Kim loại quý được sử dụng vào nhiều mục đích khác nhau trong lĩnh vực y tế. Ảnh: Getty Images
Theo hãng tin RT (Nga), khi đại dịch COVID-19 bùng phát trên toàn cầu vào mùa xuân 2020, các nhà đầu tư đã đổ xô vào các loại kim loại quý như một cách tìm đến kênh đầu tư an toàn. Do đó, giá vàng đã tăng lên hơn 2.000 USD vào đầu tháng 8/2020, tăng hơn 30% so với đầu năm. Giá bạc cũng tăng hơn 50% so với cùng kỳ, phản ánh mối tương quan chung giữa các kim loại quý trong giai đoạn thị trường tài chính biến động mạnh vì đại dịch COVID-19. Song bên cạnh giá trị là kênh đầu tư, vàng bạc và bạch kim còn những công dụng khác.
Vàng, bạc và bạch kim trong cuộc chiến chống COVID-19
Các nhà nghiên cứu đã phát triển các loại thuốc và xét nghiệm sử dụng bạc để phát hiện và ngăn ngừa virus SARS-CoV-2.
Xét nghiệm huyết thanh học, một loại xét nghiệm máu, sử dụng các phân tử nano của vàng và bạc để nhanh chóng xác định các kháng nguyên tồn tại trong máu của bệnh nhân. Điều này rất quan trọng trong việc xác định người bệnh có khả năng lây lan virus hay không, đồng thời đảm bảo rằng huyết tương hiến tặng liệu có an toàn để điều trị cho người bệnh hay.
Ngoài công dụng chẩn đoán và điều trị bệnh COVID-19, một lượng bạc nhỏ trong vải của một số loại khẩu trang, dù không có khả năng ngăn virus SARS-CoV-2, nhưng cũng có tác dụng ngăn ngừa các vi khuẩn khác và khử mùi hôi. Điều này giúp ích cho con người khi phải đeo khẩu trang trong thời gian dài.
Bạc cũng đã được sử dụng hàng nghìn năm để ngăn ngừa nhiễm trùng do vi sinh vật và là chất kháng khuẩn quan trọng nhất được sử dụng trước khi thuốc kháng sinh ra đời.
Đại dịch COVID-19 cũng làm nổi bật nhu cầu sử dụng kim loại quý trong việc chăm sóc sức khỏe. Xu hướng này thậm chí sẽ tiếp tục phát triển trong tương lai gần khi dân số tiếp tục già đi. Chi tiêu y tế quốc gia của Mỹ dự kiến tăng lên 19,4% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) vào năm 2023, tương đương 6 nghìn tỉ USD/năm, thể hiện sự thay đổi chi tiêu theo thế hệ. Do các thuộc tính vật lý độc đáo của kim loại quý, nên chúng được cho là sẽ đóng vai trò lớn trong sự thay đổi này.
Vàng và bạch kim trong cuộc chiến chống bệnh ung thư
Ngày nay, một số căn bệnh ung thư cũng được điều trị bằng việc sử dụng vàng và bạch kim.
Vì đặc tính tự nhiên của các kim loại là làm chậm sự phát triển của các tế bào, cả những tế bào khỏe mạnh và ung thư, bạch kim từ lâu đã được sử dụng trong điều trị hóa trị, bao gồm cả trong các loại thuốc điều trị bệnh ung thư cisplatin và carboplatin. Tuy nhiên, một nhược điểm của các loại thuốc điều chế từ bạch kim này là tính không đặc hiệu của chúng, điều này gây ra một số tác dụng phụ bất lợi trong hóa trị, như rụng tóc.
Bên cạnh bạch kim, các hạt nano vàng đã trở thành trọng tâm của một loại điều trị mới. Các nhà nghiên cứu đang thử nghiệm liệu pháp sử dụng các vỏ nano vàng - silica để ngăn chặn các tế bào ung thư phát triển ra các khu vực khác của cơ thể. Tương tự như phương pháp điều trị bằng bạch kim, về cơ bản, các hạt nano vàng sẽ phá hủy các tế bào gây bệnh, song nó có hiệu quả hơn trong việc tiêu diệt các tế bào không mong muốn. Phương pháp điều trị này mang lại đầy hứa hẹn đối với ung thư tuyến tiền liệt, căn bệnh ảnh hưởng đến khoảng 11% nam giới.
Sử dụng kim loại quý để điều trị bổ sung
Các hạt nano vàng hỗ trợ phát triển thuốc và hệ thống phân phối thuốc. Ảnh: RT
Các hạt nano vàng, những hạt có kích thước từ 1 nm đến 100 nm, được sản xuất từ vàng nguyên chất, cũng cho thấy tiềm năng trong việc xét nghiệm và điều trị HIV/AIDS. Trong một nghiên cứu, các nhà khoa học đã phát hiện ra virus HIV nhờ các hạt nano này, ngay cả trong những trường hợp chúng ít phát triển. Điều này mang lại hy vọng phát hiện bệnh sớm hơn. Trong một nghiên cứu ban đầu trên những con khỉ bị nhiễm virus giống HIV, các hạt nano vàng đã làm giảm số lượng tế bào nhiễm bệnh. Mặc dù vẫn còn rất sớm để khẳng định kết quả nghiên cứu, tuy nhiên, phát hiện cũng cho thấy một số tiềm năng điều trị bệnh đầy hứa hẹn.
Ngoài ra, vàng còn có đặc tính chống viêm giúp giảm viêm và đau khớp. Đồng thời, các chế phẩm từ vàng cũng được biết đến là một trong những phương pháp điều trị ban đầu cho bệnh viêm khớp dạng thấp. Vàng cũng được sử dụng trong các xét nghiệm nhanh về bệnh sốt rét, cho phép các bác sĩ xét nghiệm bệnh trong vòng 20 phút.
Vai trò của kim loại quý trong công nghệ y tế
Do đặc tính chống vi khuẩn, nên vi trùng không lây lan trên bề mặt bạc. Điều này khiến bạc trở thành một thành phần lý tưởng trong nhiều thiết bị và công cụ y tế. Trên thực tế, bạc hữu ích trong các thiết bị y tế hơn là thuốc vì độc tính của nó. Quá nhiều bạc trong cơ thể có thể gây ra chứng sạm da do bạc được gọi là Argyria.
Nhưng trong lĩnh vực công nghệ y tế, bạc có một vị trí đặc biệt vì đặc tính chống khuẩn này. Staphylococcus aureus là một loại vi khuẩn nguy hiểm và có khả năng lây nhiễm cao, thường lây lan nhanh chóng trong các bệnh viện. Để hạn chế sự lây lan này, các bệnh viện thường sử dụng thiết bị y tế lót bạc, từ dụng cụ phẫu thuật, ống nghe cho đến bàn ghế.
Bạch kim cũng được sử dụng rộng rãi trong việc sản xuất các thiết bị y tế, bao gồm cả ống đỡ động mạch, máy tạo nhịp tim và ống thông. Bạch kim làm giảm khả năng cơ thể từ chối tiếp nhận các thiết bị y tế.
Bạch kim là một thành phần quan trọng trong máy khử rung tim cấy ghép. Nguồn: Johnson
Bạch kim cũng đóng một vai trò quan trọng trong các thiết bị điều hòa thần kinh, giúp điều trị tình trạng thần kinh của bệnh nhân Parkinson, bằng cách gửi tín hiệu xung điện đến hệ thống thần kinh trung ương.
Lĩnh vực chăm sóc sức khỏe chiếm khoảng 3-5% tổng thị trường kim loại quý. Tuy nhiên, khi xã hội của chúng ta già đi và nhu cầu về các ứng dụng chăm sóc sức khỏe tăng lên, việc sử dụng kim loại quý trong y học sẽ tiếp tục phát triển. Sự đóng góp của kim loại quý trong việc ngăn ngừa và điều trị bệnh đã cho thấy giá trị to lớn và vai trò quan trọng mà chúng mang lại.