Cảnh tàn phá do xung đột tại khu vực Sheikh Radwan, Gaza. Ảnh: THX/TTXVN
Hamas cho biết sẵn sàng bàn về việc đóng băng hoặc cất giữ vũ khí trong khuôn khổ thỏa thuận ngừng bắn với Israel, đánh dấu tín hiệu nhượng bộ hiếm hoi trong một trong những vấn đề khó khăn nhất của thỏa thuận do Mỹ làm trung gian. Phát biểu tại Doha, ông Bassem Naim, thành viên cơ quan chính trị của Hamas, nói tổ chức này để ngỏ khả năng thảo luận cách xử lý kho vũ khí nhằm tránh nguy cơ leo thang trong giai đoạn hai của thỏa thuận.
Thỏa thuận đã chấm dứt chiến dịch quân sự kéo dài hai năm của Israel ở Gaza, triển khai sau vụ tấn công ngày 7/10/2023. Giai đoạn đầu của thỏa thuận tập trung vào trao đổi con tin Israel và tù nhân Palestine, trong khi giai đoạn tiếp theo hướng tới xác định tương lai của Gaza. Các vấn đề trọng tâm gồm triển khai lực lượng an ninh quốc tế, thành lập ủy ban điều hành Gaza, rút quân Israel và giải giáp Hamas.
Israel coi yêu cầu giải giáp hoàn toàn là điều kiện then chốt và cảnh báo vấn đề này có thể trì hoãn tiến trình đàm phán. Tuy nhiên, ông Naim cho biết Hamas giữ quyền kháng cự nhưng sẵn sàng đặt vấn đề vũ khí sang một bên trong lộ trình hướng tới việc thành lập nhà nước Palestine. Ông gợi ý thời gian đình chiến kéo dài 5-10 năm để các cuộc thảo luận diễn ra và nhấn mạnh Hamas cởi mở với phương án đóng băng hoặc cất giữ vũ khí dưới sự bảo đảm của phía Palestine.
Ông Naim không cho biết liệu đề xuất này có đáp ứng được yêu cầu giải trừ vũ khí của Israel hay không. Kế hoạch ngừng bắn dựa trên đề xuất gồm 20 điểm do Tổng thống Donald Trump đưa ra và được Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc thông qua. Kế hoạch vẫn thiếu chi tiết, đòi hỏi các cuộc đàm phán kỹ thuật giữa Mỹ và nhóm quốc gia bảo trợ, gồm Qatar, Ai Cập và Thổ Nhĩ Kỳ.
Một trong những vấn đề trước mắt là cấu trúc và nhiệm vụ của lực lượng ổn định quốc tế. Một số nước bày tỏ sẵn sàng cử quân tham gia, nhưng thành phần và quyền hạn của lực lượng vẫn chưa được xác định. Ông Naim nói Hamas không chấp nhận việc lực lượng này tham gia giải trừ vũ khí và kỳ vọng lực lượng chỉ giám sát biên giới, báo cáo vi phạm và ngăn chặn leo thang.
Trong một dấu hiệu tiến triển, Hamas và Chính quyền Palestine đã thống nhất ứng viên đứng đầu ủy ban quản lý các hoạt động dân sự ở Gaza. Các nguồn tin Hamas cho biết đó là Bộ trưởng Y tế Majed Abu Ramadan. Ủy ban được xem là bước trung gian trước các thỏa thuận chính trị lớn hơn.
Giai đoạn đầu của thỏa thuận đối mặt với nhiều cáo buộc vi phạm. Israel nói Hamas kéo dài tiến trình trao con tin, trong khi giới chức y tế Palestine cho biết hơn 370 người đã thiệt mạng trong các cuộc tấn công của Israel kể từ khi ngừng bắn có hiệu lực. Ba binh sĩ Israel cũng đã thiệt mạng trong các vụ đụng độ với khoảng 200 tay súng Hamas bị cho là cố thủ dưới lòng đất trong phần Gaza do Israel kiểm soát.
Ông Naim nói Hamas không biết sự tồn tại của các tay súng này khi thỏa thuận được ký kết và cho rằng họ đã mất liên lạc với chỉ huy. Ông cáo buộc Israel từ chối các đề xuất nhằm giải quyết bế tắc và bổ sung nhiều điều kiện mới. Israel không xác nhận các cuộc đàm phán và nói đã tiêu diệt nhiều tay súng tại khu vực này.
Ông Naim cũng cáo buộc Israel không tuân thủ cam kết tăng viện trợ nhân đạo và mở lại cửa khẩu Rafah. Theo ông, phần lớn hàng hóa vào Gaza hiện thuộc về các thương nhân tư nhân, trong khi số đông người dân nghèo vẫn thiếu lương thực và nơi trú ẩn. Israel nói sẵn sàng mở lại Rafah nhưng chỉ cho người rời khỏi Gaza, điều mà Ai Cập và Palestine lo ngại sẽ mở đường cho việc ép người Gaza rời quê hương.
Vụ tấn công 7/10/2023 khiến hơn 1.200 người thiệt mạng và hơn 250 người bị bắt làm con tin, gây chấn động sâu sắc trong xã hội Israel. Chiến dịch đáp trả của Israel đã khiến hơn 70.000 người Palestine thiệt mạng và tàn phá phần lớn dải Gaza. Khi được hỏi liệu Hamas có hối tiếc vì hành động ngày 7/10, ông Naim cho biết sự kiện này diễn ra sau nhiều thập kỷ chính sách của Israel và gọi đây là hành động phòng vệ.