Hoạt động khai thác vàng trái phép tại điểm Nậm Khá, xã Mù Cả, huyện Mường Tè, tỉnh Lai Châu như một đại công trường với hơn 200 người tham gia.
Đừng trên "nóng" dưới "lạnh"
Đối với điểm khai thác vàng trái phép tại khu vực Nậm Khá thuộc xã Mù Cả và ở đầu nguồn bản Nậm Suổng thuộc xã Vàng San, huyện Mường Tè, thời gian qua, chính quyền địa phương đã liên tục tổ chức truy quét ít nhất một tháng một lần nhưng tình hình khai thác vàng trái phép vẫn chưa được ngăn chặn triệt để. Sau truy quét, hoạt động làm vàng trái phép vẫn ngang nhiên lộng hành.
Ông Pờ Khừ Xá, Chủ tịch UBND xã Mù Cả, huyện Mường Tè cho biết: Nhằm ngăn chặn việc khai thác vàng trái phép, xã thường xuyên phối hợp với các cơ quan chức năng của huyện, các xã lân cận tổ chức lập các chốt chặn ở khu vực bến đò (lối vào bãi vàng) để kiểm soát các đối tượng ra vào khu vực khai thác vàng. Tuy nhiên, do khu vực này nằm sâu trong rừng, đường đi hiểm trở nên việc truy quét tốn nhiều thời gian, công sức nhưng không hiệu quả.
Chủ tịch UBND xã Mù Cả cho biết thêm: Khi tuần tra, lực lượng chức năng phải đi qua sông Đà nên vào mùa mưa lũ không thể kiểm tra thường xuyên. Trong khi đó, khu vực khai thác vàng trái phép rộng. Có chuyến đoàn kiểm tra không đi được hết các lán trại; thậm chí khi phát hiện lực lượng, các đối tượng liền chạy trốn, lẩn sâu trong rừng.
Giải thích nguyên nhân nạn khai thác vàng trái phép ở bản Nậm Suổng diễn ra nhiều năm nhưng chưa dẹp được, Chủ tịch UBND xã Vàng San nêu rõ, xã thường xuyên xử lý máy móc, dỡ lán trại của các đối tượng làm vàng. Tuy nhiên, để giải quyết triệt để là rất khó, vì xử lý, làm hỏng máy móc xong, các đối tượng lại mua máy mới để làm tiếp. Cứ truy quét thì "vàng tặc" lại chạy sâu vào rừng, hết đuổi thì lại làm tiếp.
Ngày 3/11/2021, UBND tỉnh Lai Châu đã ban hành Công văn số 3565 về việc “tiếp tục đôn đốc, chấn chỉnh, công tác quản lý, bảo vệ tài nguyên khoáng sản trên địa bàn tỉnh”. Theo đó, Chủ tịch UBND các huyện, thành phố tăng cường chỉ đạo các phòng, ban và UBND cấp xã triển khai các biện pháp quản lý, bảo vệ khoáng sản chưa khai thác; giải tỏa dứt điểm việc khai thác khoáng sản trái phép trên địa bàn. Đặc biệt, thực hiện kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm đối với các tập thể, cá nhân có liên quan thuộc thẩm quyền quản lý nếu để xảy ra hoạt động khai thác khoáng sản trái phép; nhất là tại các khu vực, vị trí đã thực hiện giải tỏa nhưng vẫn còn tái diễn phức tạp, kéo dài.
Địa bàn huyện, thành phố để xảy ra tình trạng khai thác khoáng sản trái phép hoặc đã có báo cáo UBND tỉnh, cấp có thẩm quyền đã xử lý, giải tỏa mà các cơ quan chức năng tỉnh, cơ quan báo chí, truyền thông, người dân phản ánh, đưa tin vẫn còn tình trạng khai thác khoáng sản trái phép (có bằng chứng cụ thể) thì Chủ tịch UBND huyện, thành phố đó phải hoàn toàn chịu trách nhiệm trước Chủ tịch UBND tỉnh và trước pháp luật.
Sau văn bản số 3565 của UBND của tỉnh Lai Châu được ban hành, tình hình khai thác, mua bán, vận chuyển khoáng sản trái phép ở một số địa phương có chiều hướng gia tăng, diễn biến ngày càng phức tạp. Ngày 24/2/2022, UBND tỉnh Lai Châu tiếp tục triển khai hỏa tốc Kế hoạch số 516 về việc tăng cường công tác kiểm tra, phát hiện, xử lý vi phạm pháp luật trong lĩnh vực tài nguyên khoáng sản, quản lý, bảo vệ rừng trên địa bàn tỉnh năm 2022.
Theo báo cáo của UBND tỉnh Lai Châu, sau 3 tháng thực hiện Kế hoạch 516 do Công an tỉnh chủ trì đã phát hiện xử lý 147 vụ việc, trong đó khởi tố 8 vụ với 12 bị can, xử phạt 139 vụ thu nộp ngân sách hơn 1,8 tỷ đồng liên quan đến vi phạm pháp luật về môi trường trong lĩnh vực tài nguyên khoáng sản, quản lý, bảo vệ rừng. Tuy nhiên, đến thời điểm hiện nay, tình hình khai thác vàng trái phép vẫn đang diễn biến phức tạp và rầm rộ ở huyện Mường Tè.
Chưa được giải quyết tận gốc
Những phu vàng làm việc trong các hầm đào vàng sâu hun hút tại điểm Nậm Khá, xã Mù Cả, huyện Mường Tè, tỉnh Lai Châu.
Vấn nạn khai thác vàng trái phép ở huyện Mường Tè đã diễn ra trong thời gian dài với hoạt động công khai, sôi động. Việc khai thác vàng trái phép ngày càng trở nên phức tạp, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn lao động và kéo theo những hệ lụy ảnh hưởng đến cuộc sống của người dân.
Ông Lò A Chu, Chủ tịch UBND xã Vàng San nhấn mạnh: Địa phương kiến nghị cấp ủy chính quyền huyện, tỉnh lên phương án đánh sập hầm vàng khai thác trái phép. Đây chính là biện pháp để chấm dứt triệt để việc khai thác vàng trái phép trên địa bàn.
Ông Vũ Văn Cương, Phó Chủ tịch UBND huyện Mường Tè cho hay: Thực trạng khai thác vàng trái phép ở huyện diễn ra từ nhiều năm với hai thành phần tham gia là người dân địa phương và nhóm người có tổ chức ở nơi khác đến. Tình trạng này kéo dài dai dẳng là do địa bàn hiểm trở, đường đi vào độc đạo, những lực lượng đưa đò hay ở đầu bản thường có lợi ích trong đó nên khi thấy người lạ đã sớm báo thông tin cho các đối tượng. Mặt khác, lực lượng chức năng mỏng nên không thể kiểm soát và thường xuyên kiểm tra; nguồn kinh phí phục vụ công tác tuần tra, giải tỏa còn hạn chế…
Phó Chủ tịch UBND huyện Mường Tè khẳng định: Thời gian tới, địa phương tiếp tục chỉ đạo các xã đẩy mạnh công tác tuyên truyền người dân không tham gia vào hoạt động khai thác vàng trái phép; đồng thời kiến nghị cơ quan cấp trên cấp phép cho doanh nghiệp nếu việc thăm dò, khảo sát đủ điều kiện để tổ chức khai thác theo đúng quy định pháp luật; tăng cường kiểm tra giám sát và thành lập tổ, chốt chặn khu vực ra vào nơi khai thác.
Tuy nhiên, thực tế cho thấy, các phương án, giải pháp này cũng giống như các phương án đã thực hiện trước đó, chỉ mang tính chất tình thế, chưa giải quyết được tận gốc nạn khai thác vàng trái phép. Vì vậy, chỉ khi nào cả hệ thống chính trị từ tỉnh đến cơ sở đều vào cuộc quyết liệt với những biện pháp mới, mang tính răn đe thì mới có thể chấm dứt được nạn khai thác vàng trái phép trên địa bàn.
Theo lãnh đạo UBND tỉnh Lai Châu, thời gian tới, tỉnh sẽ thực hiện quyết liệt hơn để tấn công, trấn áp và xử lý nghiêm minh tội phạm, những hành vi vi phạm pháp luật trong lĩnh vực tài nguyên khoáng sản; đặc biệt, xử lý trách nhiệm của người đứng đầu các phòng, ban chức năng của huyện và chính quyền cấp xã nếu để xảy ra tình trạng khai thác khoáng sản trái phép.