Dâu tây trái vụ ở Nhật Bản đem lại giá cao, nhưng chi phí tốn kém, trong đó có ảnh hưởng tới môi trường. Ảnh: New York Times
Bánh quy dâu tây. Bánh mochi dâu tây. Dâu tây đang là mốt!
Nghe có vẻ giống như đang vụ dâu mùa hè. Nhưng ở Nhật Bản, vụ thu hoạch dâu tây đạt đỉnh điểm vào mùa đông - mùa của những quả dâu tây đẹp như tranh vẽ, loại dâu tây nguyên sơ nhất được bán với giá hàng trăm đô la cho vài quả để làm quà tặng đặc biệt.
Dâu tây của Nhật Bản phải chịu thuế môi trường. Để tạo ra một mùa xuân nhân tạo trong những tháng mùa đông, nông dân trồng dâu tây ngon trái mùa trong những nhà kính khổng lồ được sưởi ấm bằng những lò sưởi khổng lồ, ngốn khí đốt và dầu hỏa.
Satoko Yoshimura, một nông dân trồng dâu tây ở Minoh, ngoại ô Osaka, cho biết: “Chúng tôi đã đạt đến mức mà nhiều người nghĩ rằng việc có dâu tây vào mùa đông là đương nhiên". Cô Satoko đã phải dùng dầu hỏa để sưởi ấm nhà kính của họ khi nhiệt độ giảm xuống dưới mức đóng băng.
Nhưng khi phải tiếp tục đổ đầy nhiên liệu vào máy sưởi, Satoko cũng tự băn khoăn: "Chúng ta đang làm gì thế này?"
Trái cây và rau củ được trồng tự nhiên trong nhà kính trên khắp thế giới. Tuy nhiên, ngành công nghiệp dâu tây Nhật Bản đã đạt đến mức mà hầu hết nông dân đã ngừng trồng dâu tây trong những tháng ấm hơn, khi sản phẩm ít sinh lợi hơn. Thay vào đó, Nhật Bản nhập khẩu phần lớn nguồn cung dâu tây trong mùa hè, để dành nguồn lực cho mùa đông, mùa mà trái dâu tây trở nên quý hơn, có giá trị cao hơn.
Cho đến vài thập kỷ trước, mùa dâu tây ở Nhật Bản bắt đầu vào mùa xuân và kéo dài đến đầu mùa hè. Nhưng theo truyền thống, thị trường Nhật Bản đánh giá cao các sản phẩm đầu vụ, hay còn gọi là “Hatsumono”, từ cá ngừ, gạo đến trà. Một loại cây trồng là "Hatsumono" có thể mang lại mức giá gấp nhiều lần giá bình thường và thậm chí gây ra cơn sốt trên các phương tiện truyền thông.
Khi nền kinh tế tiêu dùng của đất nước được đà phát triển, cuộc đua Hatsumono đã lan sang dâu tây. Các trang trại bắt đầu cạnh tranh với nhau để đưa dâu ra thị trường sớm hơn trong năm.
Ngày nay, dâu tây là một mặt hàng Giáng sinh quan trọng ở Nhật Bản, tô điểm cho những chiếc bánh Giáng sinh được bán trên khắp đất nước trong suốt tháng 12. Ông Miyazaki, Giám đốc Ichigo Tech, một công ty kinh doanh dâu tây, cho biết một số nông dân đã bắt đầu giao những quả dâu tây đầu tiên của mùa vụ vào tháng 11.
Dây tây trong mùa đông lạnh giá ở Nhật là một mặt hàng được ưa chuộng. Ảnh: New York Times
Việc Nhật Bản chuyển sang trồng dâu tây trong thời tiết lạnh giá đã khiến vụ dâu tây tốn nhiều năng lượng hơn đáng kể. Theo các phân tích về phát thải khí nhà kính liên quan đến các sản phẩm khác nhau ở Nhật Bản, phát thải khí nhà kính của trồng dâu tây gấp khoảng 8 lần so với nho và hơn 10 lần so với quýt.
Naoki Yoshikawa, nhà nghiên cứu khoa học môi trường tại Đại học tỉnh Shiga ở miền Tây Nhật Bản, cho biết: “Tất cả đều bắt nguồn từ việc sưởi ấm. Chúng tôi đã xem xét tất cả các khía cạnh, bao gồm cả vận tải hoặc sản xuất phân bón, nhưng trong đó hệ thống sưởi có phát thải lớn nhất.”
Ở Nhật Bản, năng lượng cần thiết để trồng dâu tây trong mùa đông không chỉ là gánh nặng đối với khí hậu. Nó cũng khiến việc trồng dâu tây trở nên tốn kém, đặc biệt là khi chi phí nhiên liệu tăng cao, làm tổn hại đến lợi nhuận của nông dân.
Nghiên cứu và phát triển các loại quả mọng, cũng như việc xây dựng thương hiệu phức tạp, đã giúp giảm bớt một số áp lực này bằng cách giúp nông dân bán được giá cao hơn. Các giống dâu tây được bán ở Nhật Bản với những cái tên ngộ nghĩnh như Beni Hoppe (“má đỏ”), Koinoka (“hương tình yêu”), Bijin Hime (“công chúa xinh đẹp”). Chúng thường được người mua dùng làm quà tặng cùng với các loại trái cây đắt tiền khác, như dưa hấu.
Tochigi, một tỉnh phía Bắc Tokyo sản xuất nhiều dâu tây hơn bất kỳ nơi nào khác ở Nhật Bản, đã nỗ lực giải quyết các vấn đề về khí hậu và chi phí bằng một loại dâu tây mới có tên là Tochiaika, một phiên bản rút gọn của cụm từ “Trái cây yêu thích của Tochigi”.
Các nhà khoa học Nhật Bản đang tìm ra nhiều cách để giảm chi phí năng lượng cho việc trồng dâu tây trong điều kiện thời tiết đóng băng. Ảnh: New York Times
Say 7 năm phát triển bởi các nhà nghiên cứu nông nghiệp tại Viện Nghiên cứu dâu tây Tochigi, giống dâu tây mới này thân cao hơn, kháng bệnh tốt hơn và cho năng suất cao hơn với cùng nguyên liệu đầu vào, giúp việc canh tác tiết kiệm năng lượng hơn.
Dâu tây Tochiaika cũng có vỏ săn chắc hơn, giúp giảm số lượng dâu tây bị hư hỏng trong quá trình vận chuyển, giúp giảm lãng phí thực phẩm, điều này cũng có tác động đến khí hậu. Tại Mỹ, nơi dâu tây chủ yếu được trồng ở vùng khí hậu ấm hơn ở California và Florida, người ta ước tính rằng những người mua dâu tây đã vứt bỏ 1/3 sản lượng thu hoạch, một phần vì chúng quá dễ hỏng.
Và thay vì máy sưởi, một số nông dân ở Tochigi sử dụng cái được gọi là “bức màn nước”, đúng hơn là một màng nước chảy bao phủ bên ngoài nhà kính và giữ nhiệt độ bên trong không đổi, mặc dù điều này đòi hỏi phải tiếp cận với nguồn nước ngầm dồi dào.
Những nỗ lực khác cũng đang được tiến hành. Các nhà nghiên cứu ở thành phố Sendai phía Đông Bắc Nhật đang tìm cách sử dụng năng lượng mặt trời để giữ nhiệt độ ấm áp trong các nhà kính trồng dâu tây.