Tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu họp báo tại Nhà Trắng, Washington, D.C. Ảnh: THX/TTXVN
Theo Wall Street Journal ngày 3/2, quyết định áp thuế quan của Tổng thống Donald Trump đối với Canada và Mexico đã mở ra một chương mới trong chính sách thương mại của Mỹ, nơi ranh giới giữa đồng minh và đối thủ trở nên mờ nhạt.
Mức thuế 25% áp dụng cho Canada và Mexico, cùng với mức thuế 10% đối với Trung Quốc, được Tổng thống Trump giải thích là nhằm ngăn chặn dòng chảy ma túy fentanyl và người di cư bất hợp pháp. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cho rằng đây có thể chỉ là cái cớ cho những mục tiêu lớn hơn, dài hạn hơn của ông.
Philip Verleger, nhà phân tích năng lượng kỳ cựu, nhận định: "Ông Trump có ý định làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại bằng cách làm giảm sức mạnh của mọi quốc gia khác. Hợp tác không phải là mục tiêu, trọng tâm của ông ấy là thống trị".
Khác biệt so với nhiệm kỳ đầu
So với nhiệm kỳ đầu, chiến lược thuế quan lần này của Tổng thống Trump có nhiều điểm khác biệt đáng chú ý. Theo chuyên gia Erica York tại Tax Foundation, nếu trước đây, phần lớn trong số 380 tỷ USD hàng nhập khẩu chịu thuế đến từ Trung Quốc, thì giờ đây con số này đã tăng lên khoảng 1,4 nghìn tỷ USD - chủ yếu từ các đồng minh của Mỹ.
Ông Trump cũng sử dụng công cụ pháp lý mạnh mẽ hơn - Đạo luật Quyền hạn Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế, vốn thường chỉ áp dụng cho khủng bố và các quốc gia đối địch. Điều này cho phép ông Trump tiến hành "chiến tranh kinh tế" mà hầu như không cần thông báo, giám sát hoặc thời hạn.
Trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump, cuộc chiến thương mại tập trung chủ yếu vào việc sử dụng mối đe dọa về thuế quan để thuyết phục Canada, Mexico, Nhật Bản và Hàn Quốc sửa đổi các thỏa thuận thương mại hiện có mà ông Trump cho là không công bằng và là nguồn gốc của thâm hụt thương mại.
Nhưng hiện tại, Tổng thống Trump đang coi thuế quan là một công cụ đa năng để đạt được một loạt các mục tiêu kinh tế, chính trị và chiến lược. "Các chính quyền trước đã không tận dụng được sự kết hợp giữa sức mạnh đặc biệt của nước Mỹ và vai trò độc đáo của nước này trong thương mại thế giới để thúc đẩy lợi ích an ninh của người dân Mỹ. Tổng thống Trump thì không", Nhà Trắng cho biết hôm 1/2.
Tác động
Ngân hàng đầu tư đa quốc gia Mỹ Goldman Sachs ước tính nếu duy trì thuế quan với Canada và Mexico, lạm phát tiêu dùng ở Mỹ sẽ tăng 0,7% và GDP giảm 0,4%. Riêng với ngành ô tô, Ngân hàng Deutsche dự báo mức thuế 25% sẽ làm tăng giá xe mới trung bình tại Mỹ thêm 1.300 USD và giảm doanh số bán hàng khoảng 3 triệu chiếc mỗi năm.
Trước bối cảnh đó, tại Canada, Thủ tướng Justin Trudeau đã kêu gọi người dân ưu tiên mua sản phẩm nội địa và du lịch trong nước. Đáng chú ý, các đảng phái chính trị Canada, dù đối lập, đều thống nhất về việc cần trả đũa. Pierre Poilievre, lãnh đạo đảng Bảo thủ, đề xuất chuyển hướng "từ thương mại Bắc-Nam sang Đông-Tây" để giảm phụ thuộc.
Ở Mexico, cuộc thăm dò của BGC Ulises Beltrán y Asociados cho thấy 70% người dân ủng hộ lập trường cứng rắn của Tổng thống Claudia Sheinbaum đối với chính quyền Trump và 75% hài lòng với cách bà xử lý vấn đề.
Michael Froman, cựu Đại sứ thương mại dưới thời Tổng thống Barack Obama, hiện là Chủ tịch Hội đồng Quan hệ Đối ngoại (CFR), cảnh báo chính sách ép buộc "có xu hướng đẩy các quốc gia theo hướng ngược lại, thay vì khuyến khích họ xích lại gần Mỹ".
Có thể thấy với cách tiếp cận mới trên, Tổng thống Trump dường như đang đặt cược rằng các nước láng giềng sẽ phải nhượng bộ do có quá nhiều lợi ích kinh tế với Mỹ. Tuy nhiên, những phản ứng ban đầu cho thấy điều ngược lại đang diễn ra, khi cả Canada và Mexico đều thể hiện quyết tâm đối đầu, bất chấp thiệt hại kinh tế có thể xảy ra.