Tổng thống Nga Vladimir Putin (trái) và Tổng thống Kazakhstan Kassym-Jomart Tokayev tại cuộc gặp ở Astana, Kazakhstan, ngày 9/11/2023. Ảnh: AFP/TTXVN
Theo hãng thông tấn TASS (Nga) ngày 4/10, căng thẳng thương mại giữa Nga và Kazakhstan đang trở nên rõ rệt hơn khi hai nước gặp phải các vấn đề liên quan đến việc vận chuyển ngũ cốc. Nga đã tạm dừng nhập khẩu ngũ cốc và các sản phẩm chế biến từ Kazakhstan vào lãnh thổ của mình. Điều này đã khiến các nhà sản xuất Kazakhstan cảm thấy bị tổn thương và gọi đây là sự khởi đầu của một cuộc chiến thương mại. Họ cho rằng hành động của Nga là phản ứng đối với lệnh cấm nhập khẩu lúa mì từ Nga của Kazakhstan có hiệu lực đến ngày 1/1/2025.
Các nhà sản xuất Nga đã giải thích rằng việc tạm dừng nhập khẩu này là do lo ngại về an toàn vệ sinh thực vật. Tuy nhiên, việc này đã tạo ra nhiều khó khăn cho các nhà xuất khẩu ngũ cốc Kazakhstan, đặc biệt là trong quá trình vận chuyển qua Nga sang Thổ Nhĩ Kỳ và các thị trường châu Âu. Các chuyên gia đã cảnh báo rằng tranh chấp này có thể leo thang thành một cuộc xung đột thương mại lớn giữa hai quốc gia láng giềng.
Đại diện của Liên minh Ngũ cốc Kazakhstan Evgeny Karabanov nhận định rằng tình hình hiện tại có thể dẫn đến một cuộc chiến tranh thương mại chính thức. Ông cho biết: "Chính quyền Kazakhstan có hai lựa chọn: hoặc dỡ bỏ lệnh cấm nhập khẩu lúa mì của Nga, hoặc áp đặt lệnh cấm nhập khẩu bột mì, các sản phẩm từ sữa, thịt và các sản phẩm khác". Ông Karabanov nhấn mạnh rằng Kazakhstan cần phải cân nhắc kỹ lưỡng trước khi đưa ra quyết định, bởi vì nếu áp dụng lệnh cấm, Nga cũng có thể đáp trả bằng cách ngừng vận chuyển than, dầu và các sản phẩm từ dầu, điều này sẽ tạo ra hậu quả nghiêm trọng cho cả hai bên.
Trong bối cảnh này, Kazakhstan đang chuẩn bị cho một vụ thu hoạch ngũ cốc lớn, ước tính lên đến 17 triệu tấn. Trong số này, khoảng 2 triệu tấn sẽ đủ cho nhu cầu trong nước, còn lại sẽ được xuất khẩu sang các nước như Uzbekistan, Tajikistan, Turkmenistan, Afghanistan và Trung Quốc, dự kiến sẽ là những thị trường chính. Vấn đề là liệu Kazakhstan có thể xuất khẩu một lượng lớn như vậy trong bối cảnh hiện tại hay không, khi mà những rào cản thương mại đang gia tăng.
Chuyên gia Elena Kuzmina từ Trung tâm Nghiên cứu Hậu Xô Viết tại Viện nghiên cứu quốc gia Primakov về kinh tế thế giới và quan hệ quốc tế thuộc Viện Hàn lâm khoa học Nga" (IMEMO RAS) đã bình luận rằng tình hình hiện tại không đáp ứng được định nghĩa về một cuộc chiến tranh thương mại. Bà chỉ ra rằng vấn đề này phức tạp hơn nhiều và không phải mới xuất hiện gần đây. "Kazakhstan cần xem xét lại lệnh cấm nhập khẩu lúa mì của Nga cho cả thị trường trong nước và quá cảnh", bà Kuzmina nhấn mạnh. Điều này cho thấy rằng cả hai nước đều cần tìm ra giải pháp hợp lý để tránh việc căng thẳng leo thang và gây ảnh hưởng đến nền kinh tế của cả hai bên.
Tuy nhiên, tình hình hiện tại vẫn đang diễn ra trong bối cảnh sự cạnh tranh gia tăng giữa các nhà sản xuất ngũ cốc. Trong đại dịch năm 2020, Kazakhstan đã ngừng xuất khẩu ngũ cốc sang các nước Trung Á và điều này đã tạo cơ hội cho Nga chiếm lĩnh thị trường. Hậu quả là, Kazakhstan gặp khó khăn trong việc khôi phục xuất khẩu ngũ cốc sang các nước này.