Trong bối cảnh thế giới đang tìm kiếm các nguồn năng lượng sạch, thỏa thuận giữa Kazakhstan và Jordan về uranium vượt xa một mối quan hệ đối tác kinh tế thông thường (trong ảnh: Nhà máy điện hạt nhân Takahama ở tỉnh Fukui, Nhật Bản). Ảnh: Kyodo/TTXVN
Trong bối cảnh thị trường năng lượng toàn cầu đang chứng kiến những chuyển dịch mạnh mẽ, một liên minh mới đầy tiềm năng vừa được hình thành, có thể định hình lại cán cân quyền lực trong ngành uranium. Theo cổng phân tích tin tức News.az của Azerbaijan, Jordan, quốc gia từ lâu đã tìm kiếm đối tác để phát triển nguồn tài nguyên chiến lược của mình, đã dứt khoát "quay lưng" với Pháp và đặt niềm tin vào Kazakhstan - cường quốc sản xuất uranium hàng đầu thế giới.
Quyết định này không chỉ là một thỏa thuận kinh tế đơn thuần, mà còn là một bước đi chiến lược quan trọng trên hành trình giành độc lập năng lượng của Amman.
Thất bại với châu Âu và Australia
Tham vọng hạt nhân của Jordan không phải là mới. Ngay từ năm 2009, quốc gia này đã công bố kế hoạch xây dựng hai nhà máy điện hạt nhân. Quốc vương Abdullah II thậm chí còn nhấn mạnh rằng Jordan xếp thứ 11 toàn cầu về trữ lượng uranium và kêu gọi các nhà đầu tư nước ngoài tham gia.
Theo dữ liệu của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) và Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA), Jordan có khoảng 62.000 tấn uranium, với tổng trữ lượng tiềm năng ước tính lên tới 70.000 tấn. Với mức giá hiện tại là 150 USD/kg, trữ lượng này có giá trị khoảng 6,3 tỷ USD, và các chuyên gia tin rằng con số này có thể tăng gấp đôi khi nhu cầu tăng.
Tuy nhiên, con đường hiện thực hóa những tham vọng này lại gặp nhiều trắc trở. Sự hợp tác ban đầu với các công ty châu Âu và Australia đã không mang lại kết quả. Vụ việc nổi cộm nhất là với Areva của Pháp. Năm 2012, Jordan đã thu hồi giấy phép của công ty này sau khi cáo buộc họ khai báo sai dữ liệu. Areva tuyên bố mỏ chỉ chứa 20.000 tấn uranium, trong khi một cuộc kiểm toán độc lập cho thấy con số thực tế gần gấp đôi. Vụ bê bối này đã làm xói mòn niềm tin vào các đối tác châu Âu và buộc Jordan phải tìm kiếm đối tác mới.
Kazakhstan: "Làn gió mới" và đối tác lý tưởng
Sau những thất bại trong quá khứ, Jordan giờ đây đã đặt cược vào Kazakhstan. Mối quan hệ giữa hai quốc gia được củng cố bằng một loạt các cuộc đàm phán chiến lược. Vào tháng 12/2023, tại cuộc họp của Ủy ban liên chính phủ Kazakhstan - Jordan ở Amman, hai bên đã thảo luận về triển vọng hợp tác trong lĩnh vực khoáng sản. Tiếp đó, vào tháng 2/2024, một biên bản ghi nhớ quan trọng đã được ký kết giữa Kazatomprom và Công ty Khai thác Uranium Jordan (Jumco). Tổng Giám đốc Jumco, Mohammad Shannaq, mô tả thỏa thuận này là "rất quan trọng cho tương lai của Jordan".
Theo Nurlan Zhakuov, Chủ tịch Quỹ Samruk-Kazyna, Kazakhstan, kế hoạch thăm dò sẽ được thực hiện đến năm 2026. Nếu kết quả khả quan, một liên doanh sẽ được thành lập vào cuối năm 2026, với 70% thuộc sở hữu của công ty nhà nước Kazatomprom và 30% thuộc sở hữu của Jumco. Sự hợp tác này trở nên đặc biệt quan trọng trong bối cảnh giá uranium toàn cầu đang tăng vọt, do quá trình chuyển đổi năng lượng sạch và nhu cầu tăng mạnh.
Kazakhstan nổi lên như một đối tác lý tưởng không chỉ vì họ là quốc gia dẫn đầu thế giới về khai thác uranium, mà còn vì họ đang tích cực mở rộng ra nước ngoài. Các mỏ lớn như ở huyện Suzak, vùng Turkestan, tiếp tục thúc đẩy tăng trưởng sản lượng của Kazakhstan. Đối với Jordan, một quốc gia hiện nhập khẩu hơn 90% điện năng, việc phát triển năng lượng hạt nhân không chỉ là vấn đề kinh tế mà còn là vấn đề an ninh quốc gia.
Củng cố vị thế trên bản đồ năng lượng toàn cầu
Thỏa thuận giữa Kazakhstan và Jordan vượt xa một mối quan hệ đối tác kinh tế thông thường. Đối với Amman, đây là cơ hội vàng để đạt được sự độc lập về năng lượng mà họ đã khao khát từ lâu. Thay vì phải phụ thuộc vào các đối tác không đáng tin cậy, giờ đây họ có một đồng minh chiến lược với kinh nghiệm và năng lực đã được chứng minh.
Ngược lại, đối với Astana, đây là cơ hội để củng cố vị thế của mình như một đối tác toàn cầu, có khả năng định hình động lực thị trường uranium. Bằng cách hợp tác với Jordan, Kazakhstan không chỉ mở rộng thị trường mà còn khẳng định vai trò của mình trong chuỗi cung ứng năng lượng hạt nhân toàn cầu.
Trong bối cảnh thế giới đang tìm kiếm các nguồn năng lượng sạch, đáng tin cậy và bền vững, sự hợp tác giữa hai quốc gia này là một ví dụ sinh động về cách các quốc gia đang xây dựng các liên minh mới, được thúc đẩy bởi lợi ích chiến lược thay vì những liên kết địa chính trị truyền thống. Đây là một "canh bạc" lớn của Jordan, nhưng với đối tác như Kazakhstan, cơ hội thành công có thể sẽ cao hơn bao giờ hết.