Trong khi điện Kremlin đang theo dõi sát sao diễn biến tình hình ở phía đông Ukraine, thì một nhóm khủng bố đang nổi dậy để thành lập một nhà nước Hồi giáo độc lập ở khu vực phía bắc Caucasus, đe dọa làm suy yếu an ninh nội địa của Nga dưới những hình thức khác nhau, Peter J. Marzalik, nhà phân tích độc lập về các vấn đề Hồi giáo tại Nga ngày 20/4 nhận định.Cái chết của thủ lĩnh nhóm phiến quân Chechnya, Doku Umarov, mới đây đã gây ra một cuộc đấu tranh quyền lực nội bộ, dẫn đến một sự thay đổi đáng kể trong cơ cấu tổ chức và cách thức hoạt động của nhóm. Mặc dù ban đầu không nhận được sự ủng hộ của các cơ sở có ảnh hưởng nhất định trong tổ chức, nhưng người kế nhiệm của Umarov hiện đang củng cố quyền lực và dường như sẵn sàng xóa bỏ ý thức hệ lỗi thời cũng như rộng phạm vi và khả năng hoạt động của nhóm phiến quân này nhằm tấn công Nga.
Cuộc khủng hoảng Ukraine có khiến Nga bị "phân tâm" trong cuộc chiến chống khủng bố ở bắc Caucasus. Ảnh: Itar-tass |
Năm 2006, Doku Umarov tự phong tổng thống và thành lập một tổ chức ly khai tự xưng là Tiểu vương quốc Caucasus. Tổ chức này ra đời từ tro tàn của các tổ chức ly khai Chechnya vốn đã bị quân đội Nga tiêu diệt. Mưu đồ của tổ chức này là tập hợp các tổ chức phản loạn tại vùng Caucasus thuộc Nga (Chechnya, Ingushetia, Dagestan, Kabardino-Balkaria, Karachay-Cherkessia, Stavropol và Bắc Ossetia). Sau đó, Tiểu vương quốc Caucasus tuyên bố thánh chiến chống Nga.
Ngày 18/3 vừa qua, trang web của Trung tâm Kavkaz, phát ngôn chính thức của Tiểu vương quốc Caucasus, tuyên bố vị thủ lĩnh Tiểu vương quốc Caucasus Doku Umarov "đã trở thành một người tử vì đạo". Với xu hướng ly khai dân tộc, nhóm này đã theo phong trào thánh chiến toàn cầu và trở thành một chi nhánh của al-Qaeda.
Umarov đã được gắn liền với một loạt các cuộc tấn công khủng bố ở Nga trong nhiều năm qua. Nợ máu của Doku Umarov chất chồng với vụ đánh bom kép tại ga xe điện ngầm ở Moscow hồi tháng 3/2010 (khiến 40 người chết), vụ tấn công đoàn tàu hỏa tuyến đường sắt Moscow-Saint Petersburg hồi tháng 11/2009 (khiến 28 người chết), vụ tấn công bằng xe bom ở chợ Vladikavkaz tại Bắc Ossetia hồi tháng 9/2010 (khiến 17 người chết). Video cuối cùng của Doku Umarov kêu gọi các chiến binh Hồi giáo tấn công Thế vận hội mùa đông 2014 tại Sochi.
Câu hỏi lớn đặt ra vào thời điểm này là làm thế nào để các quan chức an ninh Nga có thể thích ứng một cách nhanh chóng với những thay đổi của Tiểu vương quốc Caucasus? Điện Kremlin vốn đang bị phân tâm bởi các sự kiện diễn ra ở Ukraine và điều này có thể dễ dàng tạo cơ hội cho các cuộc nổi dậy của lực lượng trên ở phía bắc Caucasus, ông Marzalik chia lưu ý.
Ngày 19/3, Thư ký Hội đồng An ninh Nga Nikolai Patrushev đã triệu tập một cuộc họp chính phủ tại Chechnya để thảo luận về cách thức để phá vỡ các kênh tài chính quân sự, cũng như các mối đe dọa về các cuộc tấn công khủng bố từ bên ngoài ở bắc Caucasus. Tuy nhiên, những người tham dự cuộc họp đã không đánh giá đến những tác động của việc thay đổi thủ lĩnh của nhóm khủng bố trên.
Trong vài năm trở lại đây, lực lượng an ninh Nga đã thành công trong việc tiêu diệt thủ lĩnh và hàng trăm phiến quân của tổ chức cực đoan này, khiến chúng phải chịu một số tổn thất đáng kể. Mặc dù vậy, nhóm này vẫn có cơ hội liên tục bổ sung các "tân binh" do sự chênh lệch về kinh tế và xã hội ở khu vực này.
Theo chuyên gia Nikolai Petrov ở Trung tâm Carnegie tại Moskva, các chính sách của Nga đối với khu vực Caucasus hiện mang tính ngắn hạn nên không thể đối phó với những nguyên nhân sâu xa gây bất ổn tại một khu vực đã bị nội chiến tàn phá hơn 15 năm nay.
Một số nhà quan sát cho rằng trong bối cảnh hiện nay, các mối đe dọa an ninh đối với Nga từ Tiểu vương quốc Caucasus ngày càng tăng. "Nguy cơ tấn công khủng bố các địa điểm du lịch và mạng lưới giao thông bên trong nước Nga do nhóm khủng bố trên thực hiện ngày càng lớn", chuyên gia Jean-Francois Ratelle tại Đại học George Washington (Mỹ) nhận định.
CT (E.A.R)