Gian hàng của Baidu tại Hội nghị Trí tuệ Nhân tạo Thế giới 2025 ở Thượng Hải. Ảnh: wsj.com
Ngày 18/9, Huawei lần đầu công bố lộ trình phát triển chip ba năm, nhấn mạnh kế hoạch xây dựng các “cụm siêu máy tính” với chip AI tốc độ vượt trội nhằm thay thế dòng tăng tốc xử lý của Nvidia vốn bị hạn chế tại Trung Quốc.
Những động thái trên nối tiếp loạt công bố gần đây của Baidu, Cambricon Technologies và nhiều doanh nghiệp khác, cho thấy năm 2025 có thể trở thành bước ngoặt trong nỗ lực kéo dài nhiều năm của Trung Quốc nhằm phát triển chip nội địa trong bối cảnh chịu lệnh trừng phạt từ Mỹ. Tuy nhiên, giới phân tích cho rằng cần thời gian để kiểm chứng khả năng thương mại hóa các thiết kế này.
Nvidia hiện thống trị thị trường chip AI, ngay cả Advanced Micro Devices (AMD) và Intel cũng bị lép vế. Trong khi đó, ASML nắm giữ công nghệ thiết bị sản xuất chip cao cấp, còn TSMC chế tạo hầu hết chip tiên tiến của thế giới, nhưng bị cấm hợp tác với nhiều công ty Trung Quốc do lệnh trừng phạt của Mỹ.
Dù vậy, nhà đầu tư vẫn kỳ vọng loạt tuyên bố của các doanh nghiệp Trung Quốc sẽ sớm chuyển thành sản phẩm thực tế. Nhóm cổ phiếu ngành công nghệ Trung Quốc đã tăng lên mức cao nhất kể từ năm 2021, dẫn đầu là cú tăng hơn 37% của cổ phiếu Alibaba từ cuối tháng 8/2025.
Ông Francis Tan, Giám đốc chiến lược của CA Indosuez Wealth Asset Management, nhận định: “Trung Quốc sẽ còn nhiều ‘khoảnh khắc DeepSeek’, không chỉ trong lĩnh vực AI mà còn ở nhiều ngành sáng tạo khác mà nước này đang vươn lên mạnh mẽ”.
Trong nhiều năm, Mỹ tìm cách hạn chế Trung Quốc tiếp cận công nghệ Mỹ vì lo ngại điều này củng cố sức mạnh kinh tế và quân sự. Đáp lại, Trung Quốc thúc giục các doanh nghiệp nội địa tiến lên chuỗi giá trị cao hơn. Các biện pháp kiểm soát, bao gồm cả chip Nvidia, trở thành tâm điểm trong các cuộc đàm phán thương mại Mỹ-Trung.
Các loại chip Trung Quốc hiện vẫn kém xa Nvidia hay AMD, nhưng nhiều hãng đã tìm ra giải pháp sáng tạo để khắc phục giới hạn. Huawei cho biết có thể kết nối tới một triệu chip để thu hẹp khoảng cách hiệu suất.
Ông Charlie Dai, chuyên gia phân tích của Forrester Research, nhận xét: “Huawei vừa công bố lộ trình chip AI đầy tham vọng. Dù thừa nhận chip của họ kém hơn Nvidia về hiệu suất đơn lẻ, Huawei bù lại bằng khả năng kết nối cụm lớn, giao thức truyền dẫn riêng và lợi thế chi phí”.
Đợt tăng giá cổ phiếu công nghệ Trung Quốc bắt đầu sau khi Alibaba công bố kết quả kinh doanh cuối tháng 8/2025 với doanh thu từ mảng AI tăng ba chữ số và doanh thu điện toán đám mây vượt kỳ vọng. Cổ phiếu hãng này tăng thêm 50 tỷ USD chỉ trong phiên kế tiếp. Tính chung, 30 doanh nghiệp trong chỉ số Hang Seng Tech đã bổ sung tổng cộng 240 tỷ USD vốn hóa.
Nhiều công ty khác cũng đẩy mạnh đầu tư. Baidu vừa ký hợp đồng trị giá 1 tỷ NDT (1,86 tỷ SGD) cung cấp máy chủ dùng chip Kunlun cho China Mobile. Cambricon thông báo lợi nhuận kỷ lục trong nửa đầu năm, được xem là tín hiệu chip nội địa đã dần khẳng định chỗ đứng trong nước.
Chính phủ Trung Quốc cũng hậu thuẫn tích cực cho lĩnh vực này. Mùa Hè vừa qua, cơ quan quản lý Trung Quốc kêu gọi doanh nghiệp trong nước ngừng dùng chip H20 của Nvidia – loại mà chính quyền tổng thống Donald Trump cho phép bán sang Trung Quốc. Tuần này, Cục Quản lý Không gian mạng Trung Quốc còn yêu cầu dừng thử nghiệm dòng RTX Pro 6000D dùng cho trạm làm việc, có thể chuyển đổi cho ứng dụng AI.
Chuyên gia Michael Deng của Bloomberg Intelligence cho rằng động thái này nếu đúng sẽ “cho thấy bước leo thang có tính toán trong cạnh tranh công nghệ Mỹ-Trung”, đồng thời chuyển hướng chi tiêu sang chip trong nước và củng cố thông điệp tự chủ công nghệ của Trung Quốc.
Nhiều kỳ vọng hiện dồn vào khả năng của các nhà sản xuất như Semiconductor Manufacturing International Corp (SMIC) trong việc nâng cao sản lượng và tỷ lệ chip có thể sử dụng để sản xuất quy mô lớn. Theo Financial Times, SMIC đang thử nghiệm thiết bị nội địa để đạt mục tiêu này.