Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen. Ảnh: THX/TTXVN
Phát biểu trước Nghị viện châu Âu ngày 8/10, bà von der Leyen cho biết: “Điều gì đó mới và nguy hiểm đang xảy ra trên bầu trời của chúng ta. Chỉ trong hai tuần qua, máy bay chiến đấu MiG đã vi phạm không phận Estonia, và thiết bị bay không người lái đã xuất hiện trên các khu vực trọng yếu ở Bỉ, Ba Lan, Romania, Đan Mạch và Đức. Các chuyến bay bị đình chỉ, máy bay phản lực được điều động, và nhiều biện pháp đối phó đã được triển khai để đảm bảo an toàn cho người dân. Đây là một phần trong mô hình đe dọa ngày càng đáng lo ngại”.
Theo tờ Politico, Nghị viện châu Âu đang chuẩn bị thông qua một nghị quyết cảnh báo về việc “các đặc vụ Nga” có thể sử dụng UAV để gây rối hệ thống hàng không khu vực. Tuy nhiên, các chuyên gia hàng không lưu ý rằng, các vụ UAV xâm nhập không phải là hiện tượng mới và đã gia tăng đều đặn trong nhiều năm qua.
Một số vụ việc được cho là có liên quan đến Nga, như trường hợp UAV quân sự bay qua lãnh thổ Ba Lan và Romania. Tuy nhiên, nhiều sự cố khác khó xác định nguồn gốc. Một công ty quốc phòng ở Bỉ cho biết đã ghi nhận sự gia tăng đáng kể số UAV lạ xuất hiện gần khu vực nhà máy. Các UAV không rõ xuất xứ cũng buộc các sân bay tại Đan Mạch, Na Uy và Đức phải tạm thời đóng cửa.
Bà von der Leyen nhấn mạnh: “Một vụ có thể là sai sót. Hai vụ là trùng hợp. Nhưng ba, năm, mười vụ - đó là một chiến dịch có chủ đích trong vùng xám chống lại châu Âu. Và châu Âu phải đáp trả”.
Theo Cơ quan An toàn Hàng không Liên minh châu Âu (EASA), số vụ UAV xâm nhập không phận tăng từ khoảng 500 vụ mỗi năm năm 2015 lên gần 2.000 vụ năm 2019. Tuy nhiên, cơ quan này cho biết việc thu thập dữ liệu đầy đủ rất khó khăn, bởi các hệ thống kiểm soát không lưu truyền thống được thiết kế để phát hiện máy bay lớn, chứ không phải các thiết bị nhỏ bằng sợi carbon.
Ông Frederic Deleau, Phó Chủ tịch khu vực châu Âu của Liên đoàn Kiểm soát viên Không lưu Quốc tế, cho biết nhiều sân bay đã lắp đặt công nghệ phát hiện UAV chuyên dụng như radar tần số vô tuyến, camera quang học, cảm biến âm thanh, nhưng “chưa có công nghệ nào đảm bảo phát hiện toàn diện và đáng tin cậy”.
Chuyên gia hàng không Sander Starreveld cho biết, từ đầu những năm 2010, việc nhập khẩu và sử dụng UAV dân dụng gia tăng nhanh chóng đã kéo theo số vụ xâm nhập không phận tăng mạnh. Ban đầu, phần lớn các sự cố xuất phát từ thiếu hiểu biết hoặc bất cẩn của người điều khiển, song gần đây, nhiều UAV có dấu hiệu được sử dụng có chủ đích nhằm gây gián đoạn hoạt động hàng không. Ông nhận định: “Điều này cho thấy yếu tố cố ý và hành vi phá hoại có tổ chức đang ngày càng gia tăng”.
Theo công ty an toàn hàng không JACDEC, trong thập kỷ qua, thế giới ghi nhận 25 vụ va chạm giữa UAV và máy bay dân dụng, tuy không gây thương vong nhưng tiềm ẩn nguy cơ nghiêm trọng. Giám đốc JACDEC Jan-Arwed Richter cảnh báo: “Các UAV chuyên dụng có thể nặng và chứa nhiều linh kiện kim loại, có khả năng gây hỏng động cơ hoặc làm thủng cánh máy bay nếu va chạm ở tốc độ cao”.
Tác động của các vụ xâm nhập này đối với ngành hàng không là không nhỏ. Bà Ourania Georgoutsakou, Giám đốc điều hành Hiệp hội Hàng không vì châu Âu, nhận định: “Mỗi sự cố UAV, dù ở đâu, đều gây thiệt hại đáng kể cho sân bay, hãng hàng không và hành khách, làm gián đoạn lịch trình và phát sinh chi phí ngoài dự kiến”.
Chỉ trong quý III/2024, công ty SkeyDrone giám sát không phận sân bay Brussels đã phát hiện 180 UAV trái phép gần đường băng, trong đó có 84 vụ trong “vùng đỏ” nhạy cảm. Tại Đức, sân bay Munich phải đóng cửa đêm 2/10 sau khi phát hiện nhiều UAV, khiến 17 chuyến bay bị hủy và 15 chuyến khác phải đổi hướng.
Nghị sĩ châu Âu Jan-Christoph Oetjen nhận định, các UAV “không phải lúc nào cũng là mối đe dọa nghiêm trọng”, nhưng hiện tượng này thu hút sự chú ý lớn do bối cảnh căng thẳng địa chính trị và các rủi ro an ninh ngày càng tăng.
Về phía Moskva, theo hãng tin TASS, Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov bác bỏ các cáo buộc liên quan đến việc Nga đứng sau các vụ UAV xâm nhập không phận châu Âu, cho rằng những cáo buộc này là “vô căn cứ và phóng đại”. Ông Peskov nhấn mạnh: “Nhiều chính trị gia châu Âu giờ sẵn sàng đổ lỗi cho Nga về bất kỳ vấn đề nào mà không có bằng chứng và mang tính hệ thống”