Từ trái qua: Các tỷ phú Andrei Melnichenko, Roman Abramovich và Vladimir Potanin. Ảnh: Getty Images
Khi xung đột kéo dài, có vẻ như những biện pháp trừng phạt này không thành công như phương Tây mong muốn.
Theo trang Business Insider, ngay lúc này, rất có thể tỷ phú Andrey Melnichenko đang thư giãn trên chiếc du thuyền 300 triệu USD tại một cảng ở Dubai. Nếu ông ấy đang uống thứ gì đó thì thứ đó sẽ không phải là đồ uống có cồn, vì ông tuân thủ quy định ở đây. Mặc dù tự coi mình là người bị trừng phạt, phải sống ở Các tiểu vương quốc Arab, nhưng dường như nhà tỷ phú ngành phân bón này có rất nhiều thứ để ăn mừng.
Hồi tháng 4, tạp chí Forbes xếp ông Melnichenko là người giàu nhất nước Nga. Ông chủ yếu sống ở Dubai từ khi bị trừng phạt vào tháng 3/2022 sau khi tham dự hội nghị bàn tròn do Tổng thống Nga Vladimir Putin tổ chức.
Ông là một trong số những người bị trừng phạt, không được tới các nước phương Tây - vốn là ngôi nhà thứ hai của những người giàu có nhất nước Nga.
Các lệnh trừng phạt nhằm vào các tỷ phú Nga nằm trong khuôn khổ các biện pháp trừng phạt Nga trên diện rộng.
Tỷ phú Andrei Melnichenko. Ảnh: Getty Images
Những người Nga giàu có nhất đã nắm giữ quyền lực kinh tế và chính trị ở Nga. Hầu hết trở nên có ảnh hưởng sau khi mua tài sản trong các ngành công nghiệp như khí đốt tự nhiên, dầu mỏ, phân bón và thép với giá rẻ khi các ngành này được tư nhân hóa trong cuộc cải cách vào cuối những năm 1980.
Theo Forbes, tình hình của các tỷ phú Nga xấu hơn sau khi bị trừng phạt, nhưng không quá nghiêm trọng. Tính đến tháng 4, 39 người Nga trong danh sách tỷ phú thế giới đã mất tổng cộng 45 tỷ USD từ khi xảy ra xung đột Nga - Ukraine. Con số này không phải là không đáng kể nhưng chỉ chiếm 13% giá trị tài sản ròng của họ.
Nguyên nhân khiến tài sản của họ giảm gồm: đồng ruble suy yếu, các công ty nước ngoài rời Nga, giá cổ phiếu của các công ty đại chúng sụt giảm và tài sản đắt tiền, như các biệt thự đồ sộ và du thuyền sang trọng, bị tịch thu.
Tuy nhiên, ông Peter Rutland, Giáo sư Đại học Wesleyan (Mỹ), cho rằng các nhà tài phiệt Nga đã sẵn sàng hy sinh tài sản nắm giữ ở nước ngoài để duy trì hiện diện ở Nga. Khi ở lại Nga, điều thuận lợi là họ vẫn có thể tiếp tục kiếm được nhiều tiền ở đây.
Đối với nhiều nhà tài phiệt, khối tài sản kiếm được ở Nga vẫn tăng bất chấp nền kinh tế bị xáo trộn. Theo Forbes, giá trị tài sản ròng của ông Melnichenko đã tăng gấp đôi kể từ cuộc xung đột ở Ukraine nhờ giá phân bón tăng vọt vì đây vốn là nguồn thu nhập chính của ông. Hiện tại, tài sản của ông Melnichenko trị giá 15,6 tỷ USD.
Trong khi đó, tài sản của ông Vladimir Potanin tăng hơn 6 tỷ USD sau khi mua lại Rosbank từ ngân hàng Pháp Société Générale vào tháng 4/2022. Ông Potanin là người Nga giàu nhất trong bảng Chỉ số Tỷ phú Bloomberg, đứng ở vị trí thứ 50 và có tài sản trị giá 28,8 tỷ USD, tăng 238 triệu USD trong năm nay.
Việc ông Potanin mua Rosbank là một trong nhiều giao dịch đã giúp các doanh nhân Nga thu được khối tài sản phương Tây trị giá 40 tỷ USD với mức giá hời.
Phương Tây hi vọng trừng phạt các nhà tài phiệt Nga sẽ khiến họ giảm ủng hộ Tổng thống Vladimir Putin, nhưng trong thực tế, các nhà tài phiệt đã thích nghi với điều kiện mới. Một số nhà tài phiệt có khả năng di chuyển tài sản ra khỏi tầm tay của phương Tây hoặc tìm ra kẽ hở trong các biện pháp trừng phạt.
Ở Anh, từ khi nước này rời Liên minh châu Âu, các quy định tài chính mới đã khiến việc đóng tài khoản ngân hàng của các nhà tài phiệt không còn hiệu quả.
Một cuộc điều tra của New York Times cho thấy chính phủ Anh có một số miễn trừ nhất định, giúp các nhà tài phiệt tiếp tục thanh toán các chi phí cho đầu bếp riêng, lái xe riêng và quản gia.
Đối với những người không thể quay lại nơi sống ưa thích của mình ở phương Tây, Giáo sư Rutland cho biết đã có một thay đổi về lối sống. Ông nói: “Các tỷ phú không thể tiêu tiền giống như đã từng tiêu ở Pháp và London - nhưng có thể tiêu ở Thái Lan hoặc bất cứ nơi nào”.
Tỷ phú Abramovich. Ảnh: Getty Images
Tỷ phú Abramovich là một trong những người đã xây nền tảng mới bên ngoài phương Tây. Mặc dù phải chịu đựng nhiều rắc rối như buộc phải bán đội bóng đá Chelsea FC, bán công ty viễn thông Truphone với giá 1 USD, nhưng ông vẫn chưa hoàn toàn biến mất.
Ông Abramovich đã tìm cách chuyển nhiều tài sản như siêu du thuyền và máy bay tư nhân cho con cái không bị trừng phạt. Ông cũng đã dành thời gian ở Thổ Nhĩ Kỳ và Các Tiểu vương quốc Arab thống nhất, giống như tỷ phú Melnichenko.
Hồi tháng 4/2022, tạp chí Phố Wall đưa tin rằng những người Nga giàu có và các nhà tài phiệt đã mua tới 4 căn hộ cùng một lúc ở Thổ Nhĩ Kỳ trong những tháng sau khi lệnh trừng phạt được áp dụng.
Giờ đây, có vẻ như các nhà tài phiệt Nga đã thích nghi với hiện trạng mới, nơi họ thiếu ảnh hưởng chính trị nhưng vẫn có dòng tiền đáng tin cậy.