.

Ngoài ra, tham vọng xây dựng nền công nghiệp quốc phòng tự chủ và đẩy mạnh chuyển giao công nghệ đòi hỏi sự minh bạch, phối hợp chặt chẽ giữa khu vực công và tư, cùng khả năng kiểm soát tham nhũng, một điểm yếu cố hữu trong bộ máy hành chính Indonesia. Ở bình diện đối ngoại, việc theo đuổi chính sách “đa phương linh hoạt” nhằm duy trì cân bằng giữa Mỹ, Trung Quốc và các đối tác khu vực cũng là một phép thử về bản lĩnh chiến lược của ông.

Nhà phân tích Yohanes Sulaiman từ Đại học Quốc gia Jenderal Achmad Yani nhận định: “Những gì Prabowo đạt được trong năm đầu tiên là ấn tượng, nhưng thách thức thực sự nằm ở việc biến lời hứa thành chính sách bền vững, nhất là khi áp lực xã hội và kinh tế đang gia tăng”. Chính quyền Prabowo vì vậy sẽ phải vừa duy trì ổn định, vừa chứng minh khả năng hiện thực hóa tầm nhìn “Indonesia tiến lên”, để trở thành một quốc gia mạnh về kinh tế, tự chủ về quốc phòng và có tiếng nói trọng lượng trên trường quốc tế.