Lực lượng Nga bắn lựu pháo về phía các vị trí của Ukraine ở tỉnh Kursk. Ảnh: Sputnik
Tại cuộc họp báo vào ngày 12/9, Tổng thống Ukraine Zelensky đã xác nhận thông tin về cuộc phản công của Nga, đồng thời cho biết “mọi thứ đang diễn ra theo đúng kế hoạch của Ukraine”.
Chiến dịch tấn công bất ngờ của Ukraine vào tỉnh Kursk bắt đầu từ ngày 6/8 đã đánh dấu cuộc xâm nhập đầu tiên vào lãnh thổ Nga của một quốc gia khác kể từ Thế chiến 2. Chiến dịch này khi đó đã phần nào giúp sốc lại tinh thần của các binh sỹ Ukraine, đồng thời được kỳ vọng có thể mang đến cho Kiev đòn bẩy có giá trị trong các cuộc đàm phán hòa bình tương lai.
Tuy nhiên, khi các lực lượng Nga tiếp tục đạt được những bước tiến vững chắc ở miền đông Ukraine, mà không bị chia giãn lực lượng về để cứu viện cho Kursk như ý định của Kiev, một số nhà phân tích đã tỏ ra hoài nghi về hiệu quả của việc Ukraine sử dụng các nguồn lực vốn hạn chế để chiếm lãnh thổ Nga. Nếu cuộc phản công của Moskva nhằm giành lại các khu vực do Ukraine nắm giữ ở tỉnh Kursk thành công, “canh bạc” của Kiev sẽ trở thành mất trắng.
Mục đích của Nga khi tiến hành phản công
Theo Christopher Tuck, một chuyên gia về xung đột và an ninh tại King's College London, các cuộc tấn công của Nga ở Kursk đang được tiến hành trên nhiều trục, và dường như được tiến hành bởi các lực lượng chất lượng cao hơn, bao gồm cả bộ binh hải quân và lực lượng không quân.
"Thực sự còn quá sớm để đưa ra bất kỳ bình luận có hiểu biết nào về bản chất, quy mô hoặc mục đích của các cuộc tấn công", ông Tuck cho biết. "Rõ ràng là Nga muốn giành lại lãnh thổ đã mất. Nhưng liệu cuộc tấn công này có phải là bước đầu tiên trong nỗ lực phối hợp hơn để đạt được điều này hay không thì hiện vẫn chưa rõ ràng".
Bất kể ý định của Nga là gì, các cuộc tấn công ở khu vực Kursk rõ ràng sẽ làm tăng áp lực chung lên hệ thống phòng thủ của Ukraine vì các cuộc tấn công dữ dội của Nga cũng đang tiếp diễn ở khu vực Pokrovsk, ông Tuck cho biết thêm.
Có thể là người Nga đang cố gắng tiếp cận quân đội của họ bị mắc kẹt ở quận Glushkovsky của Kursk sau khi họ bị Ukraine cắt đứt bằng cách cho nổ tung các cây cầu cố định và cầu phao bắc qua sông Seim trong những ngày đầu của cuộc xâm nhập - Oleksandr Musiienko, một nhà phân tích quân sự tại Kiev và là người đứng đầu Trung tâm Nghiên cứu Pháp lý Quân sự, nhận định.
Việc người Nga cố gắng phản công là điều hoàn toàn có thể dự đoán được và đã được quân đội Ukraine dự đoán trước, ông Musiienko nói, mặc dù ông cho biết điều đáng nói là Moskva phải mất hơn một tháng để "tỉnh táo lại" và tập hợp một nhóm lực lượng có khả năng tiến hành phản công.
Ông Emil Kastehelmi, nhà phân tích quân sự của Black Bird Group, có trụ sở ở Phần Lan, cũng cho rằng, cuộc phản công của Nga nhằm "mở một tuyến đường bộ" từ Glushkovo đến Korenevo để giảm thiểu tác động của các cuộc không kích của Ukraine lên các cây cầu bắc qua sông Seim - vốn đặt ra thách thức về mặt hậu cần cho Nga khu vực ở phía nam.
Ngoài ra, cuộc phản công còn có khả năng thu hẹp lãnh thổ do Ukraine nắm giữ ở tỉnh Kursk, làm phức tạp thêm các cuộc tiến công của Kiev về phía Lgov. “Song những mục tiêu này vẫn còn phụ thuộc vào việc Nga có thể tiến xa đến đâu”, ông Kastehelmi cho biết thêm.
Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW), một nhóm chuyên gia tư vấn có trụ sở tại Mỹ, cho rằng, Nga có thể tính đến việc tạm thời chia cắt các vùng lãnh thổ mà Ukraine kiểm soát ở tỉnh Kursk để thiết lập vị trí chiến thuật tốt hơn trước khi tiến hành một chiến dịch phối hợp nhằm đẩy lùi toàn bộ lực lượng Ukraine ra khỏi lãnh thổ.
Cục diện xung đột chịu tác động như thế nào?
Tổng thống Zelensky ước tính, tính đến đầu tháng 9/2024, Nga đã điều động 60.000 binh sỹ để đối phó với cuộc tấn công của Ukraine tại tỉnh Kursk, trong khi Tổng tư lệnh các lực lượng vũ trang Ukraine, Tướng Oleksandr Syrskyi hồi cuối tháng 8 cho rằng, Moskva đã luân chuyển 30.000 binh sỹ đến khu vực này.
Xe bộ binh bọc thép của Ukraine trên đường từ Sumy đến biên giới với Nga thuộc tỉnh Kursk. Ảnh: Getty Images
Dù chưa rõ số lượng binh sỹ Nga tham gia cuộc phản công, nhưng Moskva được cho là đã triển khai một số đơn vị từ Lữ đoàn Thủy quân Lục chiến 155, Trung đoàn Nhảy dù 51 và 56.
Theo nhà phân tích Kastehelmi thuộc Black Bird Group, Nga dường như vẫn có đủ lực lượng để duy trì các cuộc tấn công cả ở Kursk và ở Donetsk, miền đông Ukraine.
Học giả Dara Massicot, tại Quỹ Carnegie vì Hòa bình Quốc tế cho rằng, mặc dù có một số dấu hiệu ổn định gần thành phố Pokrovsk, thuộc tỉnh Donetsk trong 2 tuần qua, nhưng Nga vẫn chưa ngừng hoạt động tấn công trong khu vực nhằm thăm dò điểm yếu của Ukraine. Trong khi đó, tình hình đang ngày càng trở nên khó khăn hơn gần Vuhledar, một thị trấn khai thác mỏ nhỏ ở phía nam Pokrovsk, vốn đóng vai trò quan trọng đối với tuyến phòng thủ của Ukraine ở phía nam Donetsk.
"Cuộc phản công của Nga ở Kursk khó có thể thay đổi tình hình theo hướng có lợi cho Ukraine ở những nơi khác, nhưng các lực lượng Kiev ở một số khu vực sẽ phải chịu ít áp lực hơn trong một thời gian nhất định. Tuy nhiên, tác động này chỉ mang tính cục bộ, nhỏ lẻ", ông Kastehelmi đánh giá.
ISW ngày 13/9 cũng báo cáo rằng, quân đội Nga tiếp tục phản công trên khắp biên giới Ukraine ở khu vực Kursk, nhưng họ có thể phải triển khai thêm các đơn vị để tạo thành một nhóm lực lượng có khả năng tiến hành một hoạt động phản công dài hạn.
Ukraine có bị đánh bật khỏi Kursk?
Các chuyên gia nhận định, vẫn còn quá sớm để đánh giá liệu Ukraine có thể giữ vững những vùng đất đã chiếm được ở Kursk hay không. Chuyên gia quân sự Serhii Zghurets của Ukraine cho rằng, cuộc phản công của Nga là điều đã được dự đoán từ trước và điều này có thể cho phép Ukraine đạt được một số mục tiêu ban đầu của chiến dịch xâm nhập Kursk.
"Nga cuối cùng đã thực hiện bước đi mà các nhà hoạch định quân sự của chúng tôi dự đoán khi chuẩn bị cho cuộc tấn công Kursk. Mục đích của Ukraine là buộc đối phương phải triển khai lực lượng từ các khu vực khác, trong đó có cả Pokrovsk đến mặt trận mới này. Chúng tôi cũng muốn tạo ra vùng đệm ở gần Sumy và đảm bảo bắn hạ binh sỹ, hoặc thu giữ thiết bị quân sự của Nga nhiều nhất có thể", Zghurets viết.
Tuy nhiên, các nhà phân tích lưu ý rằng cho đến nay, chính phủ Nga đã dựa rất nhiều vào những người lính nghĩa vụ được đào tạo và trang bị kém cùng các đơn vị nhỏ gồm quân chính quy và quân không chính quy để chống lại hoạt động của Ukraine ở Kursk.
Theo các nhà phân tích tại ISW, một cuộc phản công của Nga nhằm chiếm lại lãnh thổ ở khu vực Kursk có thể sẽ đòi hỏi nhiều nhân lực và trang thiết bị hơn so với những gì Nga đã tập trung ở khu vực này, đặc biệt là nếu hầu hết các đơn vị tham gia đều thiếu kinh nghiệm chiến đấu. Lực lượng không quân Nga, gần đây được tái triển khai đến Kursk từ mặt trận ở Ukraine, hiện đang chịu trách nhiệm phản công ở Kursk.
"Quân đội Nga chắc chắn sẽ buộc phải tái triển khai các đơn vị đã tham gia vào các hoạt động tấn công hoặc lực lượng dự bị tác chiến từ Ukraine đến khu vực Kursk để thành lập các đơn vị sẵn sàng chiến đấu cần thiết để tiến hành một hoạt động phản công lớn và sau đó bảo vệ biên giới", báo cáo của ISW cho biết.
Trong khi đó, Ukraine đã bắt đầu các cuộc tấn công mới ở Kursk và dường như đã ngăn chặn được một số đợt phản công ban đầu của Nga. "Nhưng tình hình vẫn có thể thay đổi", ông Kastehelmi đánh giá. Theo nhà phân tích này, Ukraine có thể cố gắng củng cố các vị trí ở Kursk, xây dựng những công sự ở biên giới Nga nếu họ có kế hoạch giữ đất lâu dài.