Đoàn người biểu tình chống vũ khí hạt nhân vào tháng 8/2017 bên ngoài Phòng thí nghiệm Quốc gia Lawrence Livermore ở California, Mỹ. Ảnh: Getty Images
Theo đài RT, chính quyền của Tổng thống Mỹ Joe Biden được cho là đã cáo buộc Nga vi phạm hiệp ước kiểm soát vũ khí hạt nhân cuối cùng còn lại giữa hai nước bằng cách ngăn chặn các cuộc thanh tra tại chỗ.
RT dẫn nguồn tin từ tờ Wall Street Journal cho biết Bộ Ngoại giao Mỹ đưa ra cáo buộc trên trong một báo cáo gửi tới Quốc hội hôm 31/1. Động thái này đánh dấu tuyên bố đầu tiên của Mỹ rằng Moskva vi phạm các điều khoản của hiệp ước New START (START Mới). Báo cáo cũng tuyên bố rằng các quan chức Nga đã từ chối yêu cầu của Mỹ tổ chức một cuộc họp để giải quyết các mối quan ngại về tuân thủ hiệp ước.
“Việc Nga từ chối tạo điều kiện thuận lợi cho các hoạt động thanh tra ngăn cản Mỹ thực hiện các quyền quan trọng theo hiệp ước và đe dọa khả năng kiểm soát vũ khí hạt nhân giữa Mỹ và Nga”, Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết trong một tuyên bố gửi cho hãng tin Reuters.
Cuộc xung đột tại Ukraine có thể làm tăng thêm mối lo ngại rằng hai siêu cường hạt nhân lớn nhất thế giới có thể không còn khả năng hợp tác với nhau về các mục tiêu không phổ biến vũ khí hạt nhân trong bối cảnh quan hệ giữa Washington và Moskva đang xấu đi.
Điện Kremlin cho biết hồi đầu tháng này rằng quan hệ Nga - Mỹ có thể đang ở mức thấp nhất mọi thời đại và không có hy vọng cải thiện khi Washington can thiệp chống lại Moskva trong cuộc khủng hoảng Ukraine.
Tuần trước, tờ Bản tin của Các nhà khoa học nguyên tử đã cảnh báo rằng một cuộc chạy đua vũ trang hạt nhân sẽ xảy ra nếu New START hết hạn vào năm 2026 như dự kiến, mà không được thay thế bởi một hiệp ước khác. New START, hiệp ước được các Tổng thống Mỹ, Nga khi đó là Barack Obama và Dmitry Medvedev đã ký vào năm 2010, đã thay thế Hiệp ước Moskva sắp hết hạn và kêu gọi giảm một nửa số lượng bệ phóng tên lửa hạt nhân chiến lược được bố trí trên khắp thế giới.
Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết Nga có "con đường rõ ràng" để tiếp tục tuân thủ hiệp ước và Mỹ sẵn sàng hợp tác với Moskva để thực hiện đầy đủ thỏa thuận này. Vào tháng 11/2022, Điện Kremlin đã hủy bỏ các cuộc đàm phán về New START dự kiến diễn ra ở Cairo, Ai Cập. Bộ Ngoại giao Nga cho biết không có khả năng nối lại đàm phán trong khi Mỹ đang tiếp tục trang bị vũ khí cho Ukraine.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Maria Zakharova cho biết: “Mỹ dự định cung cấp nhiều vũ khí hơn nữa cho khu vực xung đột mà Liên bang Nga có liên quan trực tiếp. Tức là, họ sẽ cung cấp tất cả những loại vũ khí này, họ sẽ khuyến khích Kiev gây ra nhiều đổ máu hơn nữa, họ sẽ phân bổ tiền cho các hoạt động cực đoan được thực hiện dưới sự bảo trợ của những kẻ ảo tưởng này. Và chúng ta sẽ ngồi cùng bàn với họ, thảo luận các vấn đề về an ninh chung với họ, bao gồm cả những vấn đề mà họ quan tâm ư?".
New START là hiệp ước có tính ràng buộc pháp lý duy nhất còn lại về kiểm soát vũ khí hạt nhân giữa Nga và Mỹ. Hiệp ước này giới hạn kho vũ khí hạt nhân của mỗi nước chỉ ở mức 1.550 đầu đạn hạt nhân, 700 quả tên lửa đạn đạo liên lục địa và 800 bệ phóng.
Gần đây nhất, vào 4/2/2021, chính quyền của Tổng thống Mỹ Joe Biden thông báo đã gia hạn New START thêm 5 năm, chỉ một ngày trước khi hiệp ước hết hạn. Trước đó vài ngày, Tổng thống Nga Putin cũng ký luật gia hạn tương tự. Với quyết định này, cả Nga và Mỹ đã chính thức gia hạn hiệp ước duy nhất còn lại về kiểm soát vũ khí hạt nhân giữa hai nước.