Nâng cao cảnh giác trước các thủ đoạn của tội phạm mua bán người

Lợi dụng sự cả tin của đồng bào dân tộc, sống ở vùng sâu

Tỉnh Bạc Liêu tuy không có đường biên giới trên bộ với các nước, song tình trạng mua bán người vẫn tiềm ẩn nhiều phức tạp, có sự câu kết chặt chẽ giữa đối tượng môi giới, dẫn dắt, hình thành các đường dây phạm tội liên tỉnh, xuyên quốc gia.

Qua thực tế công tác điều tra cho thấy, các đối tượng chủ mưu, cầm đầu trong đường dây mua bán người đa số là người Việt Nam có chồng, sinh sống ở nước ngoài, liên hệ móc nối với người môi giới ở địa phương để tìm kiếm, tiếp cận dụ dỗ, lừa gạt các cô gái trẻ ở vùng sâu, vùng xa, trình độ nhận thức pháp luật thấp, không có nghề nghiệp, kinh tế gia đình gặp khó khăn. Thủ đoạn của chúng là hứa giúp đỡ giới thiệu việc làm có thu nhập cao hoặc mai mối đưa sang nước ngoài gả chồng giàu, các thủ tục giấy tờ các đối tượng môi giới lo hết…

Trong số những đối tượng phạm tội, có những phụ nữ từng là nạn nhân của những vụ mua bán nhưng lại tiếp tay, thậm chí trở thành thủ phạm dụ dỗ, lừa bán những phụ nữ, trẻ em khác. Tinh vi hơn, nếu như trước đây các đối tượng tiếp cận, làm quen với nạn nhân theo hình thức trực tiếp gặp mặt thì nay đã chuyển sang sử dụng các trang mạng xã hội để “bẫy” con mồi, sau đó lần lượt đưa họ đi qua từng mắt xích của đường dây buôn người đã được hình thành, hoạt động từ trước.

Một hình thức phổ biến và nhức nhối nhất của tội phạm buôn người trong thời gian gần đây chính là bẫy “việc nhẹ lương cao”. Chúng lợi dụng chính yếu điểm là cuộc sống khó khăn, cần việc, cần tiền của người dân để câu kết với đối tượng cư trú ở nước ngoài lừa bán nạn nhân. Khi bị đẩy vào con đường vượt biên trái phép, bán vào các cơ sở đánh bạc, hoạt động mại dâm… nơi đất khách, nạn nhân bị khủng bố tinh thần, dùng nhục hình cưỡng bức làm việc cả ngày đêm và bị canh gác nghiêm ngặt, kể cả tra tấn đến cùng cực. Khi nạn nhân không chịu nổi đành liên hệ gia đình bán đất bán vườn, vay tiền chuộc thân.
Xót xa những phận người bị mua bán

Bài viết này được thực hiện khi Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh Bạc Liêu đang tiến hành các thủ tục đề nghị truy tố các bị can trong đường dây mua bán người có yếu tố nước ngoài, xảy ra tại Bạc Liêu và nhiều tỉnh, thành trên cả nước.

Theo hồ sơ, các bị can: Lương Thị Hải (sinh năm 1994, ngụ xã Quang Phong, huyện Quế Phong, tỉnh Nghệ An); Thái Thị Hậu (sinh năm 1997, ngụ thị trấn Cái Đôi Vàm, huyện Phú Tân, tỉnh Cà Mau); Phạm Thị Tú (sinh năm 1962, ngụ xã Hưng Thành, huyện Vĩnh Lợi, tỉnh Bạc Liêu) và Huỳnh Mộng Linh (sinh năm 1987, ngụ xã Hưng Hội, huyện Vĩnh Lợi, tỉnh Bạc Liêu) cùng một số đối tượng khác đã cấu kết với nhau hình thành đường dây mua bán phụ nữ dưới vỏ bọc lấy chồng ngoại quốc.

Các đối tượng tìm kiếm, dụ dỗ những cô gái ở vùng nông thôn để bán cho những đàn ông đang có nhu cầu tìm vợ ở nước ngoài, tùy thuộc vào độ tuổi và ngoại hình của từng người, chúng sẽ được trả số tiền từ 300 – 400 triệu đồng. Bằng thủ đoạn trên, các đối tượng đã mua bán hàng chục phụ nữ tại các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long, Thành phố Hồ Chí Minh và một số tỉnh phía Bắc…, thu lợi bất chính hàng tỷ đồng.

Những “tú bà” trên sẽ bị đưa ra xét xử về các tội danh “Mua bán người”, “Mua bán người dưới 16 tuổi”, “Tổ chức cho người khác nhập cảnh trái phép” với những bản án thích đáng cho hành vi phạm tội đã gây ra. Song khi cầm trên tay danh sách hơn 30 nạn nhân về nước được tỉnh Bạc Liêu hỗ trợ từ năm 2016 đến nay, chúng tôi không khỏi xót xa vì có những hoàn cảnh vô cùng éo le, những bé gái vị thành niên nhưng đã phải làm vợ, làm mẹ ở vùng đất xa xôi, đầy cạm bẫy. Có nạn nhân khi trở về nước bụng mang dạ chửa, cũng có người phải ôm con nhỏ trốn chạy khỏi “hang hùm”.

Điều đáng nói, khi đã trải qua những tháng ngày bi cực ở xứ người, các nạn nhân trở về quê hương với đôi bàn tay trắng, tâm hồn và thể xác bị khủng hoảng nặng nề. Chưa kể những đứa trẻ được sinh ra ở nước ngoài, sau khi trốn thoát cùng mẹ về Việt Nam đang gặp nhiều khó khăn trong việc làm giấy tờ khai sinh, đi học.

Tăng cường phối hợp giữa cơ quan chức năng, người dân

Tội phạm mua bán người được hình thành theo kiểu tội phạm “ẩn”, việc phát hiện, điều tra làm rõ yếu tố cấu thành tội phạm đòi hỏi quá trình đấu tranh kiên trì, thu thập chứng cứ từ nhiều phía. Khi cơ quan chức năng tiếp nhận tin báo tố giác tội phạm của các nạn nhân, việc xác minh thông tin, điều tra làm rõ vụ việc cũng gặp không ít khó khăn, nhất là các vụ mua bán người đa phần xảy ra nước ngoài trong khi tỉnh Bạc Liêu không có đường biên giới trên bộ, gây khó khăn cho cơ quan Công an trong quá trình điều tra, truy bắt, dẫn giải đối tượng. Có những trường hợp nạn nhân không nhớ được chính xác nơi mình bị bán, giam giữ; các chứng cứ thu thập được rất khiêm tốn, chủ yếu căn cứ vào lời khai, tố giác của nạn nhân và người nhà nạn nhân.

Mặt khác, đời sống kinh tế của một bộ phận người dân, nhất là vùng nông thôn, vùng đồng bào dân tộc thiểu số còn rất khó khăn, áp lực kiếm việc làm khiến họ dễ sa vào cạm bẫy của bọn buôn người. Công tác quản lý nhà nước ở một số lĩnh vực còn bất cập, sơ hở để tội phạm lợi dụng hoạt động, nhất là trong quản lý người nước ngoài, nhân khẩu, xuất nhập cảnh, hôn nhân và việc cho, nhận con nuôi có yếu tố nước ngoài…

Đối với những nạn nhân đã được giải cứu, công tác hỗ trợ còn gặp bất cập về nguồn kinh phí, quy định hiện hành dẫn đến việc các hoàn cảnh được giúp đỡ chưa nhiều, nạn nhân chưa có được cuộc sống mới. Một số nạn nhân tự trốn thoát trở về thường mặc cảm, tự ti nên không tố giác tội phạm với cơ quan chức năng.

Để tăng cường trách nhiệm và sự phối hợp của các cơ quan có liên quan trong thực hiện công tác tiếp nhận, bảo vệ và hỗ trợ nạn nhân bị mua bán, UBND tỉnh Bạc Liêu đã ban hành Kế hoạch 148/KH-UBND về việc phối hợp trong công tác tiếp nhận, bảo vệ và hỗ trợ nạn nhân bị mua bán trên địa bàn tỉnh.

Theo đó, các cơ quan liên quan gồm Sở Lao động - Thương binh và Xã hội, Công an tỉnh, Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh tăng cường trách nhiệm và sự phối hợp trong công tác tiếp nhận, bảo vệ, hỗ trợ nạn nhân bị mua bán; tiếp nhận, bảo vệ an toàn cho nạn nhân và người thân của họ; hỗ trợ nhu cầu thiết yếu và chi phí đi lại cho nạn nhân trong quá trình tiếp nhận, bảo vệ và hỗ trợ…

Công tác phòng, chống mua bán người là nhiệm vụ khó khăn, tội phạm mua bán người không những để lại hậu quả, tổn thương nặng nề cho các nạn nhân cả thể chất lẫn tinh thần mà còn tác động xấu đến đạo đức, lối sống, thuần phong mỹ tục, ảnh hưởng trực tiếp đến tình hình an ninh trật tự của địa phương. Do đó, ngoài sự chung tay vào cuộc của lực lượng Công an và các ban, ngành chức năng thì mỗi người dân cần nâng cao tinh thần cảnh giác trước các phương thức, thủ đoạn hoạt động của tội phạm mua bán người, nhất là không tin theo những lời mời gọi “việc nhẹ, lương cao” hoặc vẻ hào nhoáng của cái gọi là “hôn nhân ngoại quốc”.