Đằng sau cuộc chiến đang diễn ra ở Xyri ẩn giấu các lợi ích chiến lược và kinh tế của các nước lớn, cũng như ý đồ của các bên tìm cách tạo thế tương quan lực lượng mới trên trường quốc tế - báo Le Figaro (Pháp) số ra ngày 20/8/2012 nhận định.
Theo Le Figaro, cuộc chiến do phe đối lập phát động chống chính phủ Xyri có thể xem như "Mùa xuân Arập" ở nước này. Cuộc chiến đã kéo dài một năm rưỡi, khiến nhiều người thiệt mạng mỗi ngày và làm cho phương Tây sôi sục khi nói đến cái gọi là “các giá trị tự do, dân chủ” bị xâm phạm. Ẩn sau đó là một cuộc chiến khác, thầm lặng hơn trên mặt trận ngoại giao, do các cường quốc dẫn đầu nhằm tiến hành một cuộc chiến ủy nhiệm trên đất Xyri. Cuộc chiến thứ hai này không xuất hiện trên truyền hình, không đặt ra những ưu tiên về giá trị đạo đức, nhân quyền. Và đó là cuộc chiến giành giật các lợi ích chiến lược và kinh tế.
Dẫn đầu trong cuộc chơi chiến lược này là sự đối đầu giữa Iran với thành phần dân tộc chủ yếu là người Hồi giáo theo dòng Shi'ite (đồng minh của Xyri) và Arập Xêút, chủ yếu là người Hồi giáo dòng Sunni (ủng hộ phe nổi dậy ở Xyri). Trên thực tế, Arập Xêút muốn quay trở lại vai trò lãnh đạo thế giới Hồi giáo. Iran, vốn chịu sức ép của phương Tây vì các biện pháp trừng phạt trong 30 năm qua, vẫn muốn là một trong những nước mới nổi được tính đến và có tham vọng củng cố vị thế trong khu vực. Đây là cuộc đối đầu gián tiếp giữa hai nước lớn trong khu vực ở Xyri. Theo chuyên gia về Iran, Bernard Hourcade, là đồng minh chính của chính phủ Xyri hiện nay, Iran đã làm tất cả để tránh sự sụp đổ của chế độ của Tổng thống Bashar al-Assad. Trong trường hợp chế độ này sụp đổ, sự ủng hộ tài chính và vũ khí của Iran cho lực lượng Hezbollah, cho chính quyền ở Libăng có nguy cơ mất trắng. Không ai có thể nói trước rằng chính quyền mới theo dòng Sunni ở Xyri có thể đảm bảo các lợi ích của Iran trong khu vực.
Nếu Têhêran mất đi ảnh hưởng ở Xyri và Libăng, Arập Xêút và Thổ Nhĩ Kỳ có thể nhân cơ hội đó mà tạo ra một khu vực của người Sunni giữa thế giới của người Shi'ite, chống lại những tham vọng của Iran trong khu vực. Hơn nữa, Irắc có thể bị cuốn theo xu thế của lực lượng theo dòng Sunni. Chuyên gia Bernard Hourcade cho rằng đối với Iran, nước đã trải qua cuộc chiến 8 năm với Irắc, một sự thay đổi như vậy có thể tạo nên nguy hiểm chiến lược trước mắt. Vì thế, Têhêran không có sự lựa chọn nào khác là giúp Đamát chống lại các nhóm Hồi giáo theo dòng Sunni.
Cánh tay sắt ngoại giao thứ hai đang chống lại Nga, đồng minh của Xyri, là Mỹ và các đồng minh phương Tây. Các nhà lãnh đạo Nga có lợi ích kinh tế trong khu vực, khi họ bán vũ khí cho Xyri và có căn cứ hải quân ở Tartus (Xyri). Mátxcơva coi chính quyền Bashar al-Assad là thành trì chính chống lại chủ nghĩa Hồi giáo và nghi ngại rằng sự nổi lên của các nhóm cực đoan ở Xyri sẽ tạo cảm hứng cho những cuộc bạo loạn mới ở Caucasus và Trung Á, khu vực ảnh hưởng của Nga.
Hơn nữa, Nga đặc biệt quan tâm đến Xyri nhằm tăng cường vị thế nước lớn của họ và tránh để mất đi những ảnh hưởng trước đây tại Trung Đông. Xyri giúp mang lại cơ hội cho Nga chống lại ảnh hưởng của phương Tây ở Trung Đông.
Trong cuộc chơi này, Nga đã kéo Trung Quốc về phe mình. Trung Quốc không muốn một hành động can thiệp quân sự mới ở Xyri xâm phạm các nguyên tắc chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ. Bắc Kinh muốn duy trì quan hệ với Mátxcơva nhằm nhận được sự ủng hộ của Nga đối với vấn đề mà Trung Quốc xem là một ưu tiên, như trường hợp Mianma. Tuy nhiên, cũng giống như Mỹ ở Libi, Bắc Kinh lùi lại phía sau trong cuộc đối đầu ở Xyri, để Mátxcơva giữ vị trí tranh đấu trên tuyến đầu tại HĐBA LHQ.
Đối mặt với những toan tính của các cường quốc mới nổi, Mỹ đang trong giai đoạn vận động tranh cử tổng thống, và châu Âu tỏ ra tương đối kín đáo, thận trọng. Tuy nhiên, phương Tây đang có những nước cờ được giấu kín, một trong số đó là cách xử sự với Iran. Theo Le Figaro, chương trình hạt nhân và chính sách ngăn chặn Iran quan trọng hơn so với nền dân chủ của Xyri. Vậy nên, sự suy yếu của Đamát có thể góp phần làm suy yếu Têhêran. Và phương Tây đang nỗ lực để thực hiện điều đó.
Trung Dũng (P/v TTXVN tại Pháp)