Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi, trái, và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại cuộc gặp ở Thiên Tân, Trung Quốc ngày 31/8/2025. Ảnh: ANI/TTXVN
Nhận định trên Interpreter, trang web bình luận và phân tích hàng ngày về các vấn đề quốc tế của Viện Lowy, Jean-Loup Samaan, nghiên cứu viên cao cấp tại Đại học Quốc gia Singapore cho rằng trong bối cảnh Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi tham dự Hội nghị thượng đỉnh Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO) tại Trung Quốc, nhiều nhà quan sát ở Mỹ vội vàng diễn giải chuyến đi này là hệ quả của những căng thẳng gần đây giữa Washington và New Delhi. Tuy nhiên, đằng sau động thái ngoại giao này là một câu chuyện phức tạp hơn, phản ánh chính sách đối ngoại nhất quán của Ấn Độ: đa dạng hóa, thay vì gắn mình vào bất kỳ cường quốc nào.
Một số người cho rằng việc Tổng thống Mỹ Donald Trump áp thuế cao đối với hàng nhập khẩu từ Ấn Độ hay sự thân thiện với Tham mưu trưởng Lục quân Pakistan đã đẩy Ấn Độ xích lại gần Trung Quốc. Giả thuyết này cho rằng áp lực từ Washington đang tạo ra một "chiến thắng" lớn cho Bắc Kinh. Thế nhưng, điều đó dường như không hoàn toàn đúng. Căng thẳng với Mỹ chỉ càng củng cố thêm lập trường của những nhà hoạch định chính sách tại New Delhi, những người từ lâu đã ủng hộ việc duy trì chính sách đối ngoại không liên kết.
"Đa liên kết" thay cho "Không liên kết"
Trong suốt 15 năm qua, Ấn Độ đã không ngừng tăng cường quan hệ đối tác với Mỹ, đặc biệt trong lĩnh vực thương mại và an ninh. Đỉnh cao là thỏa thuận hạt nhân dân sự năm 2008 và sự hồi sinh của nhóm "Bộ Tứ" từ năm 2017. Mặc dù vậy, Ấn Độ chưa bao giờ là "đồng minh tự nhiên" mà Washington mong đợi.
Điển hình là Thỏa thuận Truyền thông, Tương thích và An ninh (ICTA) ký năm 2018 nhằm tăng cường thương mại quốc phòng giữa hai nước vẫn chưa đạt được hiệu quả như kỳ vọng. Thay vào đó, New Delhi vẫn duy trì các nguồn cung vũ khí đa dạng. Theo số liệu gần đây, Nga vẫn là nhà cung cấp vũ khí chính (36%) cho quân đội Ấn Độ, tiếp theo là Pháp (33%) và Israel (13%).
Giới tinh hoa chính sách đối ngoại của Ấn Độ không xem việc xích lại gần Mỹ là một động thái neo giữ vào quỹ đạo của Washington. Ngược lại, đó là một cách để đa dạng hóa các lựa chọn. Khẩu hiệu cũ "không liên kết" giờ đây đã được thay thế bằng ý tưởng "đa liên kết". Điều này giúp bảo vệ quyền tự chủ chiến lược, tránh phụ thuộc quá mức vào bất kỳ một cường quốc duy nhất nào. Đó cũng là lý do Ấn Độ ngần ngại cắt đứt quan hệ với Nga sau cuộc xung đột ở Ukraine và có quan điểm khác biệt với Mỹ về khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.
Mối quan hệ Ấn Độ - Trung Quốc cũng nên được nhìn nhận dưới lăng kính tương tự. Việc hai nước nối lại các cuộc tham vấn ngoại giao chủ yếu nhằm hạ nhiệt căng thẳng biên giới, vốn có nguy cơ bùng phát vào năm 2020 và 2021. Mục tiêu thực tế hơn là gác lại vấn đề này để bảo vệ quan hệ thương mại. Năm 2025, Trung Quốc vẫn là đối tác thương mại lớn thứ hai của Ấn Độ, một bằng chứng cho thấy sự phụ thuộc kinh tế lẫn nhau.
Chuyên gia Samaan kết luận, việc Ấn Độ và Trung Quốc nỗ lực hạ nhiệt căng thẳng chỉ là một phần của bức tranh lớn hơn. Chuyến đi của Thủ tướng Modi đến Trung Quốc mang ý nghĩa tích cực, nhưng nó không phải là một sự thay đổi đáng kể trong tam giác Mỹ - Trung - Ấn. Mối quan hệ giữa ba cường quốc này luôn phức tạp hơn nhiều so với những gì các chiến lược gia tại Washington dự đoán.