Cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu trong cuộc vận động tranh cử ở Indianola, bang Iowa ngày 14/1/2024. Ảnh: AFP/TTXVN
Kết quả cuộc họp kín của Đảng Cộng hòa ở Iowa đêm 15/1 (theo giờ địa phương) hầu như không gây ngạc nhiên. Trong nhiều tháng, các cuộc thăm dò đã chỉ ra rằng cựu Tổng thống Donald Trump sẽ giành chiến thắng áp đảo khi các cử tri Đảng Cộng hòa của bang đưa ra quyết định của họ.
Theo hãng tin AP, ông Trump đã giành chiến thắng với cách biệt kỷ lục trong các cuộc họp kín ở Iowa, "phát súng lệnh" mở đầu cuộc bầu cử sơ bộ Tổng thống Mỹ 2024. Chiến thắng này được cho là dấu hiệu khẳng định vị thế mạnh mẽ của ông đối với suất đề cử tổng thống của Đảng Cộng hòa.
Trong cuộc họp kín có tỷ lệ cử tri đi bầu thấp nhất trong 1/4 thế kỷ ở Iowa, những người đến bỏ phiếu đã mang lại chiến thắng với cách biệt 30 điểm cho ông Trump, bỏ xa kỷ lục về khoảng cách chiến thắng của một ứng viên Cộng hòa tại Iowa. Với 99% phiếu đã kiểm, ông Trump giành được 52% phiếu bầu; Thống đốc bang Florida, Ron DeSantis chỉ được hơn 21%, vượt qua cựu Đại sứ Liên hợp quốc Nikki Haley ở mức 19%.
Kết quả này khiến giúp ông Trump củng cố thêm suất đề cử của Đảng Cộng hòa, mặc dù có thể phải mất vài tháng nữa mới có thể xác định người chính thức đại diện cho đảng ở đường đua song mã tới Nhà Trắng.
Những lý do ông Trump thắng cách biệt
Theo tờ The Hill, các cử tri ủng hộ ông Trump đã thể hiện lòng trung thành mà những người thuộc phe không ưa ông không thể hiểu được. Ẩn dưới lòng trung thành đó là sự gắn bó mãnh liệt với "bản sắc" Donald Trump và sự đánh giá cao về thành tích thời ông làm Tổng thống Mỹ.
Những người ủng hộ ông Trump ở Iowa trung thành đến mức 71% trong số họ nói với những người thăm dò ý kiến đêm 15/1 rằng họ đánh giá ông xứng đáng giữ chức tổng thống ngay cả khi ông bị kết tội. Ông Trump hiện đang đối mặt với 91 cáo buộc trong 4 vụ án hình sự cấp liên bang và bang.
Lòng trung thành với cựu Tổng thống Trump ở Iowa cũng được thúc đẩy bởi sự bi quan sâu sắc về tình hình đất nước và triển vọng tương lai. Ngày nay, chỉ có 18% người Mỹ nói rằng họ “hài lòng với cách mọi thứ đang diễn ra ở Mỹ”.
Cử tri tham gia bầu cử sơ bộ theo hình thức cuộc họp kín ở Iowa ngày 15/1/2024. Ảnh: Iowacitypress
Mặc dù những cử tri Cộng hòa đi họp kín ở Iowa không đại diện cho toàn bộ cử tri Mỹ, nhưng điều quan trọng là phải chú ý đến cả lòng trung thành với ông Trump lẫn sự bi quan của họ. Và cần đặt chiến thắng của ông vào bối cảnh.
Vào năm 2016, ông Trump đã thua trong các cuộc họp kín ở Iowa. Ông đã bị Thượng nghị sĩ Texas Ted Cruz đánh bại, với chênh lệch là 27-24% phiếu bầu. Thượng nghị sĩ Marco Rubio của Florida đứng thứ ba với 23%.
Thực tế là, trong 8 năm, ông Trump đã tăng tỷ lệ phiếu bầu của mình lên 51% ở bang này, và bản thân điều đó đã rất ấn tượng. Đó là một dấu hiệu rõ ràng khác về một quá trình được gọi là “Trump hóa Đảng Cộng hòa”.
Chiến thắng của ông Trump cũng rất rộng lớn. Ông chinh phục được cả già lẫn trẻ, cả nam lẫn nữ. Ông cũng đã giành được sự ủng hộ của các cử tri bảo thủ theo đạo Tin lành và cực hữu mà ông từng gặp khó khăn vào năm 2016.
Năm 2016, ông Trump thể hiện tốt nhất trong nhóm cử tri tham gia họp kín có thu nhập thấp và ở những nơi có ít cử tri theo đạo Tin lành hơn. Nhưng năm nay, hồ sơ theo chủ nghĩa dân túy của ông đã củng cố sự ủng hộ của ông đối với những cử tri này, mặc dù ông cũng giành chiến thắng trong nhóm các đảng viên Cộng hòa có trình độ đại học.
Kết quả bầu cử ngày 15/1 tại Iowa đã chứng minh, trong 8 năm qua, Iowa đã chuyển thành cơ sở của ông Trump. Tờ New York Times ghi nhận ông là người đã biến Iowa “từ một bang chiến trường thành thành trì của Đảng Cộng hòa”. Tờ báo lưu ý: “Không có bang nào khác chuyển hướng mạnh mẽ như vậy sang đảng Cộng hòa kể từ khi ông Obama thắng Iowa vào năm 2012".
Sự thắng thế của ông Trump ở Iowa áp đảo bất chấp ông xuất hiện rất ít trong chiến dịch tranh cử tại bang này. Trong khi đó, đối thủ DeSantis hầu như cắm trại ở Iowa và tuyên bố đã vận động ở tất cả 99 quận trong bang.
Một lý do quan trọng khiến ông có thể giành chiến thắng là sự cải thiện đáng kể về sự ủng hộ nhận được từ các cử tri theo đạo Tin lành ở Iowa. Các cuộc thăm dò trước bỏ phiếu trong đêm 15/1 cho thấy 51% những người theo đạo Tin lành ủng hộ ông Trump so với 29% ủng hộ DeSantis và 13% ủng hộ cựu Đại sứ Liên hợp quốc Nikki Haley.
Nhiều nhà quan sát đã tìm cách giải thích lý do ông Trump giữ được phiếu từ người theo đạo Tin lành, và tại sao những người theo đạo Tin lành lại chuyển sang yêu thích ông, một nhân vật dường như không có niềm tin tôn giáo sâu sắc và không phải là hình mẫu của lòng mộ đạo.
Câu trả lời là cộng đồng truyền giáo ở Iowa hài lòng với nhiều điều ông Trump đã làm khi ông còn ở Nhà Trắng. Trong số đó phải kể đến vai trò của những người mà ông bổ nhiệm vào Tòa án Tối cao Mỹ, và thực tế là họ đã giúp Tòa án lật ngược phán quyết "Roe kiện Wade" (Tòa án Tối cao Mỹ ngày 24/6/2023 đã lật ngược phán quyết mang tính bước ngoặt trong vụ kiện Roe và Wade năm 1973, vốn công nhận quyền phá thai và hợp pháp hóa việc này trên toàn quốc). Ngoài ra, những người theo đạo Tin lành, vốn có xu hướng rất ủng hộ Israel, đánh giá cao việc ông Trump chuyển Đại sứ quán Mỹ từ Tel Aviv đến Jerusalem.
Và sự ủng hộ của giới truyền giáo dành cho ông Trump ở Iowa chỉ tăng lên khi những rắc rối pháp lý của ông ngày càng gia tăng. Các thành viên của nhóm cử tri này gắn bó với cựu tổng thống vì họ tin rằng ông là người duy nhất sẵn sàng và có thể đấu tranh cho họ.
Cuối cùng, kết quả đêm 15/1 cho thấy ông Trump đã thành công trong việc khai thác tâm trạng bi quan của người dân. Cử tri đảng Cộng hòa của Iowa dường như đã đoàn kết bởi “nỗi sợ hãi hiện hữu của họ về chính nền tảng của cuộc thử nghiệm Mỹ” và niềm tin của họ rằng, chỉ ông Trump mới có thể sửa chữa được các vấn đề.
Người ủng hộ cựu Tổng thống Trump tại Des Moines, bang Iowa ngày 15/1/2024. Ảnh:AP
Ý nghĩa chiến thắng của ông Trump
Vị trí áp đảo của ông Trump trong Đảng Cộng hòa là không thể chối cãi - nhưng chiến thắng cách biệt ở Iowa, trong bối cảnh nền chính trị Mỹ hiện đại, vẫn là điều phi thường.
Ba năm trước, ông kết thúc nhiệm kỳ tổng thống đầu tiên của mình trong tranh cãi, chiến dịch thách thức thất bại trước đảng viên Dân chủ Joe Biden mà đỉnh điểm là cuộc bạo loạn ở Điện Capitol ngày 6/1. Ông phải đối mặt với hai phiên tòa hình sự bắt nguồn từ những hành động đó.
Giờ đây, với tư cách là người chiến thắng trong các cuộc họp kín ở Iowa, ông đã thực hiện bước quan trọng đầu tiên để trở thành ứng cử viên của Đảng Cộng hòa trong cuộc bầu cử tổng thống vào tháng 11.
Tất nhiên, ông Trump vẫn còn nhiều việc phải làm để trở thành người đoạt tấm vé của Đảng Cộng hòa. Ông sẽ phải đối mặt với một thách thức ghê gớm hơn từ bà Haley ở New Hampshire vào tuần tới, nơi các cuộc thăm dò cho thấy vị trí thống trị một thời của ông đã giảm xuống gần một con số.
Kết quả ở Iowa khiến đường đi của ông Trump rộng mở hơn vì chiến lược "chia để trị" của ông vẫn được áp dụng đầy đủ khi quá trình bầu cử sơ bộ của Đảng Cộng hòa bắt đầu diễn ra. Ứng cử viên Cộng hòa đã bỏ cuộc, ông Ramaswamy, cũng sẽ tạo thêm cơ hội cho cựu tổng thống, khi các cuộc khảo sát cho thấy những người ủng hộ Ramaswamy coi ông Trump là lựa chọn thứ hai.
Bên cạnh đó, kết quả ở Iowa cũng sẽ cho phép cựu tổng thống tập trung mũi chỉ trích hơn nữa vào Tổng thống Biden, điều mà ông đã thể hiện trong bài phát biểu chiến thắng của mình.