Các phương thức thanh toán không tiền mặt tại một cửa hàng ăn uống.
Người dân thoải mái hơn cho các chi tiêu ăn uống, du lịch
Ông Nguyễn Anh Đức, Chủ tịch Hiệp hội các nhà bán lẻ Việt Nam cho biết, thanh toán không dùng tiền mặt ngày càng len lỏi trong đời sống người dân bởi thói quen, phương thức thanh toán ngày càng an toàn và tiện lợi.
Có thể thấy, trong 5 tháng qua, các chỉ số liên quan đến thanh toán không dùng tiền mặt có mức tăng trưởng ấn tượng với tỉ lệ tăng 57% về số lượng và 39,49% về giá trị so với cùng kỳ năm 2023.
Theo ông Nguyễn Anh Đức, các con số càng có ý nghĩa hơn khi trong nửa đầu năm 2024, bức tranh kinh tế trong nước có nhiều khởi sắc. Điểm sáng đáng ghi nhận là tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng liên tiếp tăng trưởng qua các tháng, tạo đà cho sản xuất của doanh nghiệp phục hồi và phát triển.
Cụ thể, doanh thu bán lẻ hàng hóa ước đạt 1.998,2 nghìn tỉ đồng, chiếm 77,5% tổng mức và tăng 7,4% so với cùng kỳ năm trước. Riêng tại TP Hồ Chí Minh, doanh thu bán lẻ tăng 6,8%; Hà Nội tăng 6,7%; trong đó chiếm tỉ lệ đáng kể là thanh toán không tiền mặt.
Nếu tính thanh toán không dùng tiền mặt qua nền tảng Payoo, trong nửa đầu năm, tổng giá trị thanh toán đã tăng 58% so với cùng kỳ năm trước. Thanh toán qua mã QR vẫn đi đầu về tốc độ tăng trưởng với mức tăng 2,5 lần, theo sau là thanh toán thẻ quốc tế với mức tăng 64%, thẻ nội địa tăng 7%. Trong đó, hình thức thanh toán không tiếp xúc qua NFC được ưa chuộng hơn, chiếm hơn 65% trong tổng số giao dịch qua thẻ.
Thói quen thanh toán không dùng tiền mặt ngày càng phổ biến trong đời sống người dân.
Dịch vụ thực phẩm và đồ uống (F&B) là có phản ứng tích cực nhanh nhất, đón đầu sự hồi phục trong năm 2024. Cụ thể, số lượng và giá trị giao dịch lĩnh vực F&B qua hệ thống tăng tương ứng 38% và 54%. Hình thức thanh toán qua thẻ quốc tế vẫn thống trị nhưng giảm nhẹ với 65% số lượng giao dịch, tiếp đến là quét mã QR với 30% và thẻ nội địa với 5%. Dự báo, năm 2024 giá trị thị trường F&B tại Việt Nam sẽ tăng 10,92% so với năm 2023. Nguyên nhân, hầu hết các doanh nghiệp F&B vẫn hoạt động tích cực và có nguồn lực để phát triển mở rộng trong năm 2024.
Ngoài ăn uống, du lịch cũng là mảng được phục hồi mạnh mẽ với số lượng khách du lịch nội địa và quốc tế liên tục tăng cao. Theo Tổng cục Thống kê, khách quốc tế đến Việt Nam từ đầu năm nay tăng 72% so với cùng kỳ năm 2023 và thậm chí tăng hơn 3% so với cao điểm trước dịch (2019). Ghi nhận của các đơn vị Fintech trong nửa đầu năm nay, tỷ lệ sử dụng thẻ quốc tế phát hành tại nước ngoài tăng mạnh. Trong đó, thanh toán qua nền tảng Payoo tăng 2,6 lần về số lượng và 2,5 lần về giá trị so với cùng kỳ năm trước, tập trung chủ yếu ở các mảng ăn uống, mua sắm tại trung tâm thương mại.
Bà Đặng Tuyết Dung, Giám đốc Visa Việt Nam và Lào cho biết: “Thời điểm sắp tới sẽ là cao điểm du lịch hè, ngành du lịch được kỳ vọng sẽ tiếp đà để có mức tăng bùng nổ hơn nữa. Dữ liệu từ nghiên cứu Green Shoots Radar của Visa cho thấy, dư địa phát triển của ngành du lịch hiện còn nhiều triển vọng khi 41% người tiêu dùng Việt Nam đã lên kế hoạch du lịch giải trí trong 6 tháng tới. Trong đó, hình thức thanh toán không tiếp xúc cũng được thúc đẩy mạnh mẽ bởi khách du lịch”.
Thanh toán QR phổ biến nhưng đi kèm nhiều rủi ro
Thanh toán không tiền mặt thông qua mã QR dường như đã “phổ cập” đến mọi nhà, với mức tăng trưởng đều đặn và liên tục. Thống kê của Payoo cho thấy, thanh toán QR qua cổng này đã tăng trưởng trung bình 3 lần/năm trong vòng 3 năm qua.
Các cửa hàng, doanh nghiệp dùng mã QR động để tránh bị kẻ xấu lợi dụng dán đè mã QR tự in ra.
Tỷ trọng thanh toán QR trong các hình thức thanh toán ở nhiều lĩnh vực vượt hơn 30%. Trong đó, top 5 lĩnh vực có số lượng giao dịch QR nhiều nhất theo thứ tự là: Dịch vụ ăn uống; siêu thị và cửa hàng tiện lợi; thời trang, mỹ phẩm; giải trí (vé xem phim, xem kịch, âm nhạc…); nội thất và đồ dùng gia đình; cửa hàng bán lẻ khác.
Với kết quả ấn tượng đó, trong năm 2024, việc phát triển QR code toàn diện hơn nữa đang được các đơn vị đầu tư đẩy mạnh. Các ngân hàng, đơn vị trung gian thanh toán cũng cho ra mắt nhiều giải pháp ứng dụng thanh toán QR tiện lợi ko chỉ dành cho doanh nghiệp lớn mà thích hợp với cả hộ kinh doanh vừa và nhỏ. Tuy vậy, thanh toán QR càng phát triển thì các hình thức lừa đảo dựa trên hình thức thanh toán này càng gia tăng, dù cho người dùng và doanh nghiệp đều có ý thức nâng cao tinh thần cảnh giác.
Thực tế, thời gian qua, đã có một số cửa hàng bán lẻ bị các đối tượng xấu, lừa đảo dán đè mã QR, khiến người mua không để ý quét QR giả mạo và chuyển vào sai tài khoản, gây thiệt hại cho doanh nghiệp. Một hình thức gian lận phổ biến khác là giả hình ảnh đã thanh toán xong, người bán nhìn vào một màn hình giả thông tin đã thanh toán, không kịp kiểm tra lại đã giao hàng cho khách.
Theo các cửa hàng này, do sợ khách đợi lâu khi phải mở điện thoại vào ứng dụng ngân hàng kiểm tra tiền vào tài khoản; hoặc cùng lúc hai đến ba khách hàng thanh toán, nhân viên bị bối rối và không xác định rõ số tiền nào là của ai, dẫn đến bị các đối tượng lừa đảo, giả mạo mã QR lợi dụng.
Thanh toán chạm cũng đang ngày càng được nhiều người dùng yêu thích hiện nay.
Trước tình hình trên, các đơn vị Fintech khuyến nghị, để chống lại việc dán đè mã QR, các nhà bán hàng nên sử dụng các thiết bị điện tử xuất mã QR động khác nhau cho mỗi giao dịch, hoặc hiển thị mã QR ngay trên thiết bị thanh toán POS để khách hàng quét mã chính xác.
Bên cạnh đó, Ngân hàng Nhà nước cũng thường xuyên có các văn bản chỉ đạo toàn ngành về tăng cường đảm bảo an ninh, an toàn hoạt động thanh toán, yêu cầu các tổ chức tín dụng, trung gian thanh toán rà soát quy trình, quy định nội bộ. Từ hôm nay (1/7), theo quyết định 2345/QĐ-NHNN của Ngân hàng Nhà nước, giao dịch chuyển tiền trên 10 triệu đồng/lần hoặc trên 20 triệu đồng/ngày phải xác thực giao dịch bằng sinh trắc học. Đây cũng là động thái kịp thời của Chính phủ trong việc giúp ngăn chặn sử dụng các tài khoản không chính chủ để phục vụ các mục tiêu lừa đảo, gian lận, chiếm đoạt tiền, bảo vệ người dùng khỏi nguy cơ mất tiền do các tội phạm lừa đảo gây ra.
Về phía các ngân hàng và trung gian thanh toán, hiện nay cũng đã liên tục gửi cảnh báo nâng cao đến tất cả khách hàng, khuyến nghị phải nâng cao cảnh giác, đồng thời sẵn sàng “chạy nước rút” để bổ sung xác thực sinh trắc học từ ngày 1/7 nhằm tăng đảm bảo an toàn, bảo vệ thông tin tài chính của người dùng.