Chuyên gia đánh giá cao việc Việt Nam thúc đẩy hợp tác phòng, chống dịch COVID-19

Trả lời phỏng vấn phóng viên TTXVN tại Singapore, Thạc sỹ Hoàng Thị Hà, chuyên gia của Viện trên, nhận định Hội nghị Cấp cao trực tuyến ASEAN và ASEAN+3 ngày 14/4 là kết quả của nỗ lực điều phối của nước Chủ tịch Việt Nam, cũng như công tác chuẩn bị trong 3 tháng qua ở các cấp làm việc và cấp bộ trưởng của các ngành liên quan trong ASEAN, đặc biệt là y tế, ngoại giao, quốc phòng, và kinh tế.

Bà nhấn mạnh 2 hội nghị đã gửi đi thông điệp mạnh mẽ về tầm quan trọng của việc chia sẻ thông tin, phối hợp hành động và hợp tác khu vực trước hết trong phòng chống dịch. Các nước ASEAN sẽ được hưởng lợi từ việc hợp tác chặt chẽ với 3 nước đối tác, vốn có nguồn lực lớn về công nghệ, y tế và tài chính để đối phó với dịch. Ngoài ưu tiên hàng đầu về y tế, những ưu tư về mặt kinh tế cũng được thể hiện rõ nét tại 2 hội nghị. Điều này xuất phát từ thực tế là các quốc gia khu vực Đông Á có sự kết nối và phụ thuộc lẫn nhau sâu sắc về thương mại, đầu tư, du lịch và giao lưu nhân dân.

Trước mắt, việc thông quan hàng hóa và chuỗi cung ứng khu vực đang gặp nhiều cản trở do các biện pháp đóng cửa biên giới, giãn cách xã hội, hạn chế đi lại, cắt giảm đường bay, và đặc biệt là quyết định hạn chế xuất khẩu các mặt hàng lương thực và y tế chiến lược ở nhiều quốc gia. Bởi vậy, quyết định tại Hội nghị Cấp cao ASEAN về bảo đảm kết nối chuỗi cung ứng, đặc biệt đối với nhu yếu phẩm, là rất quan trọng.

Việc thực hiện quyết định này không dễ dàng trong bối cảnh khủng hoảng hiện nay, khi diễn biến dịch còn phức tạp và nguyên tắc quốc gia tự cứu được đặt lên trên hết. Tuy nhiên, nếu được thực hiện, điều này có ý nghĩa quan trọng với đoàn kết ASEAN bởi “một miếng khi đói bằng một gói khi no”. Đây là sự thể hiện cao nhất của tinh thần “Tư duy Cộng đồng, Hành động Cộng đồng” mà Việt Nam đang tích cực thúc đẩy trong ASEAN.

Ngoài ra, Hội nghị Cấp cao ASEAN cũng đồng ý với một số biện pháp cụ thể về hợp tác khu vực trong phòng chống dịch, như xem xét thành lập Quỹ ASEAN Ứng phó Dịch COVID-19, và nâng cấp khả năng ứng phó dịch bệnh của các cơ chế khu vực vốn lâu nay thiên về ứng phó thiên tai.

Theo chuyên gia Hoàng Thị Hà, đại dịch COVID-19 đặt ra phép thử cao nhất với chủ đề “ASEAN Gắn kết và Chủ động Thích ứng” của nhiệm kỳ Việt Nam làm Chủ tịch ASEAN, vì đây không chỉ là một đại dịch đối với sức khỏe cộng đồng mà còn gây khủng hoảng kinh tế và đứt gãy kết nối khu vực và toàn cầu. Lần đầu tiên trong lịch sử, các nước thành viên phải đóng cửa biên giới với nhau, hạn chế đi lại của người dân trong khu vực.

Trong bối cảnh đó, Việt Nam đã tích cực nêu cao tinh thần đoàn kết ASEAN và chủ động đưa ra nhiều sáng kiến cụ thể nhằm thúc đẩy hợp tác ASEAN phòng chống dịch. Ngày 14/2, Việt Nam đã sớm ra Tuyên bố Chủ tịch ASEAN nhấn mạnh tính cấp thiết của bùng phát dịch, đồng thời đề xuất phối hợp hành động thông qua chia sẻ thông tin dịch tễ kịp thời, hỗ trợ lãnh sự cho công dân ASEAN và phối hợp trong công tác kiểm tra y tế tại các cửa khẩu.

Ngoài ra, với sự tham gia ngay từ đầu của kênh quốc phòng, sáng kiến của Việt Nam về Diễn tập trực tuyến phòng chống dịch giữa quân y các nước ASEAN sẽ sớm được triển khai. Các Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN hồi giữa tháng 2 và Bộ trưởng Kinh tế ASEAN đầu tháng 3 cũng có những tuyên bố nhấn mạnh tầm quan trọng của ứng phó tập thể của ASEAN trong phòng chống dịch. Kênh y tế ASEAN cũng liên tục chia sẻ thông tin định kỳ về tình hình dịch ở từng nước thành viên.

Tiếp đó, Việt Nam phát huy vai trò của Hội đồng Điều phối ASEAN thông các cuộc họp trực tiếp và trực tuyến của Hội đồng này, đồng thời thành lập nhóm quan chức cấp cao ASEAN bao gồm các kênh ngoại giao, kinh tế, giao thông, tài chính, thông tin, quốc phòng và xuất nhập cảnh, nhằm phối hợp đa ngành trong ứng phó với COVID-19 giữa các nước thành viên ASEAN. Hội đồng Điều phối ASEAN và nhóm liên ngành này sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo thực hiện các quyết định của Hội nghị Cấp cao ASEAN ngày 14/4 về hợp tác khu vực phòng chống dịch. Thứ ba, Việt Nam luôn ý thức được tầm quan trọng của việc duy trì và thúc đẩy hợp tác quốc tế thông qua kênh ASEAN, đặc biệt với các nước Đối thoại và trong khuôn khổ ASEAN+3. Điều này trước hết có ý nghĩa thiết thực trên phương diện y tế nhằm trao đổi thông tin kịp thời về việc nghiên cứu, sản xuất và cung cấp thuốc điều trị và vaccine chống COVID-19.

Ngoài ra, trong bối cảnh các nước trong và ngoài ASEAN đều đóng cửa vì dịch bệnh, kiên trì hợp tác quốc tế có tầm quan trọng dài hạn về mặt kinh tế cũng như địa chính trị, góp phần hạn chế tối đa những đứt gãy trong chuỗi cung ứng, khôi phục thương mại và đầu tư quốc tế hậu dịch một cách nhanh chóng, và duy trì cấu trúc khu vực mở, thu nạp.

Về công tác phòng chống dịch COVID-19 của Việt Nam, Thạc sĩ Hoàng Thị Hà đánh giá nỗ lực của Việt Nam là thực sự ấn tượng, tạo được lòng tin của người dân trong nước và sự quan tâm, khen ngợi của quốc tế. Bài học từ dịch viêm đường hô hấp cấp SARS nhiều năm trước cũng góp phần tăng cường ý thức và năng lực chống dịch sớm từ phía Việt Nam. Trong quá trình phòng chống dịch, Việt Nam đã học hỏi kinh nghiệm thực tiễn của các nước, đặc biệt ở Đông Á, nhưng có những điều chỉnh linh hoạt và quyết đoán chính trị cho phù hợp với đặc thù của đất nước.

Một điểm nổi bật khác là Việt Nam đã huy động toàn bộ hệ thống chính trị vào cuộc để chống dịch, với sự ủng hộ cao của người dân. Khảo sát của công ty nghiên cứu thị trường Dalia ngày 1/4 cho thấy mức độ tin tưởng của người dân Việt Nam đối với các biện pháp chống dịch của chính phủ là cao nhất trong số 45 quốc gia được khảo sát với 62% (Singapore đứng thứ tư với 57%). Đặc biệt, quân đội Việt Nam là một trong những lực lượng quan trọng, đi đầu trong việc chống dịch, giúp tăng cường năng lực cung cấp hậu cần và cơ sở cách ly tập trung, củng cố công tác biên phòng, và truy xuất hành trình trên diện rộng và truy xuất tiếp xúc gần với người nhiễm. 

Cuối cùng, chuyên gia trên nhấn mạnh dù vẫn là một nước nghèo với nguồn lực hạn chế, chính sách phòng chống dịch của Việt Nam được xem là rất thân thiện với người nghèo và người nước ngoài, so với nhiều quốc gia phát triển khác. Điều này thực sự góp phần nâng cao uy tín của đất nước trong cộng đồng quốc tế.