Thủ tướng Anh Boris Johnson. Ảnh tư liệu: AFP/TTXVN
Theo kế hoạch, trong ngày 13/6, Chính phủ Anh sẽ công bố dự luật mới nhằm điều chỉnh việc áp dụng Nghị định thư Bắc Ireland. Trong khi Anh gọi đây là cách khắc phục các vấn đề phát sinh trong thời gian qua thì Liên minh châu Âu (EU) lo ngại động thái đơn phương của London vi phạm luật pháp quốc tế. Động thái của Anh được cho là sẽ tiếp tục làm gia tăng căng thẳng với EU và có thể làm dấy lên một cuộc chiến thương mại. Phát biểu trên đài phát thanh LBC, Thủ tướng Johnson cho biết việc áp dụng dự luật rất đơn giản, chỉ là những thủ tục quan liêu cần phải thay đổi, những điều chỉnh thông thường, qua đó bác bỏ mọi quan ngại rằng dự luật mới sẽ vi phạm luật pháp quốc tế.
Dự luật mới sẽ được Ngoại trưởng Anh Liz Truss công bố trước quốc hội nước này, trong đó có một số điều khoản xóa bỏ những quy định được nêu trong Nghị định thư Bắc Ireland. Ngày 13/6, Ngoại trưởng Anh đã thảo luận với Phó Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Maros Sefcovic về dự luật mới mà London khẳng định là nhằm khắc phục các vấn đề trong áp dụng Nghị định thư Bắc Ireland và khôi phục ổn định chính trị tại vùng lãnh thổ này. Bà Truss nhấn mạnh Anh mong muốn tìm kiếm giải pháp thông qua thỏa thuận nhưng EU phải sẵn sàng thay đổi nội dung nghị định thư.
Bên cạnh đó, Ngoại trưởng Anh cũng đã điện đàm và thảo luận với người đồng cấp Ireland Simon Covieney về dự luật mới. Trong thông báo phát đi sau cuộc thảo luận, người phát ngôn của Ngoại trưởng Ireland cho biết ông Coveney lo ngại việc công bố dự luật có nội dung vi phạm các cam kết của Anh theo luật pháp quốc tế sẽ làm tổn hại sâu sắc các mối quan hệ giữa Bắc Ireland và CH Ireland và giữa Anh với EU. Ngoại trưởng Ireland cũng nhận định dự luật mới đánh dấu một điểm tiếp cận đặc biệt hạn chế của Chính phủ Anh với vấn đề Brexit, động thái đơn phương của London không nằm trong lợi ích tốt nhất của Bắc Ireland, không những không giúp khắc phục các vấn đề mà còn gây ra thêm những bất ổn và thiệt hại.
Theo Nghị định thư Bắc Ireland, sau khi Anh rời EU, vùng lãnh thổ này tiếp tục tuân thủ các quy định của thị trường chung châu Âu nhằm tránh phải thiết lập biên giới với CH Ireland, một thành viên EU. Để đảm bảo hàng hóa từ các vùng còn lại đến Bắc Ireland đáp ứng các tiêu chuẩn EU, hai bên nhất trí thực hiện kiểm soát hàng hóa đến từ lục địa Anh trước khi vào vùng này. Tuy nhiên, kể từ khi được áp dụng vào đầu năm 2021, các hoạt động kiểm soát khiến lưu thông hàng hóa từ phần còn lại của Anh đến Bắc Ireland đình trệ nghiêm trọng, càng khiến phe ủng hộ Anh tại Bắc Ireland phản ứng vì cho rằng nghị định thư này làm chia cắt đất nước. Trong cuộc bầu cử địa phương diễn ra tháng 5, lần đầu tiên trong lịch sử đảng Hợp nhất Dân chủ (DUP) thân Anh bị thất bại. Đảng này hiện từ chối tham gia chính quyền theo mô hình chia sẻ quyền lực nếu nghị định thư trên không được cải tổ.
Từ nhiều tháng qua, Anh đã đe dọa sẽ đơn phương sửa đổi nghị định thư này nếu EU không đồng ý thay đổi. Về phần mình, Brussels tin rằng mọi thay đổi đơn phương đều sẽ vi phạm luật pháp quốc tế và có thể sẽ sử dụng một hành động pháp lý hoặc áp thuế, gây thêm bất lợi cho nền kinh tế Anh đang suy giảm khi lạm phát có thể lên tới mức 10%. Tuy nhiên, cuối tuần qua, Bộ trưởng phụ trách các vấn đề Bắc Ireland trong Chính phủ Anh Brandon Lewis khẳng định dự luật này tuân thủ luật pháp quốc tế. Theo truyền thông Anh, dự luật được cho là sẽ tạo một kênh lưu thông hàng hóa từ nước này sang Bắc Ireland, bỏ qua mọi quy định ngăn cản vùng này hưởng những lợi thế về thuế quan đồng thời chấm dứt vai trò trung gian của Tòa án Tư pháp châu Âu.