'Ngọn đuốc thức tỉnh' và di sản vượt thời gian

Đó là nhận định của Giáo sư, Tiến sĩ Phan Kim Nga (Pan Jin’e) - thành viên Viện nghiên cứu Chủ nghĩa Marx thuộc Viện Khoa học Xã hội Trung Quốc, một chuyên gia về các vấn đề Việt Nam - trong cuộc trao đổi với phóng viên TTXVN tại Bắc Kinh về ý nghĩa lịch sử của Cách mạng Tháng Tám.

Giáo sư, Tiến sĩ Phan Kim Nga khẳng định Cách mạng Tháng Tám ở Việt Nam có ý nghĩa lịch sử to lớn, đánh dấu sự vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Marx ở các vùng thuộc địa và là một mốc son trong phong trào xã hội chủ nghĩa thế giới. Bà nhấn mạnh Cách mạng tháng Tám do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo và Đảng Cộng sản Việt Nam, do Chủ tịch Hồ Chí Minh lãnh đạo dưới sự dẫn dắt của chủ nghĩa Marx, đã mở ra con đường độc đáo “kết hợp độc lập dân tộc với chủ nghĩa xã hội” ở Đông Nam Á. Thành công của Việt Nam đã trở thành hình mẫu cho phong trào giải phóng dân tộc ở các nước thuộc địa và thổi luồng sinh khí mới vào phong trào xã hội chủ nghĩa thế giới.

Đảng Cộng sản Việt Nam đã kết hợp sáng tạo lý luận của Lenin với điều kiện thực dân và nửa phong kiến của Việt Nam, hình thành khuôn khổ chiến lược cho “cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân”, thúc đẩy sự vận dụng lý luận Marx của Việt Nam và phát triển sáng tạo lý luận cách mạng Marx. Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám đã khẳng định chủ nghĩa Marx, đặc biệt là những dự đoán khoa học của Lenin về việc giải phóng dân tộc ở các nước thuộc địa và là sự thể hiện sinh động lý luận của Lenin về mắt xích yếu của chủ nghĩa đế quốc.

Giáo sư, Tiến sĩ Phan Kim Nga nhận định thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám đóng vai trò nền tảng trong phong trào xã hội chủ nghĩa ở Đông Nam Á. Thắng lợi đã đưa Việt Nam trở thành quốc gia đầu tiên ở Đông Nam Á thiết lập chế độ dân chủ nhân dân, phá vỡ chế độ thực dân và làm thay đổi sâu sắc cục diện chính trị toàn cầu trong thế kỷ 20. Ý nghĩa của nó vượt xa biên giới quốc gia.

Việc công bố Tuyên ngôn Độc lập ngày 2/9/1945 thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (nay là nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam) cũng là một sự kiện lịch sử mang tính bước ngoặt, có ý nghĩa trọng đại trong lịch sử thế giới. Nó không chỉ tuyên bố chấm dứt ách thống trị của thực dân Pháp mà còn nêu gương ở Đông Nam Á rằng “các dân tộc thuộc địa có quyền tự quyết định vận mệnh của mình”. Việc thành lập chế độ xã hội chủ nghĩa Việt Nam và thắng lợi của Cách mạng đã trực tiếp hỗ trợ cho làn sóng phản thực dân trên toàn thế giới.

Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp từ năm 1945-1954, sự hỗ trợ quân sự và chính trị từ các nước xã hội chủ nghĩa như Trung Quốc và Liên Xô đã hình thành nên một mô hình quốc tế “gắn kết cách mạng thuộc địa với phong trào xã hội chủ nghĩa”. Việt Nam đã trở thành điểm tựa chiến lược của phe xã hội chủ nghĩa ở Đông Nam Á trong Chiến tranh Lạnh, đồng thời tạo nền tảng vững chắc cho các phong trào giải phóng dân tộc sau này ở Lào, Campuchia và các nước khác.

Chuyên gia về các vấn đề Việt Nam khẳng định thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám đóng góp cho phong trào xã hội chủ nghĩa thế giới bước đột phá cả về lý luận và thực tiễn. Về mặt lý luận, Cách mạng Việt Nam đã chứng minh rằng ở các nước thuộc địa và bán phong kiến, các chính đảng vô sản có thể chuyển đổi sang chủ nghĩa xã hội thông qua “cách mạng dân tộc dân chủ” mà không cần sao chép một cách máy móc lý thuyết giai đoạn “phát triển tư bản chủ nghĩa hoàn toàn”. Bước đột phá về mặt lý thuyết này đã mở ra khả năng về một “con đường phát triển phi tư bản chủ nghĩa” cho các nước châu Á, châu Phi và Mỹ Latinh.

Về mặt thực tiễn, công cuộc Đổi mới mở cửa và hiện đại hóa xã hội chủ nghĩa của Việt Nam đã trở thành tấm gương thành công cho sự phát triển của nhiều nước trên thế giới. Chính sách cải cách mở cửa được đưa ra năm 1986 về cơ bản là sự tiếp nối tinh thần của Cách mạng tháng Tám trong thời đại mới. Bằng việc thiết lập “nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa”, Đảng Cộng sản Việt Nam đã đưa ra cơ chế thị trường đồng thời kiên trì chế độ sở hữu công hữu.

Năm 2024, Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Việt Nam đạt hơn 476 tỷ USD, GDP bình quân đầu người vượt 4.700 USD và tỷ lệ hộ nghèo giảm xuống còn 1,93%. Mô hình “kết hợp thị trường và kế hoạch hóa” này không chỉ tránh được sự cứng nhắc của mô hình Xô Viết mà còn ngăn chặn sự phân cực của chủ nghĩa tư bản. Việt Nam cũng đã đạt được những thành tựu nổi bật trong việc xây dựng chế độ dân chủ xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế, trở thành một mô hình thành công cho các nước đang phát triển hiện đại hóa.

Theo Giáo sư, Tiến sĩ Phan Kim Nga, thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám là sự kết tinh sức mạnh của chân lý Marx và sức sáng tạo của nhân dân Việt Nam. Nó không chỉ chấm dứt ách thống trị của thực dân ở Việt Nam mà còn chứng minh về mặt lý luận cho tính đa dạng và sức sống của chủ nghĩa xã hội. Giữa những biến động toàn cầu chưa từng có, Việt Nam đã kiên trì con đường phát triển của mình, chủ động tham gia hợp tác quốc tế và thúc đẩy chủ nghĩa đa phương trong thời đại mới. Điều này đã mang đến một "giải pháp Việt Nam" cho công cuộc hiện đại hóa của các nước đang phát triển trên thế giới và một lời giải đáp mới cho câu hỏi “hiện đại hóa không đồng nghĩa với phương Tây hóa” của nền văn minh nhân loại.

Học giả Trung Quốc kết luận, nhìn lại sau 80 năm, Cách mạng tháng Tám và Tuyên ngôn Độc lập là di sản tinh thần trường tồn, ý nghĩa của nó đã vượt qua thời gian và không gian của năm 1945. Đối với Việt Nam, đó là “điểm khởi đầu của nền độc lập dân tộc” và “nền tảng của tiến bộ xã hội”. Đối với khu vực, đó là “ngọn đuốc thức tỉnh ở Đông Nam Á” và đối với thế giới, đó là “tiếng gọi vang dội từ sự sụp đổ của chế độ thực dân” và là một phần quan trọng trong thắng lợi của Chiến tranh chống phát xít thế giới. Đối với phong trào xã hội chủ nghĩa thế giới, đó là “cột mốc đổi mới trong phong trào xã hội chủ nghĩa”, tạo nên “mô hình Việt Nam” về cách mạng thuộc địa và truyền cảm hứng cho đông đảo các nước thuộc địa phát động phong trào độc lập dân tộc và xã hội chủ nghĩa thế giới.