.jpg)
Trụ sở ngân hàng Euroclear tại Bỉ. Ảnh: AFP/Getty Images
Theo tờ Politico ngày 21/10, các nhà lãnh đạo EU dự kiến sẽ giao cho Ủy ban châu Âu nhiệm vụ soạn thảo một đề xuất pháp lý nhằm huy động khoảng 140 tỷ euro từ tài sản nhà nước Nga bị phong tỏa, nhằm hỗ trợ tài chính cho Ukraine trong hai đến ba năm tới. Kế hoạch này nếu được thông qua, sẽ đánh dấu bước đi quan trọng trong nỗ lực của EU nhằm duy trì hỗ trợ kinh tế cho Kiev trong bối cảnh tình hình xung đột kéo dài.
Ủy ban châu Âu, cơ quan hành pháp của khối, đã đưa ra ý tưởng này từ tháng 9 nhưng cần có sự chấp thuận của các nguyên thủ và người đứng đầu chính phủ các nước thành viên trước khi trình một đề xuất cụ thể. Dự kiến, vấn đề này sẽ được thảo luận tại cuộc họp Hội đồng châu Âu ở Brussels trong tuần này.
Các đại sứ EU đã thống nhất không chính thức về bản dự thảo kết luận của Hội đồng, trong đó kêu gọi Ủy ban trình đề xuất “dựa trên tinh thần đoàn kết và chia sẻ rủi ro phù hợp trong toàn khối”. Một nhà ngoại giao Bỉ cho biết văn bản này thể hiện “sự chấp thuận chính trị” cho phép Ủy ban tiến hành soạn thảo chi tiết kế hoạch sau cuộc họp.
Bỉ trước đó áp dụng cách tiếp cận thận trọng do nước này là nơi đặt trụ sở của Euroclear - tổ chức tài chính đang nắm giữ phần lớn tài sản Nga bị phong tỏa - và lo ngại các vấn đề pháp lý có thể phát sinh nếu tòa án buộc hoàn trả số tiền cho Moskva. Tuy nhiên, theo nguồn tin ngoại giao được Politico dẫn, Bỉ sẽ không phản đối việc kêu gọi Ủy ban đưa ra đề xuất chi tiết. Một nhà ngoại giao EU khác cũng cho rằng khả năng Bỉ gây trở ngại trong Hội đồng châu Âu là không đáng kể.
Đối với Ukraine, kế hoạch này được xem là yếu tố quan trọng nhằm bảo đảm nguồn tài chính trong trung hạn. Nếu không có khoản vay từ EU, Kiev có thể phải đối mặt với thâm hụt ngân sách khoảng 60 tỷ USD trong hai năm tới. Trong bối cảnh viện trợ từ Mỹ có dấu hiệu suy giảm, các quan chức châu Âu cho rằng việc thông qua cơ chế vay mới có thể giúp củng cố vị thế của Ukraine trong các cuộc đàm phán với Nga.
Một nhà ngoại giao EU nhận định: “Khoản vay này có thể gửi đi thông điệp rằng Ukraine sẽ duy trì được khả năng tài chính trong những năm tới”. Việc bảo đảm được nguồn hỗ trợ này trước thềm cuộc gặp giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin tại Budapest trong những tuần tới được xem là có ý nghĩa chính trị đáng kể đối với Kiev.
Ủy ban châu Âu tin rằng họ có thể xây dựng một khuôn khổ pháp lý phù hợp để tránh bị cáo buộc là “tịch thu tài sản” của Nga. Theo kế hoạch, lợi nhuận thu được từ các khoản đầu tư mà Euroclear đang quản lý - chủ yếu là trái phiếu chính phủ phương Tây đã đáo hạn - sẽ được chuyển vào tài khoản tại Ngân hàng Trung ương châu Âu, sau đó phân bổ cho Ukraine. Brussels lập luận rằng cơ chế này không đồng nghĩa với việc tịch thu tài sản, vì Nga vẫn có thể lấy lại tiền nếu đồng ý chi trả bồi thường sau xung đột, dù khả năng này được đánh giá là thấp.
Để kế hoạch có thể được thực thi, Ủy ban vẫn cần đạt được sự ủng hộ của Thủ tướng Bỉ Bart De Wever, người từng bày tỏ lo ngại rằng Bỉ có thể phải chịu trách nhiệm thanh toán nếu tòa án buộc EU trả lại tài sản cho Nga. Nhằm xoa dịu những lo ngại của Bỉ, Ủy ban đã đề xuất một số biện pháp bảo đảm, bao gồm việc mở rộng phạm vi sử dụng 25 tỷ euro tài sản Nga bị phong tỏa tại các ngân hàng khác trong khối, cũng như thiết lập mạng lưới an toàn tài chính để hỗ trợ các quốc gia thành viên nếu rủi ro pháp lý phát sinh.
Một nhà ngoại giao Bỉ cho biết, dù những biện pháp bảo đảm hiện tại “chưa giải đáp toàn bộ các quan ngại” của Brussels, nhưng Bỉ “đã thể hiện mức độ thiện chí cao nhất nhằm đạt được thỏa hiệp khi đề xuất chính thức được trình lên”.